Geneza rachunkowości zarządczej według różnych podejść badawczych

• Autorzy: Anna Szychta

Warianty tytułu

Origins of Management Accounting According to Different Research Approaches

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest wyszczególnienie przyczyn, miejsc i okresu zapoczątkowania zastosowania rachunkowości zarządczej, zgodnie z poglądami zagranicznych zwolenników czterech głównych podejść do badania genezy i rozwoju rachunkowości zarządczej. W artykule zwrócono uwagę na różne możliwości interpretacji przez historyków przeszłych zdarzeń i procesów w praktyce rachunkowości zarządczej w zależności od rodzaju źródeł uwzględnianych w badaniach oraz podstawy koncepcyjnej rozważań i interpretacji przeszłości. Jako metodę badawczą zastosowano przegląd i analizę treści oraz syntezę rozważań i opinii autorów wybranych pozycji z obszernej anglojęzycznej literatury przedmiotowej. Artykuł stanowi przyczynek do dyskusji o potrzebie rozszerzenia w Polsce badań w zakresie historii rachunkowości, w tym zorientowanej na zarządzanie. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to specify the causes, places and periods of origin of the application of management accounting in accordance with the views of the foreign supporters of the four main approaches to research on the development of management accounting. The article highlights the various possibilities of interpretation by historians of past events and processes in the practice of management accounting depending on the types of sources included in research and conceptual basis for discussion and interpretation of the past. The author uses the review, analysis and synthesis of thoughts and opinions of the authors of selected publications from the extensive English-language literature of the subject. This article constitutes an input to the discussion about the need to extend the research in Poland in the area of accounting history, including management accounting history. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość zarządcza; Rachunek kosztów; Historia rachunkowości

EN

Management accounting; Cost accounting; Accounting history

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2016
• Tom: 87
• Numer: nr 143
• Strony: 153--170

Twórcy

autor

Anna Szychta

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Boyns T., Edwards J.R. (2013), A History of Management Accounting. The British Experience, Routledge, New York, London. Byszewski W. (1912), Krótki zarys historyczny rachunkowości (buchalterii), Warszawa.
• Carmona S., Ezzamel M., Gutierrez F. (1997), Control and cost accounting practices in the Spanish Royal Tobacco Factory, "Accounting, Organization and Society", 22 (5), s. 411-446.
• Carnegie G.D. Napier Ch.J. (1996), Critical and interpretive histories: insights into accounting's present and future through its past, "Accounting, Auditing & Accountability Journal", 9 (3), s. 7-39.
• Coenenberg A.G., Schoenfeld H.M. (1990), The development of managerial accounting in Germany: a historical analysis, "The Accounting Historians Journal", 17 (2), s. 95-112.
• Chojnacka L. (1969), Rachunek kosztów produkcji przemysłowej w polskiej literaturze ekonomicznej drugiej połowy XIX wieku, [w:] Wybrane zagadnienia rachunkowości, Biblioteka SKwP, PWE, Warszawa, s. 5-31.
• Deinzer H.T. (1965), Development of Accounting Thought, Holt, Rinehart and Winston, New York.
• Edwards J.E.(1989), A History of Financial Accounting, Routledge, London, New York.
• Fleischman R.K., Parker L.D. (1991), British entrepreneurs and pre-industrial revolution evidence of cost management, "The Accounting Review", 66 (2), s. 361-375.
• Fleischman R.K., Parker L. (1992), The cost accounting environment in the British industrial revolution iron industry, "Accounting, Business and Financial History", 2 (2), s. 141-160.
• Fleischman R.K., Funnell W., Walker S.P. (eds) (2013), Critical Histories of Accounting. Sinister Inscriptions in the Modern Era, Routledge, London, New York.
• Foucault M. (2009), Dyscyplinować i karać. Narodziny więzienia, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Garner S.P. (1954), Evolution of Cost Accounting to 1925, University of Alabama Press, Alabama.
• Giddens A. (2006), Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Gorgolewski J. (1965), Księgowość w przedsiębiorstwach włókienniczych w Królestwie Polskim w latach 1820-1870, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Ekonomiczne", seria III, z. 11, s. 45-67.
• Grodek A. (1951), Archiwalia gospodarcze, "Archeion", XIX-XX, Warszawa, s. 338-355.
• Gutiérrez F., Larrinaga C., Núňez M. (2005), Cost and management accounting in pre-industrial revolution Spain, "The Accounting Historians Journal", 32 (2), s. 111-148.
• Holzer H.P., Rogers W. (1990), The origins and development of French costing systems (as reflected in published literature), "The Accounting Historians Journal", 17 (2), s. 57-71.
• Hopper T., Armstrong P. (1991), Cost accounting, controlling labour and the rise of conglomerates, "Accounting, Organizations and Society", 16 (5-6), s. 405-438.
• Hopwood A.G, Johnson H.T. (1986), Accounting history's claim to legitimacy, "International Journal of Accounting", 21 (2), s. 37-46.
• Hoskin K., Macve R. (1994), Writing, examining, disciplining g: the genesis of accounting's modern power, [in:] A.G. Hopwood, P. Miller (eds), Accounting as Social and Institutional Practice, Cambridge University Press, Cambridge, s. 67-97.
• Jaskulski M. (1995), Stare fabryki Łodzi, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Oddział w Łodzi, "Zora", Łódź.
• Johnson H.T. (1972), Early cost accounting for internal management control: Lyman Mills in the 1850s., "Business History Review", 46 (Winter), s. 466-474.
• Johnson H.T., Kaplan R.S. (1987), Relevance Lost. The Rise and Fall of Management Accounting, Harvard Business School Press, Boston (rep. 1991).
• Loft A. (1995), The history of management accounting: relevance found, [in:] D. Ashton, T. Hopper, R.W. Scapens (eds), Issues in Management Accounting, 2nd edition, Prentice Hall, London, s. 21-44.
• Loft A. (1994), Accountancy and the First World War, [in:] A.G. Hopwood, P. Miller (eds.), Accounting as Social and Institutional Practice, Cambridge University Press, Cambridge, s. 116-137.
• Łagiewski C. (1934), Dzieje rachunkowości w Polsce, Warszawa. Mattessich R. (2008), Two Hundred Years of Accounting Research, Routledge, London, NewYork.
• Mepham M.J. (1988), The eighteenth-century origins of cost accounting, "Abacus", 24 (1), s. 55-74.
• Miller P., O'Leary T. (1987), Accounting and the construction of the governable person, "Accounting, Organizations and Society", 12 (3), s. 235-261.
• Nikitin M. (1990), Setting up an Industrial Accounting System at Saint-Gobain (1820-1880), "The Accounting Historians Journal", 17 (2), s. 73-93.
• Porter D.M. (1980), The Waltham System and early American textile cost accounting 1813-1848, "The Accounting Historians Journal", 7 (1), s. 1-17.
• Scheffs M. (1939), Z historii księgowości (Luca Pacioli), Wydawnictwa Związku Księgowych w Polsce, Poznań.
• Sobańska I. (2010), Rachunkowość zarządcza, [w:] I. Sobańska (red.), Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne, C.H. Beck, Warszawa, s. 73-106.
• Solomons D. (1952), Studies in Costing, Sweet & Maxwell, London.
• Spraakman G.P. (1999), Management accounting at the historical Hudson's Bay Company: a comparison to 20th century practices, "The Accounting Historians Journal", 26 (1), s. 35-64.
• Szychta A. (2014a), Alternatywne kierunki badań naukowych w rachunkowości zarządczej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 80 (136), s. 193-223.
• Szychta A. (2014b), Polskie podręczniki z zakresu rachunkowości fabrycznej wydane w XIX wieku, [w:] S. Sojak (red.), Abacus - od źródeł rachunkowości po współczesność, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 161-180.
• Szychta A. (2012), Zarys rozwoju rachunkowości zarządczej w zachodnich krajach Europy kontynentalnej, [w:] I. Sobańska, P. Kabalski (red.), Współczesne nurty badawcze w rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 111-149.
• Szychta A. (2007), Etapy ewolucji i kierunki integracji metod rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Turzyński M. (2012), Umowy o używanie aktywów w świetle historyczno-teoretycznego dyskursu rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Williams R. (1999), Management accounting practice and price calculation at Boulton and Watt's Soho Foundry: a late 18th century example, "The Accounting Historians Journal", 26 (2), s. 65-88.
• Wnuk-Pel T. (2011), Zastosowanie rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwach w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Wojciechowski E. (1965), Podręczniki księgowości Antoniego Barcińskiego, "Rachunkowość", 9, s. 278-282.
• Wojciechowski E. (1964), Zarys rozwoju rachunkowości w dawnej Polsce, PWN, Warszawa.
• Wren D.A. (1996), Plenary address connections: the shared heritage of accounting and management his-tory, [in:] A.J. Richardson (ed.), Disorder and Harmony: 20th Century Perspectives on Accounting History, Research Monograph, no. 23, CGA-Canada Research Foundation, s. 5-15.

Identyfikatory

DOI

10.5604/16414381.1207445