Świadek koronny w kartelu cementowym, czyli Lafarge Cement decyduje się na współpracę z UOKIK

• Autorzy: Izabela Ostoj
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kartel jest jedną z najczęściej występujących form porozumień monopolistycznych. Współcześnie tego typu zmowy są w większości państw zabronione jako naruszające swobodę konkurencji. Nie znaczy to jednak, że zmowy kartelowe nie są zawierane. Przeciwnie, należy mieć świadomość, że wokół nas może istnieć wiele nielegalnych porozumień tego typu (o czym czasem donosi prasa), udział w tego typu zmowie jest bowiem atrakcyjny dla firm. Przedmiotem ustaleń są zwykle udziały rynkowe, najniższy akceptowany poziom cen zbytu, czy też uzgodnienia strategii cenowych (np. kolejność wprowadzania podwyżek cen), co sprawia, że pomiędzy członkami kartelu praktycznie ustaje konkurencja, a ceny sprzedaży są wyższe niż w przypadku wolnej gry sił rynkowych. istnienie kartelu niezwykle trudno jest udowodnić, gdyż z reguły brak oficjalnych dokumentów dotyczących jego utworzenia, a wymiana informacji i ustalenia mają charakter nieformalny (rozmowy telefoniczne, spotkania biznesowe). Jednocześnie kartele uchodzą za porozumienia stosunkowo nietrwałe. Udział w zmowie kartelowej jest jednocześnie ryzykowny. Zmowa może zostać wykryta przez odpowiednią instytucję regulacyjną np. w Polsce - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Na firmy uczestniczące w kartelu mogą wtedy zostać nałożone wysokie kary, sięgające nawet 10% rocznych przychodów. Aby skłonić uczestników karteli do współpracy, UOKiK opracował program łagodzenia kar - leniency, który daje możliwość uniknięcia kary lub uzyskania jej złagodzenia w zamian za informacje o szczegółach porozumienia przekazane UOKiK oraz wycofanie się z udziału w zmowie. Program leniency wprowadzono w Polsce w 2004 r. (z dniem wejścia Polski do UE). Warto podkreślić, że co do zasady tylko firma, która zgłosi się do programu jako pierwsza może liczyć na zupełne uniknięcie kary. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami (2015 r.) wnioskodawca ubiegający się o złagodzenie kary jako drugi w kolejności może uzyskać redukcję kary do 50%, trzeci - do 30%, a pozostali - do 20%. Do branż, w których na świecie najczęściej dochodzi do zawiązywania karteli, należy produkcja cementu. Sprzyja temu jednorodny charakter produktu oraz wysokie koszty transportu sprawiające, że rynek geograficzny dla tego wyrobu zostaje często zawężony do regionu. Z materiałów opublikowanych 2009 r, można się było dowiedzieć, że co najmniej od 1998 r. działał w Polsce kartel cementowy, który tworzyły firmy: Lafarge Cement, Górażdże Cement, Grupa Ożarów, Cemex Polska, Dyckerhoff Polska, Cementownia Warta i Cementownia Odra. Ich łączne udziały w polskim rynku cementu wynosiły prawie 100%. Gdy UOKiK zaczął od 2003 r. badać rynek cementu ze względu na przypuszczenie istnienia zmowy cenowej (ostatecznie UOKiK sformułował oskarżenie o zmowę cenową w grudniu 2006 r.), firmy podejrzane o udział w kartelu musiały wziąć pod uwagę opłacalność współpracy z Urzędem, gdy taka możliwość się pojawiła, a zwłaszcza zasadę "kto pierwszy, ten lepszy". Dylemat jak zachować się obliczu groźby wszczęcia postępowania antymonopolowego miało szczególnie przedsiębiorstwo Lafarge Cement - światowy lider w produkcji materiałów budowlanych. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia; Konkurencja; Monopol; Kartel; Prawo antymonopolowe; Zmowa; Program łagodzenia kar

EN

Economics; Competition; Monopoly; Cartel; Anti-monopolistic law; Collusion; Leniency Programme

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2015
• Tom: Ekonomia menedżerska : problemy decyzyjne w studiach przypadków
• Strony: 73--76

Twórcy

autor

Izabela Ostoj

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Drewnowska B., Furman T. (2009): Rekordowa kara za cementowy kartel. "Rzeczpospolita" z dnia 11 grudnia.
• Krasnodębska-Tomkiel M. (2012): Świadek koronny, czyli jak rozbić kartel. "Rzeczpospolita" z dnia 3 stycznia.
• Mazurkiewicz P. (2012): Firmy nie chcą płacić kar. "Rzeczpospolita" z dnia 3 sierpnia.
• Róziewicz-Ładoń K. (2011): Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję. Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• UOKIK rozbija cementowy kartel (2013). Informacja prasowa UOKiK z 13 grudnia. http://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=l0752 (dostęp: 1.10.2014).
• Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (z pózn. zm.) http://www.uokik.gov.pl/ochrona_konkurencji_.php (dostęp: 13.12.2014).
• Wytyczne Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie programu łagodzenia kar (leniency). http://wvw.uokik.gov.pl/program_łagodzenia_kar2.php (dostęp: 13.12.2014).