Wybrane aspekty sporu o etatyzm pomiędzy Pierwszą Brygadą Gospodarczą a Lewiatanem w latach 1927-1931

• Autorzy: Mateusz Guzikowski

Warianty tytułu

Selected Aspects of the Controversy Over Statism Between the First Economic Brigade and Lewiatan in 1927-1931

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem opracowania jest przedstawienie istoty oraz przebiegu tzw. sporu o etatyzm toczonego pomiędzy Pierwszą Brygadą Gospodarczą a Lewiatanem. Ramy czasowe obejmują lata 1927-1931, ze szczególnym uwzględnieniem lat 1928-1929, kiedy spór ten miał największe natężenie. W pierwszej części artykułu przytoczono stosowane ówcześnie definicje etatyzmu. Podkreślono przy tym ich wielość i niejednoznaczność. W kolejnych dwóch częściach omówiono stanowiska przedstawicieli Pierwszej Brygady Gospodarczej (zwolennicy etatyzmu) oraz Lewiatana (przeciwnicy). W części czwartej artykułu zamieszczono omówienie głównej osi tzw. sporu o etatyzm toczącego się na przełomie lat 20. i 30. pomiędzy przedstawicielami obu organizacji. Ostatnia część artykułu została poświęcona zidentyfikowaniu teoretycznych i praktycznych przesłanek tego sporu. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to present the essence and proceedings of the so-called "statism disputation", that existed in Poland in the interwar period, especially in the years 1928-1929. The main antagonists of this view were representatives of the First Economic Brigade and the organisation of private entrepreneurs, called "Leviathan". The first part of the article enumerates the different definitions of statism that were present in Poland in the economic literature of the interwar period, emphasizing the plurality and ambiguity of those definitions. In the following two parts the arguments of proponents and opponents of the active role of the state in the economy are presented. In the fourth part of the article, the proceeding of their disputation is discussed. The last part includes an enumeration of the main theoretical and practical aspects of the "statism disputation". (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Etatyzm; Interwencjonizm; Polityka gospodarcza

EN

Statism; Interventionism; Economic policy

• Czasopismo: Kwartalnik Historii Myśli Ekonomicznej / Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 1
• Strony: 45--67

Twórcy

autor

Mateusz Guzikowski

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Battaglia R" O programie gospodarczym Polski, Warszawa 1927.
• Battaglia R" Sytuacja i polityka gospodarcza, "Przegląd Ekonomiczny" 1934, z. XII.
• Battaglia R., Uprzywilejowanie przedsiębiorstw państwowych,"Przegląd Gospodarczy" 1939, z. 9.
• Bernadzikiewicz T., Wyniki bilansowe a rzeczywiste przedsiębiorstw państwowych w Polsce, Warszawa 1935.
• Biegeleisen L, Teoria i polityka przedsiębiorstw publicznych samorządu terytorialnego i państwa, Warszawa 1931.
• Browiński M., Etatyzm, "Przemysł i Handel" 1927, z. 5.
• Caro L., Etatyzm w Polsce, "Rozprawy i Sprawozdania", przedruk z "Czasu" z 5-6 IV 1932 r.
• Caro L., Idea spółdzielczości, "Przegląd Powszechny" 1922, nr 7.
• Caro L., Ingerencja państwa w sprawach gospodarczych, "Rozprawy i Sprawozdania" 1930, nr 5, Lwów.
• Caro L" Solidaryzm. Jego zasady, dzieje i zastosowania, z Zasiłku Funduszy Kultury Narodowej, Lwów 1931.
• Czernichowski E, Interwencja państwa w dziedzinie gospodarczej, "Polska Gospodarcza" 1935, z. 13.
• Dziewulski K" Spór o etatyzm 1918-1939, PWN, Warszawa 1981.
• Głąbiński S., Etatyzm a gospodarstwo narodowe, "Ruch Prawniczy i Ekonomiczny" 1922, z. 3.
• Gołębiowski J., Spór o etatyzm wewnątrz obozu sanacyjnego w latach 1926-1939, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1978.
• Guzicki L., Żurawicki S., Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej 1914-1945, Warszawa 1974.
• Heydel A., Etatyzm, w: Encyklopedia nauk politycznych, Warszawa 1937, t. 2.
• Ivanka A., Homo Oeconomicus w Polsce, "Gospodarka Narodowa" 1931, nr 6.
• Ivanka A., Wspomnienia skarbowca 1927-1945, Warszawa 1964.
• Ivanka A., Zagadnienia kartelizacji w Polsce, w: Pięć lat na froncie gospodarczym, t. II, Warszawa 1931.
• Janus P, W nurcie polskiego etatyzmu. Stefan Starzyński i Pierwsza Brygada Gospo-darcza,Avalon, Kraków 2009.
• Klamer Cz" Zadania i wytyczne państwowej polityki gospodarczej, Warszawa 1932.
• Kopelman M., Nadmierny etatyzm, Lwów 1929.
• Lejman W., Ekonomia polityczna, idea solidaryzmu i polityka gospodarcza w pracach L. (1864-1939), Międzyuczelniane Zeszyty Naukowe, Kraków WSE, z. 18, 1972.
• Lipiński E., Nauka o koniunkturach, maszynopis powielany, Warszawa 1927.
• Lityńska A" Giza W, Skrzyński T" Spór o etatyzm w polskiej myśli ekonomicznej w okresie dwudziestolecia międzywojennego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2010.
• Lityńska A., Polska myśl ekonomiczna okresu międzywojennego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2001.
• Morawski W, Dylematy konserwatywnej modernizacji. Polityka gospodarcza Polski międzywojennej, "Acta Oeconomica Pragensia" 2007, roć. 15, c. 7.
• Pięć lat na froncie gospodarczym 1926/V/1931, t. 1 i 2, Warszawa 1931.
• Rose E., W obliczu nowych haseł, "Przegląd Gospodarczy" 1928, z. 19.
• Sokołowski K" Państwo jako przedsiębiorca, "Polska Gospodarcza" 1934, nr 6.
• Sprawozdanie z działalności Unii za rok 1933. Załącznik do punktu 1 protokołu Zwy-czajnego Walnego Zgromadzenia z dnia 2 III 1934, UPGH, AP Katowice.
• Starzyński S" Pięć lat na froncie gospodarczym, w: Pięć lat na froncie gospodarczym 1926/V/1931,t. 1, Warszawa 1931.
• Starzyński S., Program rządu pracy w Polsce, "Droga" 1926, nr 5.
• Starzyński S., Rola państwa w życiu gospodarczym, "Przemysł i Handel" 1928, z. 52.
• Starzyński S., Rząd wobec racjonalizacji życia gospodarczego Polski, w: Zagadnienia gospodarcze Polski współczesnej, Warszawa 1928.
• Starzyński S" Światowy kryzys gospodarczy, obecna sytuacja Polski i plan prac BBWR, Przemówienie w klubie parlamentarnym BBWR, czerwiec 1931 r.
• Stolarczyk J., Katolicyzm społeczny, Książka i Wiedza, Warszawa 1969.
• Wierzbicki A., Idea i taktyka gospodarcza, "Przegląd Gospodarczy" 1928, z. 19.
• Wierzbicki A., Zagadnienie etatyzmu i neoetatyzmu w Polsce, Instytut Wydawniczy "Biblioteka Polska", Warszawa 1929.
• Zagadnienie etatyzmu w Polsce. Stenogramy przemówień wygłoszonych na zebraniach u posła Janusza Radziwiłła w dniach 12 grudnia 1928 r. i 10 stycznia 1929 r., Warszawa 1929.
• Zagóra-Jonszta U., Etatyzm w polskiej myśli społeczno-ekonomicznej Górnego Śląska: 1922-1939, Wrocław 1996.
• Zagóra-Jonszta U., Spory o model gospodarki Drugiej Rzeczpospolitej (Problemy etatyzmu, planowania i kartelizacji), Katowice 1991.
• Zweig F., O wytyczne polityki gospodarczej państwa, "Kurier Gospodarczy i Finansowy" 1928, nr 32.
• Żurawicki S., Myśl ekonomiczno-polityczna w Polsce okresu międzywojennego, PWN, Warszawa 1970.