Fizjologiczne reakcje zwierząt na penetrację turystyczną zajmowanej przez nie przestrzeni

• Autorzy: Sebastian Juszko

Warianty tytułu

Physiological Reaction of Animals on Touristic Penetration of Their Habitat

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Człowiek od wieków usiłował podporządkować sobie najpierw swoje najbliższe otoczenie, a z czasem także całą przyrodę, czyniąc ją dla siebie w różny sposób użyteczną. Wraz z rozwojem cywilizacji ludzkiej, na terenach dawniej dziewiczych pojawiały się różnorodne sposoby zagospodarowania, które zmieniały funkcje tych terenów, jak i ich charakter. Procesy te spowodowały zmiany w strukturze krajobrazu oraz w składzie gatunkowym roślin i zwierząt. Dziś nawet w powszechnie uważanych za dziewicze zakątkach świata obserwuje się wiele zmian spowodowanych bezpośrednio bądź też pośrednio działalnością człowieka. W Polsce przykładem tych zmian jest Puszcza Białowieska, gdzie nie ma już lasów pierwotnych, a ich fragmenty można spotkać jedynie na niewielkich powierzchniach rezerwatów ścisłych. To zaś, jak puszcza wygląda dzisiaj jest zarówno efektem procesów przyrodniczych, jak i działalności ludzkiej. Tym bardziej więc lasy, które wszyscy znamy z bliższych lub dalszych okolic, stanowią już tylko zmodyfikowane i w różny sposób użytkowane przez człowiek ekosystemy, których z pewnością całościowo nie można określić jako naturalne. (fragment tekstu)

EN

In many studies on tourism in the environmentally valuable areas the advantages for both human health and the budgets of local governments and its residents themselves are emphasized, as well as for increasing knowledge and awareness of tourists through personal contact with nature. However, while we admire the colorful folders, describing the charms of experiencing the nature and plan a similar trip, we should remember that our vacation, especially when spend in environmentally valuable areas require some kind of responsibility and discipline and can not be completely carefree. Since the beginning of the 90s the growth of various forms of tourism is observed in Poland, both: mass and individual. People are increasingly looking for personal contact with nature, to rest from a daily activities, to regenerate and regain health, to acquire knowledge but also to find a unique and sometimes strong experiences to boast with them in front of friends. For a human those things are undoubtedly something positive, but the presence of a human in a space inhabited by wild animals may cause negative reactions, because a man is a potent inducer of stress for the animals. We know about the destructive effects of stress on human health from the daily press or from TV, and it seems that it may have just the same effect on life of animals. Current research techniques allow us to study stress levels in the bodies of wild animals by non-invasively, by analyzing the concentration of glucocorticoids (ie. Stress hormone) in their feces. This method was used for both research on non-predatory influence of predators on the prey and the impact of human on the wild animals. Studies have confirmed that human is a strong stress factor for animals (stressor), which the animals are trying to avoid if possible. It was also stated that he higher levels of stress hormones in animals in places and time related with greater touristic penetration. The negative impact of long-lasting stressor is the greater when rarer species are treated exposed on it. That is why the organization and planning of tourism in environmentally valuable areas should also consider its impact on local animals populations. (author's abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekosystem; Lasy; Turystyka

EN

Ecosystem; Forests; Tourism

• Czasopismo: Ekonomia i Środowisko
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 1 (56)
• Strony: 223--235

Twórcy

autor

Sebastian Juszko

• Politechnika Białostocka, Wydział Leśny w Hajnówce

Bibliografia

• Bourbonnais M.L., Nelson T.A., Cattet M.R.L., Darimont C.T., Stenhouse G.B., Spatial Analysis of Factors Influencing Long-Term Stress in the Grizzly Bear (Ursus arctos) Population of Alberta Canada, "Plos One" 2013 nr 8(12).
• Creel S., Fox J.E., Hardy A., Sands J., Garrott B., Paterson R.O., Snowmobile Activity and Glucocorticoid Stress Responses in Wolves and Elk, "Conservation Biology" 2002 nr 3(16).
• Dehnhard M., Clauss M., Lechner-Doll M., Meyer H.H.D., Palme R., Noninvasive Monitoring of Adrenocortical Activity in Roe Deer (Capreolus capreolus) by Measurement of Fecal Cortisol Metabolites, "General and Comparative Endocrinology" 2001 nr 123.
• Ferin M., Stress and the reproductive cycle, "The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism" 1999 nr 84.
• Frid A., Dill L., Human-caused Disturbance Stimuli as a Form of Predation Risk, "Conservation Ecology" 2002 nr 6(1), s. 11; www.consecol.org.
• Galil B.S., Seeing Red: Alien species along the Mediterranean coast of Israel, "Aquatic Invasions" 2007 nr 2, t. 4.
• Gąsienica-Byrcyn W., Świstak, w: Z. Głowaciński (red.), Polska Czerwona Księga Zwierząt, Warszawa 2001.
• Goszczyński J., Lis, Warszawa 1995.
• Hołowiecka B., Grzelak-Kostulska E., Globalisation as a major factor modifying the patterns of tourism activity, "Bulletin of Geography. Socio-economic Series" 2013 nr 21.
• Jażdżewski K., Konopacka A., Survey and distribution of Crustacea Malacostraca in Poland, "Crustaceana" 1993 nr 65(2).
• Klimaszewski K., Szlaki komunikacyjne i inne bariery antropogeniczne a funkcjonowanie populacji zwierząt, "Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Animal Science" 2011 nr 50.
• Kowarik I., Human Agency in Biological Invasions: Secondary Releases Foster Naturalisation and Population Expansion of Alien Plant Species, "Biological Invasions" 2003 nr 5, t. 4.
• Kuijper D.P.J., Bubnicki J.W., Churski M., Mols B., van Hooft P., Context dependence of risk effects: wolves and tree logs create patches of fear in an old-growth forest, "Behavioral Ecology" 2015 nr 1(11).
• Munck A., Guyre P.M., Holbrook N.J., Physiological functions of glucocorticoids in stress and their relation to pharmacological actions, "Endocrine Reviews" 1984 nr 5.
• Muszyński Z., Kozioł L., Atrakcyjność turystyczna dóbr przyrody w lasach Polski, "Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie" 2013 t. 22, nr 1.
• Piszczek M., Janusz A., Kuc M., Gospodarka leśna a oczekiwania osób uprawiających wybrane rodzaje turystyki kwalifikowanej na terenach leśnych, "Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie" 2013 t. 15, nr 34.
• Poskrobko B., Poskrbko T., Skiba K., Ochrona biosfery, Warszawa 2007.
• Sachajdakiewicz I., Mędrzycki P. (red.), Wytyczne dotyczące zwalczania barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) i barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) na terenie Polski, Warszawa 2014.
• Strzelec M., Spyra A., Krodkiewska M., Freshwater snails of the sand-pits in uppersilesian industrial area (Poland), "Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego" 2006 nr 3.
• Taylor A.R., Knight R.L., Wildlife responses to recreation and associated visitor perceptions, "Ecological Applications" 2003 nr 13(4).
• Thiel D., Jenni-Eiermann S., Braunish V., Palme R., Jenni R., Ski tourism affects habitat use and evokes aphysiological stress response in capercaillie Tetrao urogallus: A new methodological approach, "Journal of Applied Ecology" 2008 nr 45.
• Tingvold H.G., i in., Determining adrenocortical activity as a measure of stress in African elephants (Loxodonta africana) in relation to human activities in Serengeti ecosystem, "African Journal of Ecology" 2013 nr 51.
• Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r. (Dz.U. 1991 nr 101, poz. 444).
• Vynne C., Booth R.K., Wasser S.K., Physiological implications of landscape use by free-ranging maned wolves (Chrysocyon brachyurus) in Brazil, "Journal of Mammalogy" 2014 nr 95(4).
• Ważyński B., Metody edukacji przyrodniczo-leśnej. Współczesne zagadnienia edukacji leśnej społeczeństwa, Rogów 1997.
• Ważyński B., Urządzanie i rekreacyjne zagospodarowanie lasu, Warszawa 2011.
• www.nps.gov.
• Zoldag, L., Heuwieser, W., Grunert, E., Stephan E., Steroid hormone profile in pregnant cows after exposure to noise stress, with particular reference to corticosteroids, "Zentralbl Veterinarmed" 1983 nr 30.
• Zwijacz-Kozica T., i in., Concentration of fecal cortisol metabolites in chamois in relation to tourist pressure in Tatra National Park (South Poland), "Acta Theriologica" 2013 nr 58(2).