Urząd do spraw Wyznań a funkcjonowanie seminariów duchownych i służba wojskowa kleryków : studium historyczno-prawne

• Autorzy: Michał Krawczyk

Warianty tytułu

Office for Religious Affairs and Problems of the Functioning of Ecclesiastical Seminars and the Education of Clergymen

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule omówiono, w oparciu o literaturę, archiwalia wydane drukiem oraz archiwalia dotychczas niepublikowane, działalność Urzędu do spraw Wyznań - centralnego organu administracji wyznaniowej PRL, w zakresie utrudniania funkcjonowania seminariów duchownych i kształcenia kleryków.(abstrakt oryginalny)

EN

The article presents, on the base of literature, published, as well as unpublished archival sources, operations of the Office for Religious Affairs - the Polish People's Republic central organ of administration of religion - showing its negative influence on the functioning of ecclesiastical seminars and the education of clergymen.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Religia; Wojsko; Przegląd literatury

EN

Religion; Army; Literature review

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Administracja i Zarządzanie
• Rocznik: 2016
• Tom: 35
• Numer: nr 108
• Strony: 31--50

Twórcy

autor

Michał Krawczyk

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Bibliografia

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 kwietnia 1927 r. o nadzorze i kontroli nad działalnością instytucji opiekuńczych, Dz.U. z 1927 r., nr 40, poz. 354.
• Ustawa z dnia 11 marca 1932 r. o prywatnych szkołach oraz zakładach naukowych i wychowawczych, Dz.U. z 1932 r., nr 33, poz. 343.
• Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, Dz.U. z 1950 r., nr 6, poz. 46.
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1950 r. o zmianie organizacji naczelnych władz państwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej, Dz.U. z 1950 r., nr 19, poz. 156.
• Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony PRL, Dz.U. z 1967 r., nr 44, poz. 220.
• Zarządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 czerwca 1958 r. o poborze z 1958 r., M.P. z 1958 r., nr 48, poz. 282.
• Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 grudnia 1959 r. wydane w porozumieniu z Urzędem do spraw Wyznań w sprawie nadzoru nad seminariami duchownymi, Dz.Urz. Min. Ośw. z 30 I 1960, nr 1, poz. 5.
• Oświadczenie rządowe z dnia 16 października 1964 r. w sprawie ratyfikacji przez Polskę Konwencji Paryskiej z dnia 15 grudnia 1960 r. w sprawie Zwalczania Dyskryminacji w Dziedzinie Oświaty, Dz.U. z 1964 r., nr 40, poz. 268.
• Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Wydawnictwo PiT, Kraków 1995.
• Fitych T., Służba wojskowa alumnów w PRL, "Chrześcijanin w Świecie" 24: 1994 nr 1.
• Krawczyk M., Organy państwowo-partyjne odpowiedzialne za wytyczanie i realizowanie polityki wyznaniowej PRL, Zeszyty Naukowe UPH w Siedlcach, Seria: Administracja i Zarządzanie (16) 2011.
• Lesiński A., Służba wojskowa kleryków w PRL 1959-1980, Wydawnictwo: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1995.
• Lesiński A., Wojskowa służba alumnów w PRL, "Czasy Nowożytne" 4/1999, t. 6
• Mazurkiewicz D., Działania Wydziału do spraw Wyznań w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego w latach 1950-1972. Studium prawnohistoryczne, Lublin 2007 (mps, BKUL).
• Mezglewski A., Akcja likwidacji niższych zakonnych seminariów duchownych w dniu 3 lipca 1952 r., [w:] Divina et Humana. Księga jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin Księdza Profesora Henryka Misztala, red. A. Dębiński, W. Bar, P. Stanisz, Wydawnictwo KUL, Lublin 2001.
• Mezglewski A., Ograniczanie przez władze państwowe działalności szkolnictwa wyznaniowego w latach 1948-1964 jako przejaw instrumentalizacji prawa na poziomach jego stanowienia i stosowania, [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26-28 października 2004 r.), red. A. Mezglewski, P. Stanisz, M. Ordon, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.
• Mezglewski A., Proces likwidacji niższych seminariów duchownych w latach 1959-1963, "Studia z Prawa Wyznaniowego", 2002, t. 4.
• Mezglewski A., Nadzór państwowy nad katolickimi seminariami duchownymi w okresie Polski Ludowej, "Studia z Prawa Wyznaniowego" 7/2005.
• Piotrowski P., Służba wojskowa kleryków na przykładzie 56 Batalionu Ratownictwa Terenowego w Brzegu, [w:] Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie 1945-1989, red. S. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wydawnictwo Instytutu Pamięci Narodowej, Wrocław 2005.
• Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Wydawnictwo "Neriton", Warszawa 2003.
• List Prymasa S. Wyszyńskiego do Prezydenta B. Bieruta z dnia 7 lipca 1952 r. w sprawie likwidacji seminariów duchownych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 1, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994.
• List Prymasa S. Wyszyńskiego do Prezydenta B. Bieruta z dnia 16 lipca 1952 r. w sprawie likwidacji seminariów duchownych, Pismo Okólne, 1989 nr 37.
• List Episkopatu do Rady Państwa z dnia 12 sierpnia 1952 r. w sprawie likwidacji seminariów duchownych i innych wyrządzanych krzywd, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945- 1989, tom 1, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994.
• Protest Episkopatu Polski do Rady Państwa z dnia 30 sierpnia 1954 r. przeciwko zamykaniu burs zakonnych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 1, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994.
• List Episkopatu Polski do Rady Państwa z dnia 20 października 1954 r. o naruszeniu praworządności przez funkcjonariuszy państwowych przy zamykaniu burs i internatów zakonnych; "Pismo Okólne", 1989 nr 49.
• Odpowiedź szefa Urzędu Rady Ministrów K. Mijala z dnia 27 grudnia 1954 r. na list Episkopatu w sprawie zamykania burs i internatów zakonnych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 1, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994.
• List Episkopatu Polski do Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 1955 r. w sprawie konfiskaty przez Państwo internatów zakonnych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 1, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994.
• List premiera J. Cyrankiewicza do Episkopatu Polski z dnia 12 października 1959 r. w sprawie wprowadzenia nadzoru Państwa nad seminariami duchownym, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 1, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994.
• List Episkopatu do Premiera J. Cyrankiewicza z dnia 29 października 1959 r. z odpowiedzią na pismo w sprawie wprowadzenia nadzoru nad Seminariami Duchownymi, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 1, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1994.
• List Episkopatu do Pełnomocnika Rządu do Spraw Stosunków z Kościołem J. Sztachelskiego z dnia 16 stycznia 1960 r. w sprawie nadzoru państwa nad seminariami duchownymi, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Prymasa S. Wyszyńskiego do I Sekretarza KC PZPR W. Gomułki z dnia 25 marca 1960 r. w sprawie nadzoru państwa nad seminariami duchownymi, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Episkopatu do Rządu PRL z dnia 17 listopada 1960 r., w sprawie wizytacji państwowych w seminariach duchownych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• Referat Urzędu do spraw Wyznań [z 1961 r.] o aktualnych stosunkach między państwem a Kościołem, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Episkopatu do Urzędu Rady Ministrów z dnia 17 sierpnia 1961 r. w sprawie zamknięcia seminariów duchownych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań T. Żabińskiego do Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego z dnia 28 października 1961 r. w sprawie likwidacji seminariów zakonnych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Urzędu Rady Ministrów z dnia 7 listopada 1961 r. w sprawie nierozpatrywania jego skarg przez władze, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Episkopatu do Rządu z dnia 16 lipca 1962 r. w sprawie likwidacji seminariów duchownych i domów zakonnych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Sekretarza Episkopatu do Urzędu do spraw Wyznań z dnia 20 sierpnia 1963 r. w sprawie utrudniania działalności seminariów duchownych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945- 1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Ministra Oświaty W. Tułodzieckiego z dnia 9 grudnia 1963 r. w sprawie nadzoru władz państwowych nad seminariami duchownymi, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Episkopatu do Premiera J. Cyrankiewicza z dnia 20 czerwca 1964 r. w sprawie antykościelnej działalności Urzędu do spraw Wyznań, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945- 1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Prymasa Kardynała S. Wyszyńskiego do Ministra Obrony Narodowej marsz. M. Spychalskiego z dnia 14 kwietnia 1965 r. w sprawie powoływania alumnów do służby wojskowej, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• List Sekretarza Episkopatu bp. Z. Choromańskiego do Premiera J. Cyrankiewicza z 10 grudnia 1966 r. w sprawie zamknięcia Wyższych Seminariów Duchownych, w: P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, tom 2, Wydawnictwo W drodze, Poznań 1995.
• Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975.
• Chronologia wydarzeń dotyczących wprowadzenia i zrealizowania nadzoru nad WSD, AAN, UdSW, sygn. 125/646.
• Opracowanie Urzędu do spraw Wyznań na temat relacji państwo - Kościół z 11 lipca 1960 r., AAN, UdSW, sygn.59/675.
• Sprawozdanie z działalności Urzędu do spraw Wyznań w roku 1961, AAN, UdSW, sygn. 127/24.
• Sprawozdanie z działalności Urzędu do spraw Wyznań w roku 1966, AAN, UdSW, sygn.127/30.
• Pismo Sekretarza Episkopatu Polski bp. Z. Choromańskiego do Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1964 r. w sprawie nadzoru nad seminariami duchownymi, AAN, UdSW, sygn. 97/1.
• Pismo Dyrektora Urzędu do spraw Wyznań T. Żabińskiego do Sekretarza Episkopatu Z. Choromańskiego z dnia 22 lutego 1965 r., AAN, UdSW, sygn. 97/1.
• Pobór alumnów 1966-1980, AAN, UdSW, sygn. 125/597.