Nicolae Iorga jako myśliciel polityczny

• Autorzy: Andrzej Dubicki

Warianty tytułu

Nicolae Iorga as a Political Thinker

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jeden z najwybitniejszych Rumunów - Nicolae Iorga, wybitny naukowiec, oprócz szeroko rozumianego uczestnictwa w życiu naukowym był także czynny w życiu politycznym. Zajmował się polityką zarówno w wymiarze czynnym jak i teoretycznym. Jego kariera polityczna trwała ponad 30 lat, jako czynny polityk Iorga doświadczył zarówno wzlotów, za które niewątpliwie należy uznać przewodnictwo w Izbie Deputowanych (1919-1920) czy przewodniczenie Radzie Ministrów (1931-1932), jak i upadków związanych z pozostawaniem poza parlamentem. W swojej działalności politycznej Iorga był związany z szeroko rozumianym ruchem narodowym. De facto Iorga był jednym z jego założycieli i teoretyków w wydaniu rumuńskim. W kwestiach nacjonalizmu, można jego poglądy oceniać jako próby wprowadzenia na grunt rumuński nacjonalizmu nowoczesnego, skierowanego przede wszystkim na rozwój pierwiastka kulturalnego. Właściwie w ogóle nie brał on pod uwagę kwestii rasowych, co powodowało, że jego poglądy polityczne były z jednej strony dość nowoczesne, natomiast z drugiej strony, nie były one zbyt atrakcyjne politycznie, mimo to Iorga dzięki umiejętnemu wykorzystaniu zasad kierujących rumuńską polityką był w stanie utrzymać swoją pozycję polityczną przez długi czas. Warto nadmienić, że Iorga umiejętnie starał się łączyć sprawy polityczne z naukowymi, i pomimo aktywności politycznej był także czynnym naukowcem, sprawującym istotne funkcje akademickie, np.piastował stanowisko rektora Uniwersytetu Bukareszteńskiego. Kariera polityczna Iorgi trwała od roku 1907 do 1940, dzięki czemu doświadczył on zarówno wojen, jak i krótkich okresów prosperity, doświadczył także dyktatury królewskiej w trudnym dla Rumunii okresie początku II wojny światowej. Paradoksalnie sam jako zwolennik i ideolog ruchu narodowego został zamordowany przez żelazno gwardzistów wyznających o wiele radykalniejszą wizję ruchu narodowego. (abstrakt oryginalny)

EN

One of most known Roumanians at XXth century- Nicolae Iorga, outstanding scientist, beside that he was very active in the science life, he also was an active politician. In hisscientific, and of course political activity he devoted himself to politics also in the field ofpolitical theory. His political career lasted over 30 years, as an active politician heexperienced being on the top, but also to be outside the board of the politics. As his peak ofthe career we should point assuming the office of the chairman on the House of Deputees (1919-1920) and being a Prime Minister between 1931 and 1932. In his political life Iorga was usually connected widely with so called national movement. In fact he was consideredas one of the founders and theoreticians of modern Romanian nationalism. In this field hecould be considered as the one who emphasized mainly on cultural issue, he seldom if ever,mentioned the racial question. According to this stance one has to mention that his politicswasn't very popular, but he was able to use the specific of the Romanian political system tobe active in politics for a long time. He was able to be active simultaneously on the politicaland scientific field, being as an active politician even a rector of the Bucharest University.His political activity lasted since 1907 till 1940, so he was able to experience all the lowsand heights of contemporary Romanian life. What seems ironic he was murdered by an IronGuard commando, who were admirers of much more radical nationalist movement. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka; Nacjonalizm; Politycy; Historia myśli politycznej

EN

Politics; Nationalism; Politicians; History of political thought

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2015
• Tom: 20 (XX)
• Numer: nr 22 (3)
• Strony: 23--42

Twórcy

autor

Andrzej Dubicki

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• [1] Arion A., Ideea Europeană în publicistica lui Nicolae Iorga, "Studia Universitatis Babeş-Bolyai - Historia" XLVIII/1-2 (2003), s. 165-174.
• [2] Berceanu B., Istoria constituţională a României în context international comentata juridic, Bucureşti 2003.
• [3] Bodea C., VergattiR. Şt., Nicolae Iorga în arhivele vieneze şi ale Siguranţei regale (1903-1914), Bucureşti 2012.
• [4] "Czas" 4 IV 1907.
• [5] Demel J., Aleksander J. Cuza. Książę Rumunii, Wrocław-Warszawa 1977.
• [6] Demel J., Historia Rumunii, Wrocław-Warszawa-Kraków 1986,
• [7] Diţa V., Nicolae Iorgaş i Neamul Românesc: preliminarii la răscoalele ţărăneşti din 1907, "Arhivele Totalitarismului" 2007/1-2, s. 135-143.
• [8] Dubicki A., Zarys "problematyki chłopskiej" w Rumunii przed 1914 rokiem, "Zeszyty wiejskie" 2011/XVI, s. 60-78.
• [9] Dubicki A., Dzieje Ambasady RP w Bukareszcie 1919-1940, Łódź 2014.
• [10] Dubicki A., System partyjny Królestwa Rumunii. Uwarunkowania i funkcjonowanie, Łódź 2013.
• [11] Iorga N., Cel dintâi învăţător de ideal national: Gheorghe Lazăr, Bucureşti 1916.
• [12] Iorga N., Discursuri parlamentare, vol. I, p. I, Bucureşti 1939.
• [13] Iorga N., Discursuri parlamentare, Bucureşti 1981.
• [14] Iorga N., Sfaturi pentru întunerec. Conferinţe la radio 1931-1940, Bucureşti2001.
• [15] Iorga N., Supt treiRegi. Istoria lupte pentru ideal national şimoral, Bucureşti1999.
• [16] Isar N., Mari Români în viziunea lui Nicolae Iorga, Bucureşti 2010.
• [17] Lungu T., Viaţa politică în România la sfîrşitul secolului al XIX-lea (1889-1900), Bucureşti 1967.
• [18] MaminaI., Monarhia constituţionala în România. Enciclopedie politică 1866-1938, Bucureşti 2000.
• [19] Mirska-LasotaH., Mały słownik pisarzy rumuńskich, Warszawa 1975.
• [20] Nagy Talavera N.M., The Green Shirts and the Others, Iaşi, Oxford, Portland 2001.
• [21] StănescuD., Republica de la Ploieşti: revolta contra modernităţii,"Adevarul. Historia" 2014/IX.
• [22] Ştefănescu Şt., N. Iorga, historien de la paysannerie roumaine, [w:] Nicolas Iorga, l'homme et l'oeuvre, red. D.M. Pippidi, Bucarest 1972.
• [23] Theodorescu B., Nicolae Iorga, Bucureşti 1968.
• [24] Totalitarismul de drepta în România. Origini, manifestări, evoluţie, Bucureşti 1996.
• [25] Turturică C.S., Regele a murit, "Adevărul. Historia" 2014/IX.
• [26] Ţurlea P., Nicolae Iorga în viaţa politică a României, Bucureşti 1991.
• [27] Willaume M., Mołdawia i Wołoszczyzna po kongresie wiedeńskim (1815-1831), "Annales UMCS",Sectio F, 1999/2000.
• [28] Willaume M., Rumunia, Warszawa 2004.
• [29] Z tajnych biuletynów MSZ II Rzeczypospolitej. Rumunia, Państwa naddunajskie i bałkańskie w latach międzywojennych, oprac. E. Kołodziej, M. Willaume, Lublin 2014.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2015.hss.31