"Ucieczka do..." jako istotna przyczyna mobilności w Europie

• Autorzy: Katarzyna Waniek

Warianty tytułu

"Escape to..." as an Important Cause of Mobility in Europe

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Większość współczesnych studiów nad migracją w Europie (i nie tylko) wskazuje czynniki ekonomiczne jako podstawowe motywy wyjazdów z rodzinnego kraju. Tymczasem szczegółowa analiza autobiograficznych wywiadów narracyjnych z osobami, które zdecydowały się zamieszkać zagranicą pokazuje, że bardzo często pierwszorzędne znaczenie mają zupełnie inne powody. Nie unieważniając całkowicie czynnika ekonomicznego, warto zatem zwrócić uwagę na jedną z bardzo interesujących i wcale nierzadką przyczynę mobilności, jaką jest "ucieczka", której różne modalności można umieścić na kontinuum między "ucieczką od" a "ucieczką do". Choć oba przypadki zostaną omówione w tym artykule, temu drugiemu poświęcone będzie więcej miejsca. Motyw ten związany jest z próbą jednostki podejmowaną w celu wydostania się z warunków (panujących w domu, w środowisku, okolicy, kraju), które definiowane są przez nią jako duszące, tłamszące, niepozwalające rozwinąć skrzydeł czy w pełni wyrazić siebie. Co jednak ciekawe, doświadczenie "inności" i poznanie odmiennych wzorów kulturowych w innym kraju może zainicjować proces "repatriotyzacji" - nowego, "obiektywnego" spojrzenia na miejsce swojego pochodzenia i docenienie jego (wcześniej negowanej) wartości. (abstrakt oryginalny)

EN

Most modern studies on migration in Europe (and not only) indicates economic factors as the primary emigration motives. Meanwhile, a detailed analysis of autobiographical narrative interviews with people who have chosen to live abroad shows that very often important priorities are completely different. Not completely invalidating the economic factor, we should therefore pay attention to one of the very interesting and not uncommon cause of mobility, which is the "escape", where different modalities can be placed on a continuum between "escape from" and "escape to". Although those two cases are discussed in this article, to the second one will be devoted special attention. This motif is associated with an attempt to escape from the conditions (prevailing at home, in the environment, neighborhood, country), which are defined by individual as suffocating, stifling, not allowing to spread wings and fully express oneself. Interestingly, the experience of "otherness" and getting to know different cultural patterns in another country may initiate the process of "re-patriotisation" - a new "objective" perspective on the place of origin and appreciation of its (previously denied) values. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Migracja; Przyczyny migracji; Mobilność ludności

EN

Migration; Reasons for migration; Population mobility

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 53
• Strony: 31--50

Twórcy

autor

Katarzyna Waniek

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Bauman Z. (1994), Dwa szkice o moralności ponowoczesnej, Instytut Kultury, Warszawa.
• Bauman Z. (2000), Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Bernstein B. (1990), Odtwarzanie kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Charmaz K. (2009), Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, PWN, Warszawa.
• Castles S. (2000), International Migration at the Beginning of the Twenty-First Century: Global Trends and Issues, "International Social Science Journal", Vol. 52, No. 165, s. 269-281.
• Castels S., Miller M. J. (2011), Migracje we współczesnym świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Cohen E. (1972), Toward a Sociology of International Tourism, "Social Research", No. 1, s. 164-182.
• Cohen E. (1979), The Phenomenology of Tourist Experiences, "Sociology" , No. 2, s. 179-201.
• Corbin J., Strauss A. L. (1990), Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques, Sage Publications, London.
• Corbin J., Strauss A. L. (eds.) (1997), Grounded Theory in Practice, Sage Publications, Thousand Oaks-London-New Delhi.
• van Gennep A. (2006), Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Czyżewski M., Piotrowski A., Rokuszewska-Pawełek A. (red.) (1996), Biografia a tożsamość narodowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Czyżewski M. (1997), W stronę teorii dyskursu publicznego, [w:] M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.), Rytualny Chaos. Studium dyskursu publicznego, Ureus, Kraków.
• Detka C., Piotrowski A., Waniek K. (2014), Professor Fritz Schütze - Work and Output, "Qualitative Sociology Review", Vol. 10, No. 1, s. 214-223, http://www.qualitativesociologyreview. org/ENG/ archive_eng.php, 15.02.2015.
• Dobroch B., Wilczyński P. (2014), Broad Peak. Niebo i piekło, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Drinkwater S., Eade J., Garapich M. (2009), Poles apart? EU enlargement and the labour market outcomes of immigrants in the UK, "International Migration", No. 47, s. 161-190.
• Duda-Dziewierz K. (1938), Wieś małopolska a emigracja amerykańska. Studium wsi Babica powiatu rzeszowskiego, Polski Instytut Socjologiczny, Warszawa-Poznań.
• Faist Th. (2000), The Volume and Dynamics of International Migration and Transnational Social Spaces, Oxford University Press, Oxford.
• Fromm E. (1993), Ucieczka od wolności, Czytelnik, Warszawa.
• Foucault M. (2010), Bezpieczeństwo, terytorium, populacja, PWN, Warszawa.
• Gergen K. (2009), Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, PWN, Warszawa.
• Goffman E. (2000), Człowiek w teatrze życia codziennego, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Goffman E. (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Goffman E. (2006), W poszukiwaniu akcji, [w:] tenże, Rytuał interakcyjny, PWN, Warszawa.
• Glaser B., Strauss A. (1967), The Discovery of Grounded Theory, Aldine, Chicago.
• Helling I. (1985), Metoda badań biograficznych, "Kultura i Społeczeństwo", nr 3, s. 93-115.
• Kaźmierska K. (1996), Wywiad narracyjny - technika i pojęcia analityczne, [w:] M. Czyżewski, A. Piotrowski, A. Rokuszewska-Pawełek (red.), Biografia a tożsamość narodowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kaźmierska K. (2008), Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Holocaustu, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Kaźmierska K., Piotrowski A., Waniek K. (2010), Transnational Workers, referat na Euroidentities Meetings & Workshop: "The Evolution of European Identity: Using biographical methods to study the development of European identity", Bruksela.
• Kaźmierska K. (red.) (2012), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Kłoskowska A. (2005), Kultury narodowe u korzeni, PWN, Warszawa.
• Lee E. S. (1966), A Theory of Migration, "Demography", No. 1, s. 47-57.
• Mac Cannell D. (2002), Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
• Miller R., Gray G. (eds.) (2012), The Evolution of European Identities. Biographical Approaches, Palgrave MacMillan, Houndmills-Basingstoke-Hampshire.
• Morawska E. (1985), For Bread and Butter: Life-worlds of Peasant-immigrants from East Central Europeans in Johnstown, Pennsylvania 1890-1940, Harvard University Press, Cambridge.
• Park R. E. (1961), Introduction, [w:] E. V. Stonequist, The Marginal Man. A Study in Personality and Culture Conflict, Russell and Russell Inc., New York.
• Piotrowski A. (1996), Wstęp, [w:] M. Czyżewski, A. Piotrowski, A. Rokuszewska-Pawełek (red.), Biografia a tożsamość narodowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Piotrowski A. (2005), Proces kształtowania tożsamości narodowej w dyskursie potocznym i publicznym, [w:] W. Wesołowski, J. Włodarek (red.), Kręgi i rodzaje tożsamości. Polska, Europa, świat, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Prawda M. (1989), Biograficzne odtwarzanie rzeczywistości (o koncepcji badań biograficznych Fritza Schütze), "Studia Socjologiczne", nr 4, s. 81-98.
• Reimann G., Schütze F. (1992), Trajektoria jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, "Kultura i Społeczeństwo", nr 2, s. 89-109.
• Riesman D. (1996), Samotny tłum, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
• Rokuszewska-Pawełek A. (1996), Miejsce biografii w socjologii interpretatywnej, "ASK. Społeczeństwo. Badania. Metody", nr 1, s. 37-54.
• Rokuszewska-Pawełek A. (2002), Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Schiller N. G., Basch L., Blanc C. S. (1995), From Immigrant to Transmigrant: Theorizing Transnational Migration, "Anthropological Quarterly", Vol. 68, No. 1, s. 48-63.
• Schütz A. (2008b), Obcy: esej z zakresu psychologii społecznej, [w:] tenże, O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Schütze F. (1981), Prozeßstrukturen des Lebensablaufs, [w:] J. Matthes, A. Pfeifenberger, M. Stosberg (red.), Biographie in handlungswissenschaftlicher Perspektive, Verlag der Nürnberger Forschungsvereinigung, Nürnberg.
• Schütze F. (1983), Biographieforschung und narratives Interview, "Neue Praxis. Kritische Zeitschrift für Sozialarbeit und Sozialpädagogik", Nr 13, s. 283-293.
• Schütze F. (1984), Kognitiven Figuren des autobiographischen Stegreiferzälens, [w:] M. Kohli, R. Günther (red.), Biographie und Sozial Wirklichkeit, Metzler, Stuttgart, s. 78-117.
• Schütze F. (1997), Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, "Studia Socjologiczne", nr 144 (1), s. 11-56.
• Schütze F. (2004), Hülya's Migration to Germany as Self-Sacrifice Undergone and Suffered in Love for Her Parents, and Her Later Biographical Individualization. Biographical Problems and Biographical Work of Marginalisation and Individualisation of a Young Turkish Woman in Germany, cz. I, "Forum Qualitative Socialforschung", Nr 4 (3), art. 23, http://www.qualitative-research.net/fqs-texte/3-03/3-03hrsg-e.htm, 4.05.04.
• Schütze F. (2008), European Identity Work (First Draft of a Proposal for a Joint Research Project), "Przegląd Socjologiczny", nr 2, s. 9-44.
• Schütze F., b.d.w., Outline for the Method of Biography Analysis, maszynopis.
• Schütze F., Schröder-Wildhagen A. (2012), European Mental Space and its Biographical Relevance, [w:] R. Miller, G. Gray (eds.), The Evolution of European Identities. Biographical Approaches, Palgrave MacMillan, Houndmills-Basingstoke-Hampshire, s. 255-278.
• Schütze F., Schröder-Wildhagen A., Nagel U., Treichel B. (2012), Discoverers in European Mental Space: The Biographical Experiences of Participants in European Civils Society Organizations, [w:] R. Miller, G. Gray (eds.), The Evolution of European Identities. Biographical Approaches, Palgrave MacMillan, Houndmills-Basingstoke-Hampshire, s. 150-169.
• Simmel G. (2001) (1908), The Stranger, [w:] W. Sollors (ed.), Theories of Ethnicity. A Classical Reader, Palgrave, London.
• Stonequist E. V. (1961), The Marginal Man. A Study in Personality and Culture Conflict, Russell and Russell Inc., New York.
• Strauss A. L., Fagerhaugh S., Suczek B., Wiener C. (1985), Social Organization of Medical Work, University of Chicago Press, Chicago.
• Strauss A. L. (1991), Creating Sociological Awareness, Collective Images and Symbolic Rep-resentation, Transaction Books, New Brunswick.
• Summner W. G. (1906), Folkways: A Study of the Sociological Importance of Manners, Customs, Mores and Morals, Ginn and Co., New York.
• Thomas W. I., Znanicki F. (1976), Chłop polski w Europie i Ameryce, t. III, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Turner R. H. (1968), The Self-Conception in Social Interaction, [w:] Ch. Gordon, K. J. Gergen (red.), The Self in Social Interaction, John Wiley and Sons, New York.
• Turner V. (2006), Las symboli. Aspekty rytuałów u ludu Ndembu, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Turner V. (2010), Proces rytualny. Struktura i antystruktura, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Urbańska S. (2009), Niepełne czy alternatywne? Transnarodowość jako perspektywa ujęcia macierzyństwa w warunkach migracji, [w:] K. Slany (red.), Kobiety w migracjach, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Urbańska S. (2015), Matka polka na odległość. Z doświadczeń migracyjnych robotnic 1989-2010, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Urry J. (2000), Mobile Sociology, "British Journal of Sociology", Vol. 51, s. 185-203.
• Urry J. (2007), Spojrzenie turysty, PWN, Warszawa.
• Waniek K. (2011), Tożsamość europejska (?) - perspektywa bottom up, [w:] K. Kaźmierska, K. Waniek (red.), Integracja europejska a przemiany kulturowe w Europie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Vertovec S. (2009), Transnationalism, Routlege, London-New York.

Identyfikatory

DOI

10.18778/0208-600X.53.03