Cywilizacje i ich przesilenia

• Autorzy: Jerzy Kleer

Warianty tytułu

Civilizations at Critical Stages

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem prezentowanego eseju jest próba spojrzenia na najważniejsze, długookresowe zjawiska, jakimi są przesilenia cywilizacyjne. Użyta liczba mnoga oznacza, że dotyczy to co najmniej dwóch przesileń cywilizacyjnych. Globalizacja i rewolucja informacyjna pociągnęły za sobą skutki prowadzące z jednej strony do przechodzenia w cywilizację wiedzy, a z drugiej - w znacznej części świata z cywilizacji agrarnej czy agrarno-przemysłowej w cywilizację przemysłową z naskórkowym nalotem cywilizacji wiedzy. Cywilizacja jest rozważana nie, jak to czyni większość filozofów, socjologów kultury czy antropologów, jako efekt czy przejawy kultury oraz religii, ale w szerszym kontekście, jako system obejmujący zarówno materialno-instytucjonalne, jak i duchowe związki oparte na podstawie głównego zasobu określającego system ekonomiczno-wytwórczy. Rozważania dotyczą głównie warunków przejścia ze starej do nowej cywilizacji i to zarówno przesłanek materialnych (ekonomiczno-technicznych), duchowo- -oświeceniowych, jak i mechanizmów przemocy, jakie towarzyszą takiemu przejściu. Uwzględnione zostały również czas i zasięg terytorialny owego przejścia i charakteru przesilenia, jakie są charakterystyczne dla takiej zmiany, a także kwestia czasochłonności związanej z powstaniem nowej cywilizacji. Stąd też mamy w tego typu procesie współistnienie czy nawarstwienie segmentów wywodzących się z różnych cywilizacji oraz ich przejawów. Pociąga to za sobą liczne sprzeczności z modelem państwa, konsekwencjami ekonomicznymi oraz zróżnicowanymi systemami kulturowymi. Zrozumienie specyfiki tych procesów jest trudne również dlatego, że dotychczasowe próby ich interpretacji oparte są na teoriach i paradygmatach wywodzących się z cywilizacji przemysłowej i często nie odpowiadają na pytania dotyczące nowo powstającej cywilizacji wiedzy.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this essay is a critical insight into the most important long-term phenomena i.e. civilisations at critical stages. The plural form used indicates that at least two such instances will be analysed. Globalization and IT revolution have led to a transformation into a civilization of knowledge, but also, in the majority of the world, to a transformation of an agrarian or agrarian-industrial civilization into an industrial one with a skin-deep layer of the civilization of knowledge. Civilization is seen here not as most philosophers, sociologists of culture or anthropologists would see it, i.e. as effects or symptoms of culture and/or religion, but in a much wider sense, as a system incorporating both the materialinstitutional and the spiritual relations based on the foundation of the main resource defining the economic-productive system. The deliberations concern mainly conditions of the transition from the old into the new civilization, taking into account the materialistic (economictechnical) and the spiritual-enlightenment conditions but also the mechanisms of violence accompanying such transitions. Other aspects that have been taken into account are the time and the territorial scope of the transition, and the nature of the critical stage characteristic for such change, as well as the question of time needed for the emergence of a new civilization. That is how different segments deriving from different civilizations co-exist and pile up. The phenomenon leads to different contradictions as to the model of the state, economic consequences and differentiated culture systems. The understanding of the specifics of these processes is particularly difficult also because the attempts of interpretation have so far been based on the theories and paradigms derived from the industrial civilization and often do not provide answers to the questions on the emerging civilization of knowledge.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Cywilizacja; Megatrendy cywilizacyjne; Globalizacja; Rewolucja

EN

Civilization; Civilization megatrends; Globalization; Revolution

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 1 (88)
• Strony: 135--154

Twórcy

autor

Jerzy Kleer

• Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa

Bibliografia

• Braudel F. (2006), Gramatyka cywilizacji, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Fukuyama F. (2000), Wielki wstrząs, Bertelsmann Media, Warszawa.
• Golko M. (2012), Globalizacja współczesna i globalne problemy, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Huntington S.P. (1998), Zderzenie cywilizacji, Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa.
• Kaul I., Grunberg I., Stern M.A. (1999), Global Public Goods, Oxford University Press, New York.
• Kleer J. (2006), Globalizacja a państwo narodowe a usługi publiczne, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN, Warszawa.
• Kleer J. (2015), Dobra publiczne: wczoraj - dziś - jutro, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Kleer J., Kleiber M. (2015), Zagrożenia globalne barierami rozwoju, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN, Warszawa.
• Koneczny F. (1935), O wielości cywilizacji, Wydawnictwo Gebenthner i Wolff, Kraków.
• Koneczny F. (1992), O ład w historii, Michalineum, Warszawa.
• Nowa Encyklopedia Powszechna PWN (2004), t. 2, Wydawnictwo Naukowe Warszawa.
• Ott A.F. (2002), The Public Sector in the Global Economy. From the Driver's Seat to the Back Seat, E. Elgar, Chelthenham, UK, Northampton, USA.
• Polanyi K. (2010), Wielka transformacja, WN PWN, Warszawa.
• Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny (2015), Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN, Warszawa.
• Simms B. (2015), Taniec mocarstw. Walka o dominację w Europie od XV do XXI wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Wallerstein I. (2004), Koniec świata jaki znamy, Scholar, Warszawa.
• Wallerstein I. (2007), Analiza systemów świata, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
• Wallerstein I., Collins R., Mann M., Derluqian G., Calhoun C. (2015), Czy kapitalizm ma przyszłość, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
• Weber M. (1984), Osobliwości kultury zachodniej, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Wierzbicki A.P. (2015), Przyszłość pracy w społeczeństwie informacyjnym, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN, Warszawa.