Prokuratura - między prawem i polityką

• Autorzy: Leszek Graniszewski

Warianty tytułu

The public prosecutor's office - the issue of law and politics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem artykułu jest analiza roli prokuratury jako instytucji specyficznie umiejscowionej na pograniczu poszczególnych elementów systemu politycznego, szczególnie między władzą wykonawczą i sądowniczą. Z tego względu prokuratura może być traktowana jako instytucja skupiająca się na współuczestnictwie z sądami w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości lub instrument władzy wykonawczej w zapewnianiu bezpieczeństwa wewnętrznego i realizacji funkcji wewnętrznej państwa. Ze względu na specyfikę obszaru działania prokuratury oczekuje się od niej zarówno skuteczności w ściganiu przestępstw, jak i strzeżenia praworządności, dla której zagrożeniem mogą być działania nie tylko poszczególnych jednostek i grup przestępczych, ale także naruszające prawo czyny urzędników oraz instytucji państwa. Stąd, także z punktu widzenia rozliczalności prokuratury, wskazuje się, że powinna być ona w większym zakresie niezależna od władzy wykonawczej poddanej regułom politycznym. Okazuje się jednak, że samo formalne oddzielenie prokuratury od władzy wykonawczej nie musi prowadzić automatycznie do niezależności prokuratury od czynników politycznych, gdy istnieją nadal inne bezpośrednie (uprawienia premiera i ministra sprawiedliwości względem Prokuratora Generalnego) i pośrednie (klientelizm, upolitycznienie i powiązania polityczne prokuratorów z politykami) mechanizmy politycznego uzależnienia prokuratorów. (abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of the article is to analyse the role of the public prosecutor's office as an institution that is specifically embedded in between certain elements of the political system, particularly between the executive and judiciary powers. For this reason, the public prosecutor's office can be regarded, together with courts, as an institution that aims to be actively involved in administering justice and an instrument of the executive power to guarantee internal security and to execute internal functions of the state. The public prosecutor's office, given its specific operation area, is expected to prosecute crimes effectively as well as safeguard the rule of law, which may be threatened by the infringing actions of not only individuals and criminal groups but also of officials and state institutions. Hence, with respect to the accountability of the public prosecutor's office, it should be more independent of the executive power which is subject to political rules. It appears, however, that separating it officially from the executive power does not have to lead automatically to the public prosecutor's office independence of political influence when other direct (the Prime Minister's and the Minister of Justice's authority over the Attorney General) and indirect mechanisms of prosecutors' political dependency (clientelism, politicisation and political bonds of prosecutors with politicians) exist. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; System polityczny; Korporacjonizm polityczny; Prokuratura; Klientelizm

EN

Law; Political system; Political corporatism; Prosecutor’s office; Clientelism

• Czasopismo: Studia z Polityki Publicznej / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 1
• Strony: 95--117

Twórcy

autor

Leszek Graniszewski

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Wolters Kluwer Business, 2007.
• Bednarek M., Gowin planuje czystkę, "Rzeczpospolita" 2012, nr 146.
• Cianciara A. K., Neoinstytucjonalizm w badaniach nad polskim lobbingiem gospodarczym w Unii Europejskiej: zarys perspektywy teoretycznej, w: Świat i Polska wobec globalnych wyzwań. Wybrane problemy, red. R. Żelichowski, Warszawa 2009.
• Gaberle A., O nowy kształt prokuratury w Polsce, "Państwo i Prawo" 2007, nr 8.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne: zarys wykładu, Warszawa 2000.
• Gołda-Sobczak M., Sobczak W., Sytuacja prawna prokuratora w systemie politycznym państwa, w: T. Gardocka, J. Sobczak, Zawody prawnicze, Toruń 2010.
• Gulczyński M., Zaradny R., System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2000.
• Hausner J., Pętle rozwoju. O polityce gospodarczej lat 2001-2005, Warszawa 2007.
• Herzog A., Nowelizacja ustawy o prokuraturze. Komentarz, Warszawa 2010.
• Jaskiernia J., Przesłanki numeracji faz rozwoju ustrojowego państwa a problem zasadności radykalnej zmiany systemu politycznego RP, w: Idea ustrojowa a rzeczywistość 'IV Rzeczypospolitej', "Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie" 2010, nr 9, red. J. Kornaś.
• Kędzierski J., O niezależności prokuratury - w kręgu faktów i mitów, "Prokuratura i Prawo", 2009, nr 1.
• Korybski A., Funkcje państwa, w: B. Szmulik, M. Żmigrodzki, Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, Lublin 2002.
• Malinowska I., Organy ochrony prawnej w państwach europejskich. Ujęcie systemowe i komparatystyczne, Warszawa 2013.
• Malinowska I., System polityczny, w: Encyklopedia politologii. Instytucje i systemy polityczne, red. B. Dziemidok-Olszewska, W. Sokół, Warszawa 2012.
• Małajny R. M., Systematyka polskich organów państwowych i ich charakter prawny, "Studia Prawnicze" 1989, nr 1.
• Marguery T. P., Unity and Diversity of the Public Prosecution Services in Europe. A study of the Czech, Dutch, French and Polish Systems, Groningen 2008.
• Mączak A., Nierówna przyjaźń. Układy klientalne w perspektywie historycznej, Wrocław 2003.
• Mistygacz M., Ustrój prokuratury w Polsce. Tradycja i współczesność, Warszawa 2013.
• Nauka G., Sprawozdanie z sesji naukowej zorganizowanej w dniu 9 października 2007 r. w Warszawie, "Prokuratura i Prawo" 2008, nr 1.
• Oniszczuk J., Demokracja jako ustrój złożony z mniejszości. Środowisko prawników jako mniejszość - cechy (wartości) charakteryzujące prawnika, "Państwo Prawne" 2012, nr 1.
• Organy i korporacje ochrony prawa, red. S. Sagan, Warszawa 2001.
• Packer H., The limits of the Criminal Sanction, Stanford 1968.
• Pawlikowski M., Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
• Popik-Chorąży K., Urząd, w: Encyklopedia politologii. Instytucje i systemy polityczne, red. B. Dziemidok-Olszewska, W. Sokół, Warszawa 2012.
• Rogacka-Rzewnicka M., Oportunizm i legalizm ścigania przestępstw w świetle współczesnych przeobrażeń procesu karnego, Warszawa 2007.
• Simpson J., Spoils of Power. The Politics of Patronage, HarperCollins Canada, Toronto 1988.
• Sroka A. M., Rozliczalność w badaniach jakości demokracji (na przykładzie Polski i Hiszpanii), Warszawa 2015.
• Skrzypiński D., Władza sądownicza w procesie transformacji polskiego systemu politycznego, Wrocław 2009.
• Stępień T., Usytuowanie prokuratury i rola prokuratora w postępowaniu karnym, Warszawa 2011.
• Szczypiński D., Władza sądownicza w systemie politycznym Polski, w: Transformacja w Polsce i na Ukrainie. Wybrane aspekty, red. A. Antoszewski i in., Wrocław 2010.
• Trawiński M., Klasyfikacja grup interesu. O kluczowej roli nieformalnych i niejawnych działań zbiorowych, w: Grupy interesu i lobbing. Polskie doświadczenia w unijnym kontekście, red. K. Jasiecki, Warszawa 2011.
• Tusk wyjął władzę nawet swojej własnej partii, rozmowa z Pawłem Śpiewakiem, "Europa. Miesięcznik Idei", nr 4, 2010.
• Utrat-Milecki J., Ewolucja wymiaru sprawiedliwości. Szkic penologiczny, w: Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego, red. A. Błachnio-Parzych i in., Warszawa 2013.
• Walczak R., Polityka, sądy i prokuratura, Warszawa 1990.
• Waltoś S. (głos w dyskusji), w: Rozdział prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości, Sesja naukowa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego - 9 października 2007, oprac. K. Parulski, "Prokurator" nr 3-4, 2007.
• Waltoś S., Prokuratura - jej miejsce wśród organów władzy, struktura i funkcje, "Państwo i Prawo" 2002, z.4.
• Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013.
• Witkowski P., Kilka uwag w sprawie dekonstytucjonalizacji prokuratury, "Przegląd Prawa Konstytucyjnego" 2010, nr 1.
• Witkowski Z., Kilka uwag na temat prawno-ustrojowego usytuowania prokuratury w konstytucjach wybranych państw współczesnej Europy, w: Prokuratura : ustawa, regulamin, inne przepisy, zebr. i oprac. Wiesław Czerwiński, TNOiK, Toruń 1997.
• Wojnicki J., Prokuratura, w: Encyklopedia politologii. Instytucje i systemy polityczne, red. B. Dziemidok-Olszewska, W. Sokół, Warszawa 2012.
• Wysocki D., Nowe usytuowanie prokuratury w systemie organów państwowych, "Państwo i Prawo" 2010, z.5.
• Zięba-Załucka H., Instytucja prokuratury w Polsce, Warszawa 2003.
• Zoll A., Konstytucyjne aspekty prawa karnego, w: System Prawa Karnego. Źródła prawa karnego, t. 2, red. T. Bojarski, Warszawa 2011.
• Zybertowicz A., III RP. Kulisy systemu, rozmawia Joanna Lichocka, Lublin 2013.
• Zuba K., Polska scena polityczna. Ciągłość i zmiana, Warszawa 2012.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.33119/KSzPP.2015.1.6