Procesy dostosowawcze w wymianie towarami rolno- spożywczymi w latach 1990-2004

• Autorzy: Piotr Kułyk
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Proces transformacji najsilniej uwidocznił się w sferze handlu zagranicznego i wynikającego stąd międzynarodowego podziału pracy. Wprowadzona liberalizacja w stosunkach handlowych (przejawem tego były relatywnie niski poziom ceł wiatach 1990-1992 na poziomie 9,5%) miała stanowić antidotum na występującą nierównowagę popytową. Zastosowany system nie uwzględniał jednak zróżnicowania sektorowego występującym poziomie nierównowagi, co de facto wpłynęło na zróżnicowane dostosowania cenowe (ceny na produkty rolne spadały szybciej wiatach 1990-1992 niż na wyroby przemysłowe średnio o 61 pkt.). Przyczyn należy zatem szukać w konkurencyjności wymiany handlowej wynikającej zarówno ze struktury eksportu (duży udział produktów rolnictwa sięgający 35%), liberalnej polityki handlowej (redukcji ceł do poziomu 13,4% w 1990r.) i słabości oddziaływania proeksportowego państwa. Szczególnie zaważyła tutaj słabość polityki proeksportowej (a nawet jej brak - udział refundacji eksportowych w PSE wynosił 0,1%) i to w warunkach konieczności przebudowy kanałów handlowych. Lata 1996-2004 to okres ponownego przyśpieszenia otwierania gospodarki (związanego z realizacją porozumień międzynarodowych) w warunkach zwiększenia roli narzędzi wspierania eksportu. W okresie tym występowały znaczne wahania w wielkości ToT wskazujące na wzrost znaczenia czynników krótkookresowych, przy redukcji stopy inflacji do średniego poziomu 9,4%. Zmniejszenie barier celnych oraz osłabienie protekcjonizmu w stosunku do głównych partnerów handlowych spowodowały, iż w okresie poakcesyjnym nastąpiło odwrócenie niekorzystnych zjawisk, w tym szczególności deficytu handlowego w wymianie towarami rolno- spożywczymi. Rozwinęły się nowe kierunki eksportu zwłaszcza z krajami, z którymi korzystne umowy posiadała UE (np. państwa MERCOSUR). Zakładana asymetria w wymianie z UE oraz porozumienia w ramach CEFTA, okazały się niekorzystne ich niwelacja pozwoliła na wzrost eksportu. Oznacza to, iż możliwości krajowej bazy produkcyjnej w zakresie produktów rolno-spożywczych wiatach 1990-2002 nie zostały właściwie wykorzystane i ulegały nadmiernej destrukcji, choć nie utraciły całkowicie swojej konkurencyjności a ponadto wymiana nie była stabilizatorem warunków zewnętrznych, lecz je pogłębiała. Kluczowe znaczenie miały zmiany w polityce gospodarczej zarówno Polski jak i jej głównych partnerów handlowych w zakresie towarów rolno-spożywczych, które generowały niekorzystne dostosowania w tym obszarze i znaczy poziom wahań w poszczególnych podokresach. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Wymiana międzynarodowa; Przemysł rolno-spożywczy; Transformacja handlu zagranicznego

EN

International exchange; Agri-food industry; Transformation of foreign trade

• Czasopismo: Polityka Gospodarcza
• Rocznik: 2006
• Numer: nr 13
• Strony: 35--51

Twórcy

autor

Piotr Kułyk

• University of Zielona Góra / Uniwersytet Zielonogórski

Bibliografia

• Adamowicz M. (1998), Handel zagraniczny a rolnictwo, Warszawa.
• Agriculture Policies in OECD Countries. Monitoring and Evaluation, (2002), OECD, Paris.
• Czyżewski A, Grzelak A. (2002), Wpływ polityki monetarnej i fiskalnej na pozycję rolnictwa w okresie transformacji, "Wieś i Rolnictwo", nr 2.
• Czyżewski A., Kułyk P. (2004), Wzrost gospodarczy jako czynnik przekształceń w gospodarce żywnościowej w Polsce okresu transformacji, W: Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu.
• Czyżewski A., Sapa A. (2003), Mechanizmy wymiany rolno- żywnościowej Polski z krajami UE, Poznań.
• Grzybowski W. (1998), Szanse i zagrożenia procesu transformacji gospodarki polskiej, Lublin.
• Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi (2005), "Analizy Rynkowe", nr 19, lERiGŻ Warszawa.
• Kawalec S., Krzak M. (2001), Polityka kursowa i wzrost gospodarczy, "Gospodarka Narodowa", nr 9.
• Kawecka-Wyrzykowska E., Synowiec E. (2004), Polska w Unii Europejskie, IKiCHZ, Warszawa.
• Krzyżanowska Z. (1999), Handel zagraniczny towarami rolno- spożywczymi w ramach CEFTA, "Wieś i Rolnictwo", nr 1.
• Kułyk P. (2004), Polityka monetarna jako determinant przekształceń w gospodarce żywnościowej w Polsce okresu transformacji, W: Stosunki gospodarcze Unii Europejskiej: handel, finanse i procesy integracyjne, Zielona Góra.
• Kułyk P. (2005), Strumienie transferu i retransferu dochodów pomiędzy rolnictwem a gospodarką narodową w procesie integracji z Unią Europejską, W: Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.
• Liberalizacja handlu rolno-spożywczego w ramach CEFTA wiatach 1993-2003, (2004), FAPA, Warszawa.
• Obstfeld M., Rogoff K. (1996), Foundation of International Macroeconomics, MIT Press, Cambridge MA.
• OECD in figures. Statistics on the member countries, (2002) OECD, Paris.
• Pachnicki A. (2005), Handel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi, Cl HZ, MF, Warszawa.
• Pełka W. (2000), Warunki dostępu do rynku artykułów rolnych w latach 1995-1999 w świetle zobowiązań Polski wobec WTO, "Gospodarka Narodowa", nr 1-2.
• Płowieć U., Orłowski W. (1999), Bilans płatniczy Polski, Warszawa.
• Polański Z. (1999), Polityka kursu walutowego w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, "Ekonomista", nr 1-2.
• Rowiński J., Wigier M. (1998), Rolnictwo polskie w okresie transformacji systemowej, lERiGŻ, Warszawa.
• Siwiński W. (2003), Deficyty płatnicze krajów transformujących się w świetle międzyokresowej teorii bilansu płatniczego, "Ekonomista", nr2.
• Umiński S. (1999), Handel zagraniczny przedsiębiorstw z udziałem kapitału obcego, "Gospodarka Narodowa", nr 10.
• Wojtkowska-Łodej G. (2004), Polska w Unii Europejskiej. Uwarunkowania i możliwości po roku 2004, SGH, Warszawa.
• Woś A. (2000), Analiza produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 1999 roku, lERiGŻ, Warszawa.
• Woś A. (2000), Rolnictwo polskie 1945 - 2000. Porównawcza analiza systemowa, lERiGŻ, Warszawa.
• Woś A. (2004), Analiza produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki żywnościowej w 2003 roku, lERiGŻ, Warszawa.