Podmiotowość dziecka w rodzinie i w sferze publicznej

• Autorzy: Lucjan Miś , Katarzyna Ornacka
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W epoce późnej nowoczesności zmienia się miejsce oraz rola dziecka i dzieciństwa w społeczeństwie. Tradycyjne ujęcia tej problematyki stoją w obliczu podejść nowych. Przykładem podejścia mało znanego w naszym kraju jest koncepcja niemieckiego socjologa Manfreda Liebela. Badacz ten kładzie nacisk na samostanowienie i prawo do podmiotowości dziecka. Jego głównym przedmiotem zainteresowań była praca dzieci, poszukiwanie różnych źródeł utrzymania przez dzieci i wspieranie własnej rodziny. Koncepcja podmiotowości wysunięta przez Liebela kontrastuje z potocznymi wyobrażeniami na temat pracy dzieci i tzw. dzieci ulicy, ponieważ większość materiału pochodziła z badań wśród dzieci ubogich rodzin mieszkających w metropoliach Ameryki Łacińskiej. W naszym artykule wykorzystujemy badania przeprowadzone ostatnio, a dokładnie w okresie od lutego 2011 do września 2012 r. w całym regionie Małopolski, ze szczególnym uwzględnieniem Krakowa, wśród wychowanków instytucji pomocowych i uczniów szkół podstawowych oraz gimnazjów, w wieku od 10. do 15. roku życia. Badania były prowadzone za pomocą analizy konwersacyjnej. Objęły bardzo dużą liczbę dzieci, prawie tysiąc dziewczynek i chłopców. W niniejszym tekście prezentujemy najważniejsze wyniki badań podmiotowości dzieci oraz przedstawiamy wnioski dotyczące relacji dzieci-dorośli w sferze prywatnej i publicznej. (abstrakt oryginalny)

EN

In the era of late modernity the place of the child and childhood in society is changing. Traditional approaches are facing the new ones. An example of a little-known in our country's approach is the concept of the German sociologist Manfred Liebel. This researcher focuses on the right to self-determination and empowerment of the child. His major work was the work of children, searching for different sources of income to support their own families. The concept of subjectivity Liebel contrasts with popular ideas on child labor and so-called street children, because most of the material came from studies of children of poor families living in metropolitan areas of Latin America. In this paper we present the research conducted recently, in the period from February 2011 to September 2012 in the region of Malopolska, with particular emphasis on Krakow, among children assisted by social welfare institutions and pupils in primary and secondary school, aged from 10 to 15. We employed a conversational analysis in the study. It encompassed a thousand girls and boys. Herein, we present the main results of the research as well as findings on the relationship between children and adults in the context of social policy. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Cykl życia; Dzieci; Rodzina; Polityka społeczna

EN

Life cycles; Children; Family; Societal policy

• Czasopismo: Problemy Polityki Społecznej
• Rocznik: 2015
• Tom: 28
• Strony: 63--82

Twórcy

autor

Lucjan Miś

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

autor

Katarzyna Ornacka

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Anderegg D. (2004), Worried All the Time: Rediscovering the Joy in Parenthood in an Age of Anxiety, New York, Free Press.
• Auyero J. (2013), Born amid bullets, "Contexts", vol. 12, nr 1.
• Cahill S.E. (2003), Childhood and Public Life. Reaffirming biographical divisions, w: H.Z. Lopata, J.A. Levy (red.), Social Problems across the Life Course, Lanham, MD, Rowman & Littlefield Publishers.
• Cunningham S. (2010), Dzieci, polityka społeczna i państwo. Dychotomia opieki i kontroli, w: M. Lavalette, A. Pratt (red.), Polityka społeczna. Teorie, pojęcia, problemy, tłum. P. Jaworski, Warszawa, Difin.
• Finnegan A.C. (2013), The white girl's burden, "Contexts", vol. 12, nr 1.
• Gulla B. (2009), Wolność a zależność dziecka, w: B. Gulla, M. Duda (red.), Dziecko a świat dorosłych, Kraków, Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej.
• Jankowski K. (1980), Nie tylko dla rodziców, Warszawa, Nasza Księgarnia.
• Jardine C. (2005), Positive Not Pushy: How to Make the Most of Your Child's Potential, London, Vermillion.
• Levine M. (2006), The Price of Privilege: How Parental Pressure and Material Advantage Are Creating a Generation of Disconnected and Unhappy Kids, New York, HarperCollins.
• Liebel M. (2003), Working Children as Social Subjects. The Contribution of Working Children's Organizations to Social Transformations, "Childhood", vol. 10, nr 3.
• Liebel M. (2004), A Will of Their Own: Cross-Cultural Perspectives on Working Children, London, Zed Books.
• Liebel M. (2008), Citizenship from Below: Children's Rights and Social Movements, w: A. Invernizzi, J. Williams (red.), Children and Citizenship, London, SAGE.
• Lopata H.Z., Levy J.A. (red.) (2003), Social Problems across the Life Course, Lanham, MD, Rowman & Littlefield Publishers.
• Manne A. (2005), Motherhood: How Should We Care for Our Children?, Sydney, Allen & Unwin.
• Ornacka K. (2013), Od socjologii do pracy socjalnej. Społeczny fenomen dzieciństwa, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Ornacka K. (2014), Children of "vulnerable identity" - do they have to be excluded? Some reflections based on empirical research, "Folia Sociologica", nr 49.
• Ornacka K., Mirewska E. (2014), O włączeniu dzieci jako aktorów społecznych w pole praktyki pracy socjalnej, w: M. Szpunar (red.), Badania w pracy socjalnej - stan i perspektywy (w druku).
• Ornacka K., Żuraw K. (2013), O umacnianiu dzieci w organizacjach pozarządowych - na przykładzie stowarzyszenia Parasol, w: J. Matejek, R. Spyrka-Chlipała (red.), Dziecko i rodzina w różnych obszarach wsparcia instytucjonalnego i pozainstytucjonalnego, Kraków, Wydawnictwo Koło Kwadratu.
• Rogers C.S. (1991), Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe, tłum. A. Dodziuk, E. Knoll, Wrocław, Thesaurus Press.
• Szczepska-Pustkowska M. (2011), Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji), Kraków, Impuls.
• Śliwerski B. (2007), Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Zaprir O., Life Course (2008) [hasło], w: V.N. Parillo (red.), Encyclopedia of Social Problems, t. 2, Thousand Oaks, CA, Sage.