Tworzenie się kapitalizmu oligarchicznego w Rosji w latach 90. XX wieku

• Autorzy: Marek Ilnicki

Warianty tytułu

Oligarchic Capitalism Formation in Russia in the 90s of the XX Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule omówiono proces transformacji ukształtowanego po rozpadzie ZSRR oligarchicznego systemu kapitalistycznego w stronę kapitalizmu pań-stwowo-klanowego. Omawiany proces rozpoczął się po rezygnacji Borysa Jelcyna z funkcji Prezydenta Federacji Rosyjskiej i trwa do czasów obecnych. W toku przemian oligarchowie utracili wcześniejszy wpływ na zapadające w państwie decyzje, natomiast zakres kontroli władz nad państwem uległ znacznemu rozsze-rzeniu. Niniejszy tekst stanowi omówienie przyczyn i skutków wydarzeń z lat 2000-2012. Demontaż radzieckiego systemu administracyjnego kierowania państwem nie doprowadził do pojawienia się w Rosji społeczeństwa demokratycznego, oparte-go na pluralizmie i gospodarce rynkowej. O takim społeczeństwie marzyli dysy-denci demokraci w okresie reform demokratycznych Michaiła Gorbaczowa pod koniec lat 80. XX wieku. Rosyjski system lat 90. najtrafniej charakteryzuje termin "kapitalizm oligarchiczny". W Rosji, w toku transformacji postkomunistycznej, wielki biznes zajmował stopniowo dominujące miejsce, a tymczasem państwo oddawało swoje priorytetowe pozycje, co spowodowało pod koniec lat 90. nieza-dowolenie znacznej części społeczeństwa rosyjskiego [Krysztanowskaja, 2005: 53-54]. Owo niezadowolenie zostało wykorzystane przez Władimira Putina w celu wzmocnienia roli państwa, wstrzymania reform demokratycznych i budowy autorytarnego modelu zarządzania. Aby prawidłowo zrozumieć i ocenić współ-czesny system polityczny w Rosji, należy przestudiować procesy tworzenia się systemu "kapitalizmu oligarchicznego" i jego istotne cechy.(fragment tekstu)

EN

The article discusses the transformation of the oligarchic capitalist system formed after the Soviet Union collapse towards the state-clan capitalism. This process began after the resignation of Boris Yeltsin from the post of the President of the Russian Federation and it continues to the present day. The oligarchs have lost their influence on decisions in the country, and the control of the state authorities has been significantly expanded. This text is a recapitulation of causes and consequences of the events occurring between 2000 and 2012.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kapitalizm; Kapitalizm oligarchiczny

EN

Capitalism; Oligarchic capitalism

• Czasopismo: Prosopon. Europejskie Studia Społeczno-Humanistyczne
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2
• Strony: 151--171

Twórcy

autor

Marek Ilnicki

• Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku

Bibliografia

• [1] "Swiazinwest" idieja priwatizacyi otmieczajet diesjatiletije [online], "Sowrie-miennyje tielekommunikacii Rosii" z 4 kwietnia 2008 r., http://www.telecomru.ru/article/?id=2935 [odwiedziny: 3.10.2012].
• [2] "Zajawlienije trinadcati". Priedprinimatieli triebujut ot politikow wzaimnych ustupok. W protiwnom słuczaje oni proroczat' granżdanskuju wojnu i raspad Ros-sii, "Niezawisimaja gazieta" z 27 kwietnia 1996 r.
• [3] Bieriegowoj, W.W. 2006. Priwatizacyja sobstwiennosti w Rossijskoj Fiedieracii: problemy tieorii i praktiki, Tranzit-IKS, Władimir.
• [4] Bierman, W.R., Filippow, P.S. 2011. Istorija priwatizacii w Rossii, [w:] Istorija nowoj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch tomach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg.
• [5] Bojko, O., "Bolszoj wosmiorkie" wybory nie nużny, "Kommiersant" z 16 marca 1995 r.
• [6] Bunin I., Wybory w gosudarstwiennuju Dumu - 2003: osnownyje problemy [online], "Viperson", http://www.viperson.ru/wind.php ID415975&soch =1 [odwiedziny: 5.10.2012].
• [7] Burkow, S.W. 1999. Czubajsowskaja priwatizacyja. Rieforma sobstwiennosti w Rossii: czto dalsze?, Riegiony Rossii, Moskwa.
• [8] Czubajs, A.B. (red.). 1999. Priwatizacyja po-rossijski, Wagrius, Moskwa.
• [9] Czubajs, A.B. 2011. Rossija: trudnyj put' k czasntoj sobstwiennosti, [w:] Istorija nowoj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch tomach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg.
• [10] Dekret prezydenta FR O sozdanii finansowo-promyszliennych grupp w Rossij-skoj Fiedieracii, nr 2096 z 5 grudnia 1993 r., "Rossijskaja gazieta"z 7 grudnia 1993 r.
• [11] Deliagin, M. 2005. Rossija posle Putina. Nieizbieżna li w Rossii "oranżewo-zielonaja" riewolucija?, Wiecze, Moskwa.
• [12] Fadin, A., Siemibankowszczina kak noworusskij wariant siemibojarszcziny, "Ob-szczaja gazieta" z 14 listopada 1996 r
• [13] Filippow, A.W. 2007. Nowiejszaja istorija Rossii, Proswieszczenije, Moskwa.
• [14] Gajdar, E.T. (red.). 1998. Ekonomika pieriechodnogo pierioda: Oczerki ekonomi-czeskoj politiki postkommunisticzeskoj Rossii. 1991-1997, Institut ekonomiki pieriechodnogo pierioda, Moskwa.
• [15] Gref. G., Ispolzowanije lgot nieftianikami niedopustimo [online], http://www.rbsys.ru/print.php?page=675&option=news_consulting [odwiedziny: 4.10.2012].
• [16] Interwiu s czlenom sowieta diriektorow Sibnefti Romanom Abramowiczom [onli-ne], "Gazprom nieft" z 1 grudnia 1999 r., http://pda.gazprom-neft.ru/Press-center/lib297/ [odwiedziny: 4.10.2012].
• [17] Interwiu s priezidientom Sibnefti Jewgienijem Szwidlerom [online], "Gazprom nieft" z 11 lipca 2000 r., http://pda.gazprom-neft.ru/Press-center/lib295/ [odwiedziny: 4.10.2012].
• [18] Jasin, E.G. 2011. Rossijskaja priwatizacyja: jeszczo odin wzglad, [w:] Istorija no-woj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch tomach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg.
• [19] Jasin, E.G. 2011. Słożnyj pieriechod k rynku, [w:] Istorija nowoj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch tomach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg.
• [20] Kapielusznikow, R.I. 2008. Sobstwiennost' biez legitimnosti?, Gosudar-stwiennyj uniwiersitiet WSzE, Moskwa.
• [21] Krysztanowskaja, O.W. 2005. Anatomija rossijskoj elity, ID Zacharow, Mo-skwa.
• [22] Lipman, M.A. 2011. Politiczeskij marginał: niegosudarstwiennaja pieczat' pri manipulatiwnoj własti, [w:] Istorija nowoj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch to-mach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg.
• [23] Mieńszikow, S.M. 2004. Anatomija rossijskogo kapitalizma, Mieżdunarodnyje otnoszenija, Moskwa.
• [24] Miłosławskij, S.Ł., Michajłowa, I.W., Pozdiejewa, E.A. 2009. Osobiennosti processow libieralizacyi i priwatizacyi w rossijskoj ekonomikie, Izd-wo SPbGUEF, Sankt-Pietierburg.
• [25] Możin, A.W. 2011. Pomoszcz MWF rossijskim ekonomiczeskim rieformam - wo błago ili wo wried?, [w:] Istorija nowoj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch tomach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg.
• [26] Oligarchi kak jawlenije rossijskoj diejstwitielnosti [online], "Politika", http://politika.su/raznoe/olig-ist.html [odwiedziny: 20.09.2012].
• [27] Pieriegudow, S.P. 2003. Korporacija, obszczestwo, gosudarstwo: ewolucyja otno-szenij, Moskwa.
• [28] Pieriegułow, S.P. 2000. Krupnaja korporacyja kak socjalno-politiczeskij instytut, Institut mirowoj ekonomiki i mieżdunarodnych otnoszenij, Moskwa.
• [29] Pieriegułow S.P., Krupnaja rossijskaja korporacyja w sistiemie własti, "Politi-czeskije issliedowanija" 2007, nr 3.
• [30] Primakow E., Mir biez Rossii? K czemu wiediot politiczeskaja blizorukost' [onli-ne], "Librusiek", http://lib.rus.ec/b/143333/read [odwiedziny: 2.10.2012].
• [31] Pusienkowa, N.N. 2011. Rossijskaja nieftianaja promyszlennost': dwadcat let, kotoryje potriasli mir, [w:] Istorija nowoj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch to-mach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg.
• [32] Rossija: trudnyj put' k czastnoj sobstwiennosti. Interwiu s A.B. Czubajsom, [w:] Istorija nowoj Rossii. Oczerki i interwiu w 3-ch tomach, red. P.S. Filippow, t. 1, Norma, Sankt-Pietierburg 2011.
• [33] Strana na dwoich, "Nowaja gazieta" z 21 grudnia 2000 r., nr 73.
• [34] Tambowcew, W.Ł. 2009. Prawa sobstwiennosti, priwatizacyja i nacyonalizacyja w Rossii, Nowoje litieraturnoje obozrienije, Moskwa.
• [35] The tycoons behind the politicians (Who will really Russia's New government), "Economist" 1998, nr 4.
• [36] Tuzow, D.O. 2004. Riestitucyja i riestitucyonnyje prawootnoszenija w grażdan-skom prawie Rossii, wyd. 1, Ciwilisticzeskije issledowanija, Moskwa.
• [37] Ustawa FR O finansowo-promyszliennych gruppach, nr 190-FZ z 30 listopada 1995 r., "Sobranije zakonodatielstwa RF" z 4 grudnia 1995 r., nr 49.
• [38] Wałowoj, D.W. 1991. Ekonomika absurdow i paradoksow: Oczerki-razmyszlenija, Politizdat, Moskwa 1991.
• [39] Wyjti iż tupika!, "Niezawisimaja gazieta" z 27 kwietnia 1996 r.