Komercjalizacja ciała ludzkiego w społeczeństwie ryzyka biomedycznego

• Autorzy: Mieczysław Gałuszka

Warianty tytułu

Commercialization of Human Body in a Society of Biomedical Risk

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor artykułu omawia przemianę modelu medycyny naprawczej w medycynę spełniania pragnień. Zasadnicza część ludzkich pragnień związana jest z funkcjonowaniem ciała, jego ekspozycją, odczuwaniem i postrzeganiem. Medycyna dostosowuje się do potrzeb społeczeństwa konsumpcyjnego i odpowiada na zapotrzebowanie "ciała kulturowego". Syndromem współczesności jest ekspansja czynników kulturowych, ingerujących w cechy biologiczne, które poddaje się opresyjnym zabiegom doskonalącym i upiększającym. Ciało ludzkie jest komercjalizowane, zarówno wtedy, gdy zostaje biorcą, jak i wtedy, gdy staje się dawcą narządów, tkanek, produktów biomedycznych i farmaceutycznych. Komercjalizacja ciała, rozumiana jako proces zakończony wymianą handlową, zostanie przedstawiona przez pryzmat analizy problemów takich subdyscyplin biomedycznych, jak: transplantologia, medycyna wspomaganego rozrodu, medycyna estetyczna, inżynieria genetyczna. Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, czy nowe technologie i medycyna spełniania pragnień wpisują się w projekt "cywilizowania ciała", czy raczej wywołują efekt kultury strachu i tworzą nowe problemy etyczne w społeczeństwie ryzyka biomedycznego. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper discusses transformation of medicine from the discipline that is aimed at repairing to the discipline aimed at fulfilling the desires. The main part of human desires is related to functioning of a body, its exposition, feeling and perception. Medicine adjusts itself to the needs of consumption society and addresses the need for a "cultural body". Expansion of cultural factors into biological features, which are subject to oppressive measures to make a body more attractive, is a syndrome of modernity. Human body is commercialized both when it becomes organ recipient and donor. Commercialization of a body, understood as a process finalized with commercial exchange, is discussed through the analysis of problems of such biomedical subdisciplines as transplantology, assisted reproductive medicine, aesthetic medicine, genetic engineering. The paper aims at answering the question whether new technologies and medicine of human desires can be classified as elements of a project of "civilizing the body" or rather they cause effect of culture of fear and generate new ethical problems in a society of biomedical risk. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zdrowie; Medycyna; Społeczeństwo; Medycyna estetyczna

EN

Health; Medicine; Society; Aesthetic medicine

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 55 Zdrowie i wygląd w przekonaniach, zachowaniach i doświadczeniach kobiet i mężczyzn
• Strony: 37--56

Twórcy

autor

Mieczysław Gałuszka

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Bibliografia

• Bauman Z. (2010), Żyjąc w czasie pożyczonym. Rozmowy z Citlali Rovirosą-Madrazo, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Beck U. (2005), Władza i przeciwwładza w epoce globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Beck U. (2009), Ponowne odkrycie polityki: przyczynek do teorii modernizacji refleksywnej, [w:] U. Beck, A. Giddens, S. Lash, Modernizacja refleksyjna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 11-78.
• Bochenek T. (2013), Etyka w ocenie technologii medycznych, [w:] J. Hartman, Z. Zalewski (red.), Etyczne problemy zarządzania w ochronie zdrowia, ABC a Wolters Kluwer Business, Warszawa, s. 132-149.
• Bosek L. (2015), Problem komercjalizacji ciała ludzkiego w świetle konwencji o biomedycynie, www.diametros.iphils.uj.edu.pl/serwis (10.09.2015).
• Buczkowski A. (2005), Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna, Universitas, Kraków.
• Broniarczyk-Dyła G., Kmieć M. L. (2009), Metody upiększania ciał - motywacje psychologiczne oraz możliwości powikłań, "Dermatologia Estetyczna" , nr 2, s. 123-124.
• Callahan D. (2003), Principalism and communitarianism, "Journal Medical Ethics", No. 29, s. 287-291.
• Caplan A., Dominguez-Gil B., Matesanz R., Pirior C. (2009), Trafficking in organs, tissues and cells and trafficking in human beings for the purpose of the removal of organs. Joint Council of Europe/united Nation study, Directorate General of Human Rights and Legal Affairs, Council of Europe.
• Domaradzki J. (2012), Genetyzacja społeczeństwa. Społeczne konsekwencje nowej genetyki, "Studia Socjologiczne", nr 2, s. 7-26.
• Elias N. (2011), O procesie cywilizacji, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
• Erin Ch. A., Harris J. (2003), An ethical market in human organs, "Journal of Medical Ethics", No. 29, s. 137-138.
• Galewicz W. (2011), Etyczne aspekty badań z udziałem ludzi, [w:] W. Galewicz (red.), Badania z udziałem ludzi, Universitas, Kraków, s. 9-47.
• Gałuszka M. (2002), Obraz aborcji w mediach oraz badaniach opinii społecznej, [w:] M. Gałuszka, K. Szewczyk, Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych życia ludzkiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 110-154.
• Gałuszka M., Legiędź-Gałuszka M. (2008), Medycyna i zdrowie w społeczeństwie ryzyka, [w:] M. Gałuszka (red.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź, s. 54-106.
• Giddens A. (2006), Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Gwarda-Gruszecka E. (2013), Modele procesu komercjalizacji nowych technologii w przedsiębiorstwach. Uwarunkowania wyboru-kluczowe obszary decyzyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Habermas J. (2003), Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Heyd D. (2011), Eksperymenty poddane próbie: dlaczego należy brać udział w badaniach medycznych, [w:] W. Galewicz (red.), Badania z udziałem ludzi, Universitas, Kraków, s. 355-370.
• Honigman R. J., Phillips K. A., Castle D. J. ( 2004), A review of psychosocial outcomes for patients seeking cosmetics surgery, "Plastic and Reconstructive Surgery", Vol. 1, No. 113, s. 47-54.
• Jan Paweł II (1980), Przemówienie wygłoszone w siedzibie Unesco, https://pl.scribd.com/.../Jan-Paweł-II-Przemówienie-w-siedzibie-Unesco (10.09.2015)
• Jakubowska H. (2009), Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w dziedzinie zastosowania biologii i medycyny; inna nazwa: Europejska Konwencja Bioetyczna, http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/164.html (5.06.2010).
• Kishore R. R. (2005), Human organs, scarcities, and sale: morality revisited, "Journal Medical Ethics", No. 31, s. 362-365.
• Kubiak R. (2012), Odpowiedzialność karna za wykonywanie zabiegów kosmetycznych. Zagadnienia teorii i praktyki, Medycyna Praktyczna, Kraków.
• Kwiatkowski W. (2014), Etyczne dylematy transplantologii, [w:] idem, Ethos i medycyna. Hermeneutyczne rozważania o sztuce leczenia - interpretacja wybranych zagadnień etyki medycznej, Wydawnictwo Rolewski, Nowa Wieś k. Torunia, s. 189-238.
• Lalonde M. (1974), A New Perspective on the Health of Canadians: a working document, Canada Information, Ottawa.
• Lasocik Z., Wiśniewski M. (red.) (2006), Handel narządami ludzkimi. Etyka, prawo i praktyka, Ośrodek Studiów Handlu Ludźmi, Warszawa.
• Morciniec P. (2010), Medycyna ludzkich pragnień z perspektywy bioetycznej, www.rtso.uni.opole.pl./pdf/30%20(2010)2010_29-Spis%20treści.pdf. (10.09.2015).
• Muszala A. (2015), Medycyna luksusowa - ocena etyczna nieterapeutycznych usług medycznych, www.mp.pl/etyka/podstawy_etyki_lekarskiej/show.html?id (10.09.2015).
• Narodowa Doradcza Komisja Bioetyczna (USA) (2011), Ryzyko szkód i potencjalne korzyści dla uczestników badań i dla społeczeństwa, [w:] W. Galewicz (red.), Badania z udziałem ludzi, Universitas, Kraków, s. 129-147.
• Nestorowicz M. (1981), Glosa do wyroku SN z dnia 5 września 1980 r., sygn. akt II CR 280/80 OSPiKA 10, poz. 170, https://www.gogle.pl/search?q=nesterowicz,+Glosa+do+wyroku (10.09.2015).
• Nowacka M. ( 2003), Etyka a transplantacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Nowakowski M. (2015), Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Rifkin J. (2003), Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę życia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
• Rowiński W. (2006), Czy w Polsce możliwy jest handel narządami?, [w:] W. Lasocik, M. Wiśniewski (red.), Handel narządami ludzkimi. Etyka, prawo i praktyka, Ośrodek Studiów Handlu Ludźmi, Warszawa, s. 45-51.
• Woynarowska B. (2007), Edukacja zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rudy K. (1996), Beyond Pro-Life and Pro-Choice. Moral Diversity in the Abortion Debate, Beacon Press, Boston.
• Shilling Ch. (2005), Body in culture, technology and society, Sage Publications, London.
• Shilling Ch. (2010), Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szewczyk K. (2009), Etyka transplantacji, [w:] idem, Bioetyka. Pacjent w systemie opieki zdrowotnej, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szczęsna A. (1996), Wokół medycznej definicji śmierci, [w:] M. Gałuszka, K. Szewczyk, Umierać bez lęku. Wstęp do bioetyki kulturowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 63-96.
• Terenzi P. (2008), Nowe granice socjologii ciała, "Ethos", nr 82-83, s. 191-205.
• Turner B. (2008), The body and society: explorations in social theory, Sage Publications, London.
• Watała C., Różalski P., Bancler M., Kaźmierczak P. (2011), Badania i publikacje w naukach biomedycznych, a-medica press, Łódź.
• Williams A. H., Cookson R. A. (2006), Equity-efficiency trade-offs in health technology assessment, "International Journal of Technology Assessment in Health Care", Vol. 22, No. 2, s. 1-9.
• Wolniewicz B. (1998), Neokanibalizm, [w:] idem, Filozofia i wartości, t. 1-2, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Wójtewicz A. (2014), Ciało w kulturze konsumpcji, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• www.Sciam.com/exploration/2001/11240lezzwll (20.01.2008).
• Zaborowski J. (2015), Za drzwiami kliniki aborcyjnej, "Rzeczpospolita", nr 178, magazyn "Plus Minus" 31, s. 30-32.
• Zimny T. (2013) Komercjalizacja ludzkiego ciała, [w:] J. Różyńska, W. Chańska (red.), Bioetyka, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa, s. 233-247.
• Żakowska-Henzler H. (2006), Wynalazek biotechnologiczny. Przedmiot patentu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.18778/0208-600X.55.03