Ocena poziomu rozwoju dużych miast w Polsce - wyniki badań wykorzystujących wzorzec rozwoju Hellwiga

• Autorzy: Mieczysław Adamowicz , Paweł Janulewicz

Warianty tytułu

Evaluation of Socio-economic Development of Large Cities in Poland - Results of a Study with the Use of the Hellwig Development Pattern Method

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem pracy jest określenie i ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego największych miast w Polsce oraz różnic i dysproporcji, jakie występowały między nimi w latach 2010-2012. Przedmiotem badań było 30 miast, w których liczba mieszkańców przekraczała 120 tys. Miasta te odgrywają kluczową rolę w państwie. Do napisania pracy wykorzystano literaturę problemu i badania empiryczne, które przeprowadzono na danych zaczerpniętych z Banku Danych Lokalnych GUS przy wykorzystaniu metody wzorca rozwoju Hellwiga. Rozpatrywano 67 danych diagnostycznych, których liczbę po weryfikacji formalnej ograniczono do 42 zmiennych. Zostały one podzielone na pięć kategorii: cechy demograficzne, jakość i dostępność usług kulturalno-oświatowych, warunki pracy i bezpieczeństwa społecznego, warunki mieszkaniowe i potencjał gospodarczy. Dla wybranych cech określono charakterystyki statystyczne pozwalające na ocenę różnic i dysproporcji. Po redukcji w badaniu wykorzystano 21 zmiennych. W wyniku analiz wyróżniono cztery grupy miast reprezentujących rożny poziom rozwoju lokalnego. Badania pozwoliły na porównawczą ocenę rozwoju każdego miasta z punktu widzenia badanych cech. Zastosowana metoda wskazała na istotne dysproporcje w rozwoju lokalnym badanych jednostek. Wykazano przydatność metody do oceny rozwoju miast i możliwość wykorzystania uzyskanych w wyniku badań miar i wskaźników syntetycznych jako narzędzi w zarządzaniu miastami. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the paper is to define and evaluate the level of local socio-economic development of largest cities in Poland, as well as the differences and disproportions which appeared between them in the years 2010-2012. The subject of the research were 30 cities in Poland whose population exceeded 120 thousand. These cities fulfil key roles in the country. A literature review and an empirical analysis were used as the base for this work. The data from the Local Data Bank (by CSO) were analyzed with the use of one of the taxonomic methods - the Hellwig development pattern method. Originally, 67 diagnostic variables were examined which, after verification, were cut down to 42 variables. Five groups of variables were distinguished: demographic figures, quality and availability of cultural and educational services, labour and social security conditions, housing conditions, and economic potential. Statistical description of the cities was prepared for all the groups of variables. The differences and disproportions between the cities were revealed. After reduction, 21 variables were used. Four groups of cities representing different levels of local development were distinguished. The results of the research allow for a comparative assessment of each city with reference to its characteristics. The research results showed substantial differences and disproportions in the level of local socio-economic development of the surveyed cities. The used method proved to be an adequate tool for local development analysis. The synthetic measures and indexes proved to be a useful tool of city management. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój regionalny; Rozwój miasta; Wzorzec rozwoju Hellwiga; Metoda Z. Hellwiga

EN

Regional development; City development; Hellwig's development model; Hellwig's method

• Czasopismo: Studia Regionalne i Lokalne
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 2
• Strony: 68--86

Twórcy

autor

Mieczysław Adamowicz

• Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

autor

Paweł Janulewicz

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• Adamowicz M., 2003a, "Skala lokalna w terytorialnym podziale kraju", w: M. Adamowicz (red.), Strategie rozwoju lokalnego, t. 1: Aspekty instytucjonalne, Warszawa: Wydawnictwo SGGW, s. 11-23.
• Adamowicz M., 2003b, "Kształtowanie rozwoju lokalnego", M. Adamowicz (red.), Strategie rozwoju lokalnego, t. 2: Aspekty instrumentalne, Warszawa: Wydawnictwo SGGW, s. 11-22.
• Adamowicz M., Janulewicz P, 2012, "Wykorzystanie metod wielowymiarowych w określeniu pozycji konkurencyjnej gminy na przykładzie województwa lubelskiego", Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, t. XII, nr 1, s. 17-28.
• Adamowicz M., Janulewicz P., 2013, "Wykorzystanie analizy czynnikowej do oceny rozwoju społeczno-gospodarczego w skali lokalnej", Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 305, s. 15-23.
• Adamowicz P., 2012, "Metropolie regionami kapitału i wiedzy", w: Z. Zychowicz (red.), Samorząd terytorialny w przestrzeni publicznej, Szczecin: Instytut Rozwoju Regionalnego w Szczecinie.
• Bagdziński S.L., 1994, Lokalna polityka gospodarcza w okresie transformacji systemowej, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• Bagdziński S.L., Kosiedowski W., Marszałkowska M., 1995, Ekonomiczne założenia rozwoju i restrukturyzacji regionu w warunkach transformacji systemowej, w: S.L. Bagdziński, W. Maik, A. Potoczek (red.), Polityka rozwoju regionalnego w okresie transformacji systemowej, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• Baucz A., Łotocka M., Węcławowicz G., 2010, Rozwój miast w Polsce, Raport Ministerstwo Rozwoju Regionalnego na potrzeby przeglądu OECD polityki miejskiej w Polsce, Warszawa.
• Bąk I., 2007, "Atrakcyjność regionów turystycznych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem warunków ekologicznych", w: W. Ostasiewicz (red.), Statystyka w praktyce społeczno-gospodarczej, Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
• Blakely E.J., 1989, Planning Local Economic Development. Theory and Practice. London: Sage Publishing.
• Borys T., 1978, "Metody normowania cech w statystycznych badaniach porównawczych", Przegląd Statystyczny, nr 3, s. 371-382.
• Brol R. (red.), 1998, Zarządzanie rozwojem lokalnym, Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
• Brol R., 1998, "Rozwój lokalny - nowa logika rozwoju gospodarczego", Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 785, s. 11-15.
• Chądzyński J., Nowakowska A., Przygodzki, Z., 2007, Region i jego rozwój w warunkach globalizacji, Warszawa: CeDeWu.
• Czyszkiewicz R., 2003, "Wskaźnik rozwoju wspólnot terytorialnych - koncepcja o praktycznym zastosowaniu", Studia Regionalne i Lokalne, nr 2, s. 77-90.
• Dziemianowicz W., Swianiewicz P., 1999, "Atrakcyjność inwestycyjna miast 1998- 1999", Polska Regionów, nr 7, s. 7-11.
• Gorzelak G., 2008, "Miasto jako przedmiot badań ekonomii", w: B. Jałowiecki (red.), Miasto jako przedmiot badań naukowych w początkach XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Harańczyk A., 1987, Rozwój społeczno-gospodarczy miast w Polsce, Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
• Hellwig Z., 1968, "Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom rozwoju i strukturę kwalifikowanych kadr", Przegląd Statystyczny, nr 4, s. 307-328.
• Hołuj A., Hołuj D., 2006, "Miasta metropolitalne jako bieguny rozwoju w gospodarce postindustrialnej", Folia Oeconomica Bochniensia, nr 4, s. 47-60.
• Janulewicz P., 2008, "Konkurencyjność gmin wiejskich województwa lubelskiego", Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, t. 10, z. 2, 92-97.
• Janulewicz P., 2011, "Konkurencyjność gmin na przykładzie województwa lubelskiego", Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 166: Polityka ekonomiczna, red. J. Sokołowski, M. Sosnowski, s. 234-245.
• Jańczuk L., 2013, "Determinanty rozwoju społeczno-gospodarczego regionów w Polsce", Roczniki Nauk Społecznych, t. 5(41), nr 1, s. 121-132.
• Jarocka M., 2015, "Wybór formuły normalizacyjnej w analizie porównawczej obiektów wielocechowych", Ekonomia i Zarządzanie, nr 1(7), s. 113-126.
• Kaja J., Piech K., 2005, Rozwój oraz polityka regionalna i lokalna w Polsce, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
• Kamińska A., Janulewicz P., 2009, Klasyfikacja gmin wiejskich województwa lubelskiego na podstawie rozwoju społeczno-gospodarczego, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica, nr 57, s. 31 42.
• Kisielińska J., 2008, Modele klasyfikacyjne prognozowania sytuacji finansowej gospodarstw rolniczych, Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• Kot J., 2003, Zarządzanie rozwojem gmin a praktyka planowania strategicznego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Krawiec M., Landmesser J., 2007, "Analiza taksonomiczna aktywności ekonomicznej ludności na obszarach wiejskich w Polsce", Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, t. 9, z. 2, s. 170-176.
• Kupiec L., 1993, Rozwój społeczno-gospodarczy, Białystok: Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kurkiewicz J., Pociecha J., Zając K" 1991, Metody wielowymiarowej analizy porównawczej w badaniach rozwoju demograficznego, Monografie i Opracowania / Szkoła Główna Handlowa, nr 336.
• Markowski K., 2011, Potencjał ekonomiczny miast w województwie lubelskim w latach 2000-2010, Analizy Statystyczne, Lublin: Urząd Statystyczny, http://lublin.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/lublin/ASSETSj30tencjal.pdf (dostęp: 21.03.2016).
• Mika J., 1995, Analiza statystyczna pozycji Polski na tle krajów Unii Europejskiej, Katowice: "Śląsk" Wydawnictwo Naukowe.
• Ostasiewicz W., 1999, Statystyczne metody analizy danych, Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
• Parysek J., 1995, "Rola samorządu terytorialnego w rozwoju lokalnym", w: J. Parysek (red.), Rozwój lokalny: zagospodarowanie przestrzenne i nisze atrakcyjności gospodarczej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 37-61.
• Parysek J., 1997, Podstawy gospodarki lokalnej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Pater, R., R. Harasym, T. Skica, 2015, "Index of regional economic development. Some considerations and the case of Poland", Studia Regionalne i Lokalne, nr 1, s. 54-85.
• Pawełek B., 2008, Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych złożonych zjawisk ekonomicznych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Pomianek I., 2012, "Zmiany poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa warmińsko-mazurskiego", Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae, r. 16, nr 2, s. 141-150.
• Potoczek A. (red.), 2001, Stymulowanie rozwoju lokalnego - perspektywa społeczna i organizacyjna, Toruń: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego.
• Sadowy K., 2014, "Godność życia jako miernik rozwoju społeczno-gospodarczego miast", Studia Regionalne i Lokalne, nr 1, s. 64-78.
• Stec M., 2011, "Uwarunkowania rozwojowe województw w Polsce - analiza statystyczno-ekonometryczna", Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 20, s. 235- 238.
• Strahl D., 2003, "Wykorzystanie metod klasyfikacji do identyfikacji poziomu rozwoju regionalnego", w: D. Strahl (red), Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, Wrocław: Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego.
• Swianiewicz P., 2005, "Nowe interpretacje teoretyczne polityki miejskiej", Studia Regionalne i Lokalne, nr 4, s. 5-26.
• Śleszyński R, 2015, "The linkages and the functional hierarchy of cities and towns of Eastern Poland in the light of migrations registered in 2009", Economic and Regional Studies, t. 8, nr 4, s. 28 43.
• Trojanek M., 1994, Oddziaływanie władzy lokalnej na efektywność przedsięwzięć inwestycyjnych, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
• Warzecha K., 2013, "Syntetyczna ocena dystansu Polski od krajów Unii Europejskiej na podstawie wybranych aspektów ochrony środowiska", Zarządzanie i Finanse, nr 4, s. 327-340.
• Wągrodzka A., 2004, "Koncepcja marketingu terytorialnego, a oczekiwania członka wspólnoty samorządowej", Samorząd Terytorialny, nr 12, s. 24-39.
• Wojtasiewicz L., 1996, "Czynniki i bariery rozwoju lokalnego w aktualnej polityce gospodarczej Polski", w: M. Obrępalski (red.), Gospodarka lokalna w teorii i praktyce, Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
• Ziółkowski M., Goleń M" 2006, "Zarządzanie strategiczne rozwojem lokalnym", w: H. Sochacka-Krysiak (red.), Zarządzanie gospodarką i finansami gminy, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.