Źródła do dziejów Podlasia w Archiwum rodziny Bartoszewiczów

• Autorzy: Ilona Florczak

Warianty tytułu

Sources for the History of Podlasie in the Family Bartoszewicz' Archive

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wspomniane w tytule Archiwum rodziny Bartoszewiczów jest przechowywane w Archiwum Państwowym w Łodzi (dalej APŁ). Na jego zasób składają się zbiory gromadzone przez cztery pokolenia. Inicjatorem pasji zbierackiej, tak powszechnej w XIX wieku, był Adam Bartoszewicz (1792-1878), a podzielali ją i kontynuowali jego potomkowie - syn Julian (1821-1870) i wnuk Kazimierz (1852-1930). W jej wyniku powstał bogaty zbiór materiałów archiwalnych różnorodnych zarówno pod względem treści jak i formy. Historycy często sięgają po przechowywane w archiwum materiały, wydaje się jednak, że potencjał badawczy zgromadzonych akt nie został jeszcze w pełni wykorzystany. Wśród zachowanych materiałów archiwalnych odnaleźć można wiele materiałów do dziejów Podlasia. Ze względu na duże rozproszenie źródeł wytworzonych na omawianym terytorium warto przybliżyć te, które zachowały się w archiwum rodziny Bartoszewiczów. Gromadzone przez lata zbiory, Kazimierz Bartoszewicz, wobec braku spadkobiercy, zdecydował się przekazać Magistratowi Miasta Łodzi. Kolekcja, na którą składały się nie tylko cenne rękopisy, ale także bogaty księgozbiór i zbiór obrazów, miała pozostać nierozerwalną całością, sygnowaną nazwiskiem rodziny. Stało się jednak inaczej - zbiory zostały podzielone pomiędzy różne instytucje - archiwalia trafiły do Archiwum Państwowego, książki do Miejskiej Biblioteki Publicznej, a dzieła sztuki do Muzeum Sztuki. Opisywane niżej archiwum zostało uporządkowane, powstał również inwentarz zespołu, wraz z indeksem osobowym i geograficznym.(fragment tekstu)

EN

This article is based on records, which are part of archival holdings State Archive in Lodz. Bartoszewicz' family archive, stored in Lodz, contains a variety of thematically and chronologically different archival materials. Some part of them refers to history of Podlasie from the sixteenth to the early twentieth century. The collection of historical sources had been created by members of Bartoszewicz' family, mainly by Adam (1792-1878), Julian (1821-1870) and Kazimierz (1852-1930). They were collectors and well-known publicists. Julian Bartoszewicz was also historian, who was one of the authorities in the field of history and historical sources in the mid-nineteenth century. The text also shows what kind of archival sources about Podlasie can be found there and why and in what ways these documents found in this archive.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Archiwa; Archiwizacja dokumentów

EN

History; Archive; Document archiving

• Czasopismo: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku
• Rocznik: 2015
• Tom: 15
• Strony: 161--176

Twórcy

autor

Ilona Florczak

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• K. Bartoszewicz, Silva rerum Adama Bartoszewicza [Kraków 1912 - przedruk z "Przeglądu Narodowego"], s. 237
• I. Ugorowicz, Z Krakowa do Łodzi. Dzieje i zawartość Archiwum rodziny Bartoszewiczów, "Rocznik Łódzki", t. 60, 2013, s. 187-188
• A. Rosenberg, Zbiory rękopiśmienne Miejskiego Muzeum Historii i Sztuki im. J. i K. Bartoszewiczów w Łodzi, "Dziennik Zarządu miasta Łodzi" 1938, nr 1, s. 23-30, nr 2, s. 154-169
• K. Bartoszewicz,.Dawna Biała na Podlasiu we wspomnieniach mego dziadka Adama (1792-1878). Przyczynek do dziejów miasta i gimnazjum, Biała Podlaska 1928, s. 3
• J. Gloger, Szkoła bialska i czteroletni w niej pobyt J. I. Kraszewskiego <1822-1826>. Wspomnienie kolegi szkolnego, Biała Podlaska 1928, s. 6
• J. Flisiński, Szkoły bialskie w XVII-XX wieku. Monografia I Liceum Ogólnokształcącego im. J. I. Kraszewskiego, Biała Podlaska 1998, s. 119
• T. Kupczyński, Bartoszewicz Julian (1821-1870), [w:] Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej. Życiorysy, streszczenia, wyjątki, red. B. Chlebowski i in., t. 9, Warszawa i in. [1923], s. 209
• B. Kumor, Rzewuski Paweł (1804-1892), [w:] Polski słownik biograficzny (dalej: PSB), t. 34, Kraków-Warszawa 1992-1993, s. 136-138
• E. Niebelski, R. Prejs, Szczygielski Jozafat (1085-1883), PSB, t. 47, Kraków 2010-2011, s. 515-516
• R. Żmuda, Działalność dydaktyczna i pisarska profesorów i wychowańców Warszawskiej Akademii Duchownej 1837-1867, Warszawa 1979, s. 231 i nast
• A. Massalski, Słownik biograficzny. Nauczyciele szkół średnich rządowych męskich w Królestwie Polskim 1833-1862, Warszawa 2007, s. 98-99
• I. Florczak, Jak dawniej kochano - kobiety w życiu Juliana Bartoszewicza, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Olsztyn 2013, s. 321 i nast
• Józef Wieczorkowski, "Kurier Warszawski" 1833, nr 50, s. 6
• I. Florczak, Nauczyciel w służbie państwowej. Między poczuciem obowiązku a własnymi aspiracjami. Przypadek Juliana Bartoszewicza (1821-1870), [w:] Między irredentą a kolaboracją. Ugoda, legalizm, lojalizm. "Dusza urzędnika" - ludzie i ich kariery, red. A. Szmyt, Olsztyn 2015, s. 51 i nast
• I. Florczak, Julian Bartoszewicz jako współpracownik "Biblioteki Warszawskiej", "Rocznik Łódzki", t.61, 2014, s. 111
• J. Maternicki, Julian Bartoszewicz (1821-1870), [w:] Historycy warszawscy ostatnich dwóch stuleci, red. A. Gieysztor, J. Maternicki i H. Samsonowicz, Warszawa 1986, s. 77-91.
• S. Wrzosek, Julian Bartoszewicz. Człowiek, dzieło, znaczenie, [w:] Intelektualiści rodem z Podlasia, red. J. Sekuła, Siedlce 1997, s. 126 i nast.
• S. Wrzosek, Juliana Bartoszewicza dzieło niemożliwe: "przeliczyć do końca", "Podlaski Kwartalnik Kulturalny" 1998, nr 4, s. 31
• F. Ziejka, Związek Literacki w Krakowie (1891-1899), "Zarządzanie w Kulturze" 2012, nr 13, z. 1, s. 78
• P. Smolik, Bartoszewicz Kazimierz (1852-1930), PSB, t. 1, Kraków 1935, s. 327.
• T. Komorowska, Gloger. Opowieść biograficzna, Warszawa 1985, s. 62-64
• I. Florczak, Dokumenty dotyczące miast i województw w Archiwum rodziny Bartoszewiczów - próba charakterystyki, "Przegląd Nauk Historycznych", R.XII, 2013, nr 2, s. 225.
• M. Kulecki, Spuścizna aktowa sądów ziemskich i grodzkich województwa podlaskiego - źródło do dziejów tamtejszej szlachty, [w:] Drobna szlachta podlaska. Materiały sympozjum w Hołnach Mejera, 26-27 maja 1989 roku, red. S. K. Kuczyński, Białystok 1991, s. 141-147.
• B. Sobol, Księgi sądowe z obszaru Podlasia, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zespołach. I. Archiwa dawnej Rzeczypospolitej, red. J. Karwasińska, wyd. 2, Warszawa 1975, s. 185.
• M. Kulecki, Zespoły ksiąg sądów szlacheckich I instancji. Wprowadzenie ogólne, [w:] Archiwum Główne Akta Dawnych W Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Warszawa 2008, s. 100, 170-171
• M. Michalewiczowa, Sapieha Iwan (zm.1517), PSB, t. 34, Wrocław i in. 1992-1993, s. 613-618
• I. Florczak, Źródła do dziejów polskiego parlamentaryzmu w Archiwum rodziny Bartoszewiczów, [w:] Conventa et parlamenta. Studia i szkice z dziejów parlamentaryzmu, red. T. Matuszak, Piotrków Trybunalski 2015, s. 111-123
• J. Bartoszewicz, Wyjątek z dzieła: Zamek bialski, "Księga świata", Warszawa 1858, cz. 1-2, s. 11-18
• J. Tazbir, Kto był autorem "łyków" i " kołtunów"?, [w:] Cudzym piórem... Falsyfikaty historyczno-literackie, Poznań 2002, s. 121-122

Identyfikatory

DOI

10.18778/2080-8313.15.10