Nadpłata podatku powstała w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

• Autorzy: Aneta Szymczak

Warianty tytułu

Overpayment as a Result of a Judgment of the Constitutional Tribunal

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest analizie pojęcia "nadpłata powstała w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego", w tym w szczególności różnicy między nadpłatą z art. 72 Ordynacji podatkowej (o.p.) i nadpłatą z art. 74 o.p. Brak rozróżnienia istoty obu nadpłat powoduje poważne trudności w określeniu ich skutków, co widoczne jest obecnie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Ponieważ brak definicji "nadpłaty powstałej w wyniku orzeczenia TK", próba wskazania jej natury prawnej wymaga przede wszystkim uwzględnienia skutków wyroków Trybunału Konstytucyjnego, określonych w art. 190 ust. 1, 3 i 4 Konstytucji RP. Z powołanych przepisów Konstytucji wynika, że w polskim porządku prawnym wyroki Trybunału mają charakter konstytutywny i działają ex nunc, a więc wywołują skutek na przyszłość. Oznacza to, że do chwili ogłoszenia przepis uznany za niekonstytucyjny obowiązywał w systemie prawa i wywierał skutki prawne. W konsekwencji wynika z tego, że podatek uiszczony na podstawie przepisu, którego zgodność z Konstytucją zakwestionował Trybunał, był w momencie zapłaty podatkiem należnym. Nie można zatem uznać, że - tak jak w wypadku nadpłaty z art. 72 o.p. - mamy do czynienia ze świadczeniem nienależnym, uiszczonym bez podstawy prawnej. Wręcz przeciwnie: podstawa taka istniała, korzystała z domniemania konstytucyjności i nie odpadła z mocą wsteczną. Artykuł 74 o.p., który w zakresie pełnionych funkcji stanowi realizację art. 190 ust. 4 Konstytucji RP na gruncie Ordynacji podatkowej, stanowi podstawę odrębnego roszczenia o zwrot uiszczonego podatku. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper concerns the concept of overpayment made as a result of a judgment delivered by the Constitutional Tribunal in reference to Article 72 and 74 of the Tax Ordinance Act. Although the doctrine and the judicature of administrative courts view overpayment under Article 74 as stemming from Article 72 of the Tax Ordinance Act, there are certain distinct features of the two. Taking into consideration the potential effects of the judgment of the Polish Constitutional Tribunal, a tax paid when the legal footing of this tax was in existence is considered as being due at the date of payment. A distinction is made between overpayment stemming from article 74 and overpayment stemming from article 72. The latter features a lack of legal footing for tax payment. This distinction also has further implications and consequences. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Podatki i opłaty; Podatki; Prawo podatkowe; Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

EN

Taxes and fees; Taxes; Tax regulations; Judgement of Constitutional Tribunal

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 4
• Strony: 107--119

Twórcy

autor

Aneta Szymczak

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• A. Józefowicz, Ex tunc czy ex nunc, "Prawo i Życie" 2001, nr 2.
• A. Szymczak, Determinanty kształtowania pojęcia nadpłaty podatkowej, "Kwartalnik Prawa Podatkowego" 2011, nr 2.
• A. Zoll, Skuteczność orzeczeń polskiego Trybunału Konstytucyjnego, w: Księga jubileuszowa ku czci profesora Adama Strzembosza, Lublin 2002.
• A. Zoll, Skuteczność orzeczeń polskiego Trybunału Konstytucyjnego, w: Księga XXV-lecia Trybunału Konstytucyjnego. Ewolucja funkcji i zadań Trybunału Konstytucyjnego - założenia a ich praktyczna realizacja, Warszawa 2010.
• B. Gruszczyński, w: S. Babiarz et al., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2011.
• B. Wierzbowski, Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego dotyczących prawa podatkowego, w: Księga pamiątkowa ku czci docenta Eligiusza Drgasa. Studia z zakresu Ordynacji podatkowej, Toruń 1998.
• Ch. Grabentwarter, K. Pabel, Skutki orzeczeń o niekonstytucyjności norm wydawanych przez niemiecki Federalny Sąd Konstytucyjny oraz austriacki Sąd Konstytucyjny, z uwzględnieniem polskiego stanu konstytucyjnego. Opinia prawna sporządzona na zamówienie Biura TK (dostępna w zbiorach biblioteki TK).
• J. Repel, Skutki prawne orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie skargi konstytucyjnej, w: J. Trzciński (red.), Skarga konstytucyjna, Warszawa 2000.
• K. Działocha, Wykonywanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego przez organy powołane do stanowienia prawa, w: Księga XXV-lecia Trybunału Konstytucyjnego. Ewolucja funkcji i zadań Trybunału Konstytucyjnego - założenia a ich praktyczna realizacja, Warszawa 2010.
• K. Lasiński-Sulecki, W. Morawski, Zwrot nadpłaty podatku konsumpcyjnego pobranego niezgodnie z prawem wspólnotowym w orzecznictwie sądów polskich i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, "Przegląd Orzecznictwa Podatkowego" 2009, nr 3.
• K. Pietrzykowski, Problem skuteczności ex tunc albo ex nunc orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w: Księga jubileuszowa ku czci profesora Adama Strzembosza.
• L. Garlicki (red.), Konstytucja RP. Komentarz, t. 4, Warszawa 2005.
• L. Garlicki, Uwagi o charakterze prawnym orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, w: Studia nad prawem konstytucyjnym (dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Działosze), Acta Universitatis Wratislaviensis Prawo, t. 157, Wrocław 1997.
• M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunał Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań 2006.
• M. Safian, Dylematy nie tylko teoretyczne, "Rzeczpospolita" 2011, nr 60.
• M. Safjan, Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, "Państwo i Prawo" 2003, z. 3.
• P. Radziewicz, Przywrócenie mocy obowiązującej przepisu prawnego jako skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, "Przegląd Sejmowy" 2005, nr 3.
• Postanowienie TK z 21 marca 2000 r., K 4/99, OTK ZU 2000, nr 2, poz. 65.
• T. Dębowska-Romanowska, Głos w dyskusji, w: Księga XXV-lecia Trybunału Konstytucyjnego. Ewolucja funkcji i zadań Trybunału Konstytucyjnego - założenia a ich praktyczna realizacja, Warszawa 2010.
• T. Dębowska-Romanowska, Prawo finansowe, część konstytucyjna wraz z częścią ogólną, Warszawa 2010.
• Uchwała NSA z 13 lipca 2009 r., I FPS 4/09.
• Uchwała NSA z 22 czerwca 2011 r., I GPS 1/11.
• Ustawa o Federalnym Trybunale Konstytucyjnym, w brzmieniu z 11 sierpnia 1993 r., w tłumaczeniu L. Garlickiego, w: J. Trzciński (red.), Sądy konstytucyjne w Europie, t. 1, Warszawa 1996.
• Ustawa z 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. Nr 78, poz. 48 ze zm.
• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, tekst pierwotny: Dz. U. Nr 137, poz. 926.
• Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.
• Wyrok NSA w Warszawie z 9 maja 2006 r., I FSK 1034/05, Lex, nr 282615.
• Wyrok NSA z 7 kwietnia 2004 r., FSK 16/04, CBOSA.
• Wyrok TK z 2 marca 2004 r., SK 53/03, OTK ZU 2004, nr 3/A, poz. 16.
• Wyrok TK z 27 kwietnia 2005 r., P 1/05, OTK ZU 2005, nr 4/A, poz. 42.
• Wyrok TK z 27 października 2004 r., SK 1/04, OTK ZU 2004, nr 9 A, poz. 96.
• Wyrok TK z 28 listopada 2006 r., SK 19/05, OTK ZU 2006, nr 10/A, poz. 154.
• Wyrok TK z 7 września 2006 r., SK 60/05, OTK ZU 2006, nr 8/A, poz. 101.
• Wyrok TK z 8 maja 2000 r., SK 22/99, OTK ZU 2000, nr 4, poz. 107.
• Wyrok WSA w Gdańsku z 25 lutego 2010 r., I SA/Gd 880/09, Lex nr 599452.
• Z. Czeszejko-Sochacki, Sąd konstytucyjny w ustroju konstytucyjnym w Austrii, w: J. Trzciński (red.), Sądy konstytucyjne w Europie, t. 1, Warszawa 1996.
• Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003.
• Z. Czeszejko-Sochacki, Skutki prawne orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny o niekonstytucyjności aktu normatywnego, "Przegląd Sądowy" 1996, nr 3.