W poszukiwaniu chińskiego modelu rozwojowego

• Autorzy: Bogdan Góralczyk

Warianty tytułu

In Search of a Chinese Model of Development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Bezprecedensowy wzrost gospodarczy Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) w kilku ostatnich dekadach niewątpliwie należy do najważniejszych procesów na globie, które zmieniły - i nadal zmieniają - jego oblicze. Według oficjalnych danych reformy zapoczątkowane w grudniu 1978 r. przyniosły do końca 2012 r. przeciętny roczny wzrost PKB rzędu 9,8%. Nigdy w najnowszych dziejach żadne państwo nie odnosiło tak wielkich sukcesów przez tak długi czas, a ponieważ chodzi zarazem o najludniejsze państwo świata, w istocie kontynent o większej powierzchni niż USA czy cała UE, przesunięcie bogactwa i władzy z Zachodu na Wschód staje się nieuniknione. Jest zrozumiałe i oczywiste, że ruszenie z posad takiego kolosa musiało wpłynąć na światowy ład gospodarczy, geoekonomię i geostrategię. Niniejsze studium poświęcone jest nie tyle skutkom tej zmiany, ile raczej jej przyczynom. Starając się patrzeć od wewnątrz, od strony chińskiej, i w dużej mierze opierając się na materiałach stamtąd pochodzących, autor próbuje udzielić odpowiedzi na kilka zasadniczych pytań: Jak wyglądał chiński model rozwojowy i czy o takim w ogóle można mówić? Kiedy się ukształtował? Jakie były jego cechy? Czy było to i jest pojęcie stałe, czy może podlega zmianom, a jeśli tak, to jakim? Ogólnie rzecz biorąc, chodzi o pokazanie wewnętrznej transformacji i dynamiki zmian, które tak bardzo wpłynęły - a co do tego panuje zgodność - na międzynarodową gospodarkę i układ sił. (fragment tekstu)

EN

The Western world, both political and academic, had long been waiting for a Chinese adaptation to Western norms and values. However, as this article presents, Chinese intellectuals and experts not only did not follow in the Western footsteps, but-being strongly diversified among themselves-have prepared a unique development model sui generis, which is the crux of this discourse. China had already carved out a unique model of modernisation and transition once, in the era of the first "survival phase of reform" (1978-2010). Now, within the framework of domestic debate on the Chinese model of development (Zhongguo moshi), extensively elaborated on in this study, the China-specific development and modernisation model is on the agenda again, partly under the umbrella of "a great renaissance of the Chinese nation, " equalised in Beijing with the "Chinese dream, " and partly in response to very pragmatic and realist notions proposed by other experts. However, this new model is not fully implemented yet, which for an autocratic regime means a very delicate moment in history, as Alexis de Tocqueville once noted. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Reformy gospodarcze; Rozwój gospodarczy państwa; Przemiany polityczne; Model rozwoju; Sytuacja polityczno-ekonomiczna

EN

Economic reforms; Economic development of the country; Political changes; Evaluation model; Political and economic situation

• Czasopismo: Sprawy Międzynarodowe
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 1
• Strony: 40--61

Twórcy

autor

Bogdan Góralczyk

• Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego

Bibliografia

• China GDP Annual Growth Rate 1989-2016, www.tradingeconomics.com/china/gdp-growth-annual
• Hu Angang, China in 2020. A New Type of Superpower, Brookings Institution Press, Washington 2011, s. 23.
• I. Morris, Dlaczego Zachód rządzi - na razie, Zysk i S-ka, Poznań 2015, s. 725.
• Ch.A. Johnson, MITI and the Japanese Miracle: The Growth of Industrial Policy, 1925-1975, Stanford University Press, Stanford 1982.
• K. van Wolferen, The Enigma of Japanese Power, Alfred A. Knopf, New York 1989.
• A. Kerr, Psy i demony Ciemne strony Japonii, Universitas, Kraków 2008.
• J. Rohwer, Asia Rising. Why America Will Prosper as Asia's Economies Boom, Simon and Schuster, New York 1995, s. 48-78.
• M. Castells, Koniec tysiąclecia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 23-276.
• E.F. Vogel, Deng Xiaoping and the Transformation of China, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts-London 2011, s. 290-291.
• B. Talas, Economic Reform and Political Reform Attempts in China 1979-1989, Springer-Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 1991.
• Peng Sen, Chen Li (red.), Reformując Chiny. Główne wydarzenia 1978-1991, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, s. 7.
• M. Leonard, Zrozumieć Chiny, Media Lazar/Nadir, Warszawa 2009, s. 22.
• F. Dikötter, Wielki Głód. Tragiczne skutki polityki Mao 1958-1962, Czarne, Wołowiec 2013, s. 11.
• R. MacFarquhara, The Origins of The Cultural Revolution, t. 1-3, Columbia University Press, New York 1974-1997.
• R. MacFarquhar, M. Schoenhals, Mao's Last Revolution, Harvard University Press, Cambridge-London 2006.
• S. Zyga, Chińska Republika Ludowa 1965-1970, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.
• J. Kornai, A szocialista rendszer. Kritikai politikai gazdasdgtan (System socjalistyczny. Krytyczna ekonomia polityczna), Heti Vilaggazdasag, Budapest 1993, s. 403 i n.
• Yasheng Huang, Capitalism with Chinese Characteristics. Entrepreneurs hip and the State, Cambridge University Press, Cambridge 2008, s. 104.
• Liu Mingfu, Zhongguo Meng. Hou Mei shidai de Daguo siweiyu zhankue diwei (Chińskie marzenie. Myśl i położenie strategiczne wielkich mocarstw w erze poamerykańskiej), Zhongguo Youyi Chubanshe, Beijing 2010, s.2.
• Li Hongyan, Gong Yun, Song Qifa, Chińska droga, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, s. 138.
• Li Lanqing, Breaking Through. The Birth of China's Opening-Up Policy, Oxford University Press and Foreign Language Teaching and Research Press, Oxford 2009.
• Wang Mengkai (red.), Chinas Economic Transformation over 20 Years, Foreign Languages Press, Beijing 2000, rozdz. 5, s. 320-368.
• B. Góralczyk, Chiny na drodze ku państwu prawa, w: K. Gawlikowski, M. Ławacz (red.), Wielkie przemiany w Chinach. Próba bilansu reform Deng Xiaopinga, Wydawnictwo SWPS, Warszawa 2012, s. 111.
• I. Attané, Tam, gdzie dzieci są luksusem. Chiny wobec katastrofy demograficznej, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2012.
• B. Naughton, Growing Out of the Plan. Chinese Economic Reform 1978-1993, Cambridge University Press, Cambridge 1993, s. 139-140.
• J. Bayer, W.J. Dziak, Historia polityczna Chin 1839-2014, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2015, s. 316.
• Jinglian Wu, Understanding and Interpreting Chinese Economic Reform, Thomson South-western, Singapore 2005, s. 1390 i n.
• Yan Sun, Corruption and Market in Contemporary China, Cornell University Press, Ithaca-London 2004.
• A.N. Nathan, P. Link (red.), The Tiananmen Papers, The Chinese Leadership s Decision to Use Force against Their Own People - In Their Own Words, Public Affairs, New York 2001.
• B. Góralczyk, Pekińska Wiosna 1989. Narodziny ruchu demokratycznego w Chinach, Studio Wydawnicze Familia, Warszawa 1999.
• The 13th National Congress of the Communist Party of China, 25 października - 1 listopada 1987 r., www.chinatoday.com.
• Deng Xiaoping Wenxuan. Di san quan (Dzieła wybrane Deng Xiaopinga, cz. 3), Renmin Chubanshe, Beijing 1993, s. 370-383, wyd. pol.: Deng Xiaoping, Chiny na drodze reform w XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007, s. 270-288.
• Yasheng Huang, Selling China. Foreign Direct Investment During the Reform Era, Cambridge University Press, Cambridge 2003.
• S. Panitchpakdi, M.L. Clifford, China and the WTO. Changing China, Changing World Trade, John Wiley, Singapore 2002.
• W. Wo-Lap Lam, The Era of Jiang Zemin, Prentice Hall, Singapore-New York 1999.
• Zu Rongji HuiJizhe Wen (Zhu Rongji odpowiada na pytania dziennikarzy), Renmin Chubanshe, Beijing 2009.
• J.C. Ramo, The Beijing Consensus, The Foreign Policy Centre, London 2004; http://fpc.org.uk.
• S. Halper, The Beijing Consensus. How China's Authoritarian Model Will Dominate The Twenty-First Century, Basic Books, New York 2010.
• Xinzhong Yao, Konfucjanizm. Wprowadzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, s. 119.
• J.R Rurarz, Historia Korei, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2009, s. 207.
• www.focus-economics.com/countries/china
• www.tradingeconomics.com/china/foreign-exchange-reserves
• Zhongguo Moshi. Lixiang xingtai ji gaige lujin (Chiński model rozwojowy. Wzór idealny i praktyka reform), Guangdong Renmin Chubanshe, Guangzhou 2012.
• Chi Fulin, Di er ci gaige. Zhongguo weilai 30 nian de qiang guo zhi lu (Druga reforma. Chińska droga do silnego państwa w najbliższych 30 latach), Zhongguo Jingji Chubanshe, Beijing 2010.
• Shaun Rein, The End of Cheap China. Economic and Cultural Trends That Will Disrupt the World, Wiley, Hoboken 2012.
• Li Keqiang expounds on urbanization, http://china.org.cn/china.
• Jiang Qing, A Confucian Constitutional Order. How Chinas Ancient Past Can Shape Its Political Future, Princeton University Press, Princeton-Oxford 2013.
• Xia Chuntao, Zhongguo quoqing yu fazhan daolu (Chińska narodowa esencja i droga rozwoju), Zhongguo Shehui Kexue Chubanshe, Beijing 2010.
• Zhang Weiwei, Zhongguo zhenhan. Yige 'wenming xing guojia' de jueqi (Chiński wstrząs. Narodziny państwa cywilizacyjnego), Shiji Chuban Jituan, Beijing 2011, s. 59-61.
• Zhang Weiwei, Zhongguo Chudong (Chiński dotyk), Shiji Chuban Jituan, Shanghai 2012.
• Zhang Weiwei, Zhongguo Chaoyue (Chiński horyzont), Shiji Chuban Jituan, Shanghai 2014
• Yan Xuetong, Ancient Chinese Thought, Modern Chinese Power, Princeton University Press, Princeton-Oxford 2011, s. 215.
• Chi Fulin, Change of China's Development Models at the Crossroads, China Intercontinental Press, Beijing 2010, s. 2.
• Zheng Wang, Never Forget National Humiliation. Historical Memory in Chinese Politics and Foreign Relations, Columbia University Press, New York 2012.
• Xi Jinping, The Governance of China, Foreign Languages Press, Beijing 2014.
• Pin Ho, Wenguang Huang, Uderzenie w czerń. Morderstwo, pieniądze i walka o władze w Chinach, Czarne, Wołowiec 2015.
• D.A. Bell, The China Model. Political Meritocracy and the Limits of Democracy, Princeton University Press, Princeton 2015, s. 173.
• Yu Hua, Chiny w dziesięciu słowach, Dialog, Warszawa 2013, s. 295.
• Zheng Yongnian, Zhongguo Gaige San Bu Zou, Dongfang Chubanshe, Beijing 2012.
• Tudong Zhongguo Gaige (Zrozumieć i opisać chińskie reformy), t. 1-3, Beijing 2014-2015.
• Jiang Zemin Wenxuan (Dzieła wybrane Jiang Zemina), t. 3, Renmin Chubanshe, Beijing 2006, s. 528.
• B. Góralczyk, Wojna Chin z Sorosem, www.obserwatorfinansowy.pl.
• Is George Soros Right that Chinas Headed for a Hard Landing?, www.chinafile.com/conversation.