Odtworzenie przebiegu linii okopów z II wojny światowej (OKH Stellung b1) w Paśmie Jałowieckim i Grupie Mędralowej na podstawie numerycznego modelu terenu z danych LiDAR i badań terenowych

• Autorzy: Paweł Franczak , Witold Jucha

Warianty tytułu

Reconstruction of Trench Line from Second World War (OKH Stellung b1) in Jałowiec Range and Mędralowa Mountain Group by Iinterpretation of LiDAR Data Model and Field Research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł prezentuje możliwość wykorzystania modeli terenu pochodzących z danych LiDAR do odtworzenia elementów historycznych fortyfikacji polowych. Podczas badań odtworzono przebieg linii okopów pochodzących z II wojny światowej na obszarze Pasma Jałowieckiego i Grupy Mędralowej. W celu weryfikacji dokładności danych pozyskanych z LiDAR i identyfikacji form punktowych oprócz interpretacji modelu przeprowadzono kartowanie terenowe z użyciem GPS. Zaprezentowana w artykule metoda badań pozwala na zidentyfikowanie linii okopów rozmieszczonych na rozległym, często trudno dostępnym obszarze, przez co wskazana jest do stosowania podczas prowadzonych badań na obszarze Karpat. (abstrakt oryginalny)

EN

LiDAR (Light Detection And Ranging) data are very useful in geographical, historical and archeological studies. It is because of large ALS point cloud precision, which makes possibility of studying small forms in relief, such as unmetalled roads, historical agricultural systems, archaeological sites or old field fortifications, like trench lines. The aim of this article is test on the usability of LiDAR data in research of trench lines built during Second World War in Poland, in Beskidy Mountains. The study area chosen to this text was located in Jałowiec Range and Mędralowa Mountain Group in south-west of Małopolskie voivodeship, south of Poland (Fig. 1). Jałowiec Range and Mędralowa Mountain Group is a continuation to the north of the Massif Babia Góra (Beskid Żywiecki, Carpathians). The fortifications were been built in this area before and during the Second World War. The first objects were built by Polish Army in 1939 and second time there was built two large fortification lines 1944, by polish people forced to do it by german soldiers. The most objects in studied area were made on the slopes of Malikowski Groń. Objects founded in 1944 were preserved in good condition up to the present day (Tab. 1). The few objects have been transformed by the geomorphological processes and by overgrown trees and shrubs on them. These objects have survived to this day, because they were not damaged during hostilities. The research was performed on a piece of trench line on Malikowski Groń (760 ma.s.l.) about 12,2 km long (Fig. 3, Fig. 6), Lachów Groń (708 m a.s.l.) about 1,6 km long (Fig. 3) and Mędralowa Mountain Group (1169 m a.s.l) about 2,3 km long (Fig. 4). During the field test the plan of trench lines (Fig. 3C, 5B) was performed by using GPS mapping and by measurement of the size and depth of the trenches. Second plan (Fig. 3B, 5A) is the result of LiDAR data analyses and vectorization. After then the obtained results were compared in research analysis. The trench lines and objects are quite good visible in LiDAR data, but it is impossible to do the classification of point objects made in field observation (Tab. 1, 2, 3). However, as a general comment, it is the possibility to signing the object classes in neighbor areas by way of analogy to field testing research. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wojna Światowa II; Infrastruktura obronna

EN

World War II; Defense infrastructure

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 22 Analizy geograficzne z wykorzystaniem GIS
• Strony: 87--108

Twórcy

autor

Paweł Franczak

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej.

autor

Witold Jucha

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Instytut Geografii.

Bibliografia

• Ackermann F., 1999, Airborne laser scanning: present status and future expectations, "ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing", 54(2-3), s. 64-67.
• Balon J., Jodłowski M., 2005, Regionalizacja fizycznogeograficzna pogranicza polsko-słowackiego, [w:] Strzyż M. (red.), Perspektywy rozwoju regionu w świetle badań krajobrazowych, "Problemy Ekologii Krajobrazu", 12, s. 69-76.
• Banaszek Ł., 2014, Lotniczy skaning laserowy w polskiej archeologii. Czy w pełni wykorzystywany jest potencjał prospekcyjny metody?, "Folia Praehistorica Posnaniensia", 19, s. 207-250.
• Banaszek Ł., Rączkowski W., 2010, Archeologia w lesie. O identyfikacji stanowisk archeologicznych w gminie Polanów (i nie tylko), [w:] Rączkowski W., Sikora J. (red.), Miasto i gmina Polanów. Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej, t. 10, s. 117-131.
• Bednarz S., Sadowski P., 2009, Działania wojenne w rejonie Babiej Góry we wrześniu 1939 roku, "Rocznik Babiogórski", 11, s. 31-88.
• Challis K., 2006, Airborne laser altimetry in alleviated landscapes, "Archaeological Prospection", 13(2), s. 103-127.
• Devereux B., Amable G., Crow P., Cliff A., 2005, The potential of airborne lidar for detection of archaeological features under woodland canopies, "Antiquity", 79, s. 648-660.
• Figiel S., Janicka-Krzywda U., Krzywda P., Wiśniewski W.W., 2006, Beskid Żywiecki, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", s. 221-223.
• Franczak P., Jucha W., 2015, Porównanie przydatności danych z kartowania terenowego i interpretacji modelu terenu wygenerowanego z danych LiDAR do rozpoznania infrastruktury obronnej z II wojny światowej w Paśmie Jałowieckim, Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 4, Wydawnictwo UP, Kraków, s. 36-48.
• Fuglewicz S., 1995, Problematyka terminologii i systematyki fortyfikacji najnowszej, "Fortyfikacja", 3, Warszawa-Kraków, s. 152-161.
• Holden N., Horne P., Bewley R.H., 2002, High-resolution digital airborne mapping and archaeology, [w:] Bewley R.H, Rączkowski W. (red.), Aerial Archaeology: Developing Future Practice, Amsterdam, s. 173-180.
• Hug C., Ullrich A., Grimm A., 2004, Litemapper-5600 - A Waveform-Digitizing LiDAR Terrain and Vegetation Mapping System, [w:] Thies M., Koch B., Spiecker H., Weinacker H. (red.), Laser-Scanners for Forest and Landscape Assessment, International Archives of Photogrammetry and Remote Sensing, s. 24-29.
• Kantyka J., 1985, Na beskidzkich szlakach. Z dziejów walk z okupantem hitlerowskim, Wydawnictwo Śląsk, Katowice, s. 45-49.
• Kastelik A., Jucha W., Rosiek J., 2013, Fortyfikacje stałe w Węgierskiej Górce w przededniu II wojny światowej - przegląd za pomocą współczesnych narzędzi geograficznych, Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 2, Wydawnictwo UP, Kraków, s. 63-75.
• Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 327-328.
• Kucharzyk S., 2015, Dawne oraz współczesne drogi leśne i szlaki zrywkowe w waloryzacji naturalności ekosystemów leśnych w Bieszczadach, "Roczniki Bieszczadzkie", 23, s. 95-109.
• Maclean G., Krabill W., 1986, Gross-merchantable timber volume estimation using an airborne lidar system, "Canadian Journal of Remote Sensing", 12, s. 7-18.
• Medyńska-Gulij B., 2011, Kartografia i geowizualizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 162-165.
• Mendrygał Z. (red.), 1976, Encyklopedia Techniki Wojskowej, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa, s. 444-445, 624.
• Mydlarz J., 2009, Skawica od 1900 do 1939 roku, [w:] Harasimczyk J.H. (red.), Królewska wieś: monografia Skawicy, Wydawnictwo Faktoria Wyrazu, Skawica-Kraków, s. 69-87.
• Nelson R., Krabill W., Maclean G., 1984, Determining forest canopy characteristics using airborne laser data, "Remote Sensing of Environment", 15, s. 201-212.
• Nowakowski J., 2010, Airborne Laser Scanning (ALS) w polskiej archeologii. Próby, doświadczenia, wyniki, Referat wygłoszony na konferencji: XIX Konferencja Sprawozdawcza. Badania archeologiczne na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w latach 2008-2009, Poznań.
• Od zapomnienia do zagospodarowania, Biuletyn Miłośników Fortyfikacji "INFORT - numer specjalny 2 - Fortyfikacje II wojny światowej", s. 4-19.
• Rawski T., 1966, Niemieckie umocnienia na ziemiach polskich w latach 1919-1945, [w:] "Studia i Materiały do Historii Wojskowości", 12, s. 281-301.
• Rosiek J., 2014, Zęby Smoka w Leśnej, "Nowiny Lipowskie", s. 17.
• Sadowski P., 2009, Niemieckie fortyfikacje z 1944 roku w Beskidzie Myślenickim - budowa, wykorzystanie bojowe, stan obecny, [w:] Od zapomnienia do zagospodarowania, Biuletyn Miłośników Fortyfikacji "INFORT - numer specjalny 2 - Fortyfikacje II wojny światowej", s. 20-35.
• Sadowski P., 2011, Druga wojna światowa pod Babią Górą. Księga Strat, Wydawnictwo SGB, Kraków-Zawoja, ss. 488.
• Sadowski P., 2013, Jordanów w czasie II wojny światowej, [w:] Bednarz S., Sadowski P. (red.), Jordanów: monografia miasta, Wydawnictwo TMZJ, Bielsko-Biała, s. 235-282.
• Shell C., Roughley C., 2004, Exploring the Loughcrew landscape: a new airborne approach, "Archaeology Ireland", 18/2 (68), s. 22-25.
• Sittler B., 2004, Revealing historical landscapes by using airborne laser scanning, a 3-d model of ridge and furrow in forests near Rastatt, Germany, [w:] Thies M., Koch B., Spiecker H., Weinacker H. (red.), Laser-Scanners for Forest and Landscape Assessment, International Archives of Photogrammetry and Remote Sensing, s. 258-261.
• Sławik Ł., Zapłata R., 2010, Lidar zmienia archeologię, "Geodeta", Magazyn Geoinformacyjny, 10(185), s. 66-68.
• Sołoduchin W.I., Kulasow A.G., Utenkow B.I., Żukow A.J., Mażugin I.N., Emalanow W.P., Kopolow I.A., 1977, Sjomka profila krony dieriewa s pomoszczju laziernego dalnomiera, "Lesnoje Choziajstwo", 2, s. 71-73.
• Steblik W., 1989, Armia Kraków 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa, ss. 692.
• Sterańczak K., 2010, Technologia lotniczego skaningu laserowego jako źródło danych w półautomatycznej inwentaryzacji lasu, "Sylwan", 154(2), s. 88-99.
• Suchanek P., 2004, Fortyfikacje Jeleśni, Przyborów-Krzyżowa-Żywiec, s. 4-7.
• Szady B., Zapłata R., 2014, Analiza danych, weryfikacja terenowa i próba interpretacji, [w:] Sztampke M. (red.), Laserowi odkrywcy. Nieinwazyjne badanie i dokumentowanie obiektów archeologicznych i historycznych województwa świętokrzyskiego, Wydawnictwo Centrum GeoHistorii, Stare Babice, s. 111-162.
• Sztampke M. (red.), 2014, Laserowi odkrywcy. Nieinwazyjne badanie i dokumentowanie obiektów archeologicznych i historycznych województwa świętokrzyskiego, Wydawnictwo Centrum GeoHistorii, Stare Babice.
• Śledziński M., 2009, Pozycja b-1. Odcinek południowy na tle innych niemieckich forty-fikacji z roku 1944, [w:] Od zapomnienia do zagospodarowania, Biuletyn Miłośników Fortyfikacji "INFORT - numer specjalny 2 - Fortyfikacje II wojny światowej", s. 20-35.
• Wehr A., Lohr U., 1999, Airborne laser scanning - an introduction and overview, "ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing", 54(2-3), s. 68-82.
• Zaloga S., 1996, Bagration 1944: The Destruction of Army Group Centre, Osprey Publishing, Wellingborough, ss. 96.
• Zapłata R., 2013, Nieinwazyjne metody w badaniu i dokumentacji dziedzictwa kulturowego - aspekty skanowania laserowego w badaniach archeologicznych i architektonicznych, Warszawa.
• Furmanek M., Mackiewicz M., Myślecki B., Ufortyfikowane osiedla z epoki brązu i epoki żelaza na Śląsku w świetle lotniczego skanowania laserowego, http://www.academia. edu/10669508/Ufortyfikowane_osiedla_z_epoki_... (dostęp: 1.08.2015).
• Quantum GIS Project - http://qgis.org/ (dostęp: 1.08.2015).
• FUSION/LDV: Software for LiDAR data and visualization, http://forsys.cfr.washington. edu/fusion/ (dostęp: 1.08.2015).
• Legut-Pintal M., 2012, LiDAR w badaniach nad średniowiecznymi fortyfikacjami i siedzibami obronnymi. Przykład założeń obronnych Księstwa Biskupów Wrocławskich, http://www.academia.edu/3102476/LiDAR_w_badaniach_nad_sredniowiecznymi_fortyfikacjami_i_siedzibami_obronnymi._Przyklad_zalozen_obronnych_ksiestwa_biskupow_wroclawskich (dostęp: 01.10.2015).

Identyfikatory

DOI

11089/18225