Pojęcie odpowiedzialności prawnej (analiza wybranych zagadnień)

• Autorzy: Emil Kruk

Warianty tytułu

The Notion of Legal Responsibility (Analysis of Chosen Problems)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Odpowiedzialność, podobnie jak będąca jej logicznym przeciwieństwem nieodpowiedzialność, od wielu już wieków są przedmiotem zainteresowania filozofów, teologów, etyków, psychologów i socjologów1. Oczywiście nie do przecenienia są studia teoretyczne, a także badania empiryczne prowadzone w tym zakresie przez przedstawicieli wymienionych nauk. Za aksjomat należy jednak przyjąć, że najbardziej doniosły dla współczesnej cywilizacji, dla życia codziennego jednostek i społeczności jest dorobek praktyki oraz doktryny prawa. U podstaw wyżej wyrażonego przekonania leży fakt, iż to właśnie zadaniem szeroko rozumianego prawa jest nadanie odpowiedzialności realnego wymiaru przez zagwarantowanie jej uznania, realizacji i ponoszenia. Obowiązkiem prawodawcy jest bowiem odpowiednie wpisanie odpowiedzialności opartej na akceptowanej przez niego teorii aksjologicznej (określającej istotę i hierarchię wartości) w normę prawną, a przez to konstytuowanie odpowiedzialności prawnej i kształtowanie otaczającej nas rzeczywistości. Podejmując w tym miejscu próbę przedstawienia analitycznego studium teoretycznych aspektów odpowiedzialności prawnej, należy podkreślić, że problem ten bardzo rzadko staje się przedmiotem rozważań prezentowanych w literaturze jurystycznej. W obliczu wyrażanego na gruncie prawoznawstwa powątpiewania w celowość tego typu badań2 w zasadzie na próżno byłoby doszukiwać się wyczerpującego opracowania tego pojęcia, czy choćby jego ujednoliconej definicji doktrynalnej, nie wspominając już o ujęciu legalnym. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest m.in. wieloznaczność terminu "odpowiedzialność" i jego pozorna oczywistość, błędne postrzeganie rzeczywistości prawa, utożsamianie struktury odpowiedzialności prawnej z jej istotą, rozpatrywanie poszczególnych kategorii odpowiedzialności prawnej w oderwaniu od tzw. odpowiedzialności bezprzymiotnikowej, czy w końcu zacieranie różnicy między odpowiedzialnością a jej przypisywaniem lub ponoszeniem. Mając na uwadze powyższe zastrzeżenia i wyrażone w tytule zamierzenie badawcze należy odpowiedzieć na pytanie, czy w ogóle możliwe jest przedstawienie odpowiedzialności prawnej w ujęciu modelowym, w sposób abstrakcyjny? (fragment tekstu)

EN

In the article there was undertaken an effort to present theoretical aspects of legal responsibility. This problem seldom becomes the subject of considerations presented in the jurist literature. The reason of such a state of matters is among others ambiguity of the term "responsibility" and its seeming obviousness, erroneous perceiving of the reality of law, identifying the structure of legal responsibility with its essence, considering particular categories of legal responsibility in detachment from the so-called non-adjectival responsibility or at last obliteration of difference between responsibility and attributing or bearing it. The author tries to answer the question whether it is at all possible to present the legal responsibility in a model formulation in an abstractive way. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Odpowiedzialność

EN

Law; Responsibility

• Czasopismo: Administracja : teoria, dydaktyka, praktyka
• Rocznik: 2008
• Numer: nr 3(12)
• Strony: 109--121

Twórcy

autor

Emil Kruk

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Arendt H., Odpowiedzialność i władza sądzenia, Warszawa 2006.
• Boć J. (red.), Administracja publiczna, Kolonia Limited 2003, s. 339.
• Dudek D., Konstytucja i odpowiedzialność, [w:] E. Gdulewicz, H. Zięba- Zalucka (red.). Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Rzeszów 2007.
• Ernst-Wolfgang Böckenförde, Prawo i wartości. O krytyce idei aksjologicznego ugruntowania prawa, Znak 1992, nr 11, s. 56-69.
• Filek J., Filozofia odpowiedzialności XX wieku. Teksty źródłowe, Kraków 2004.
• Fuller L.L., Anatomia prawa, Lublin 1993.
• Fundowicz S., Aksjologia prawa administracyjnego, [w:] J. Zimmermann (red.), Koncepcja systemu prawa administracyjnego, Wolters Kluwer Polska 2007.
• Gęsicki M., Mały leksykon prawniczy, Warszawa 1997.
• Groszyk H., Leszczyński L., Wartości pozaprawne w procesie stosowania klauzul generalnych, [w:] H. Rot (red.), Problemy metodologii i filozofii prawa. Materiały VIII Ogólnopolskiego Zjazdu Teoretyków Państwa i Prawa, Wrocław 1988.
• Hart H.L.A., Pojęcie prawa, Warszawa 1998.
• Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 2006.
• Joffe O.S., Szargorodski M.D., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1963.
• Kalina-Prasznic U. (red.), Encyklopedia prawa, Warszawa 2004, s. 447-457.
• Kalina-Prasznic U. (red.), Leksykon prawniczy, Wrocław 1997, s. 160-165.
• Kojder A., Prawo jako przedmiot analiz aksjologicznych, [w:] H. Rot (red.), Problemy metodologii i filozofii prawa. Materiały VIII Ogólnopolskiego Zjazdu Teoretyków Państwa i Prawa, Wrocław 1988.
• Korybski A., Leszczyński L., Pieniążek A., Wstęp do prawoznawstwa, Lublin 2003.
• Kość A., Podstawy filozofii prawa, Lublin 2001.
• Lang W., Spór o pojęcie odpowiedzialności prawnej, ZIM UMK, "Nauki Humanistyczno-Społeczne, Prawo IX, z. 37, Toruń 1969.
• Lang W., Struktura odpowiedzialności prawnej (Studium analityczne z dziedziny teorii prawa), Zeszyty Naukowe UMK, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 31, Prawo VIII, Toruń 1968.
• Leszczyński L., Wartości wewnątrzprawne, zjawiska odformalizowania prawa i idea państwa prawnego (materiały pokonferencyjne - odbitka z maszynopisu Autora), Ogólnopolska Konferencja Naukowa Wartość - Wolność - Odpowiedzialność, organizator: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości Ośrodka Terenowego przy Sądzie Wojewódzkim w Katowicach, Katowice 17-18 czerwca 1993 r.
• Lojewska-Krawczyk M., Wartości jako podstawa odpowiedzialności, [w:] M. Lojewska-Krawczyk, W. Herman, E. Fałkowska, K. Gutowska, Odpowiedzialność centralną kategorią aksjologiczną współczesności, Warszawa 1996.
• Namysłowska-Gabrysiak B., Odpowiedzialność karna osób prawnych, Warszawa 2003.
• Niczyporuk J., Dekoncentracja administracji publicznej, Lublin 2006.
• Niebrój K., O odpowiedzialności. W nawiązaniu do koncepcji Romana Ingardena, [w:] L. Niebrój, M. Kosińska, Health Care: Professionalism and Responsibility, Katowice, wyd. ŚAM 2005.
• Pałecki K. (red.), Dynamika wartości w prawie, Kraków 1997.
• Platon, Gorgiasza, Fedona (113d), X Księgi Państwa, czy Obrony Sokratesa (4la).
• Radecki W., Odpowiedzialność administracyjna w ochronie środowiska, Wrocław 1985.
• Radecki W., Odpowiedzialność w ochronie środowiska, Tytuł VI ustawy - Prawo ochrony środowiska, seria: Komentarze do ustawy Prawo ochrony środowiska, Towarzystwo Naukowe Prawa Ochrony Środowiska, Wrocław 2002.
• Smoktunowicz E. (red.), Wielka encyklopedia prawa, Białystok - Warszawa 2000, s. 563-575.
• Stelmasiak J., Odpowiedzialność administracyjna w ochronie środowiska. Zagadnienia podstawowe, [w:] A. Przyborowska-Klimczak (red.), Ekologia i prawo. Materiały sesji naukowej (Lublin, 7-8 czerwca 1997 r.), Lublin 1999.
• Sykuna S., Kilka uwag o odpowiedzialności prawnej, Gdańskie Studia Prawnicze 2003, t. XI.
• Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1984, t. 2, s. 469-470.
• Tokarczyk R., Filozofia prawa, Lublin 2004.
• Winczorek P., Uwagi o aksjologicznych aspektach działalności legislacyjnej w dziedzinie prawa publicznego (konstytucyjnego) w Polsce, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1994, z. 4.
• Wróblewski J., Wartości a decyzja sądowa, Wrocław 1973.
• Zdyb M., Istota decyzji, Lublin 1993.
• Zdyb M., Służba publiczna, [w:] S. Fundowicz, F. Rymarz, A. Gomułowicz (red.), Prawość i Godność. Księga pamiątkowa w 70 rocznicę urodzin Profesora Wojciecha Łączkowskiego, Lublin 2003.
• Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne, Warszawa 1993.
• Ziembiński Z., Wstęp do aksjologii dla prawników, Warszawa 1990.
• Zirk-Sadowski M., Odpowiedzialność, [w:] E. Smoktunowicz (red.), Wielka encyklopedia prawa, Warszawa 2000.
• Znamierowski Cz., Wina i odpowiedzialność, Warszawa 1957.