Enigmatic Glacigenic Ridges from the Odra Glaciation in the Vicinity of Krzepice (Woźniki-Wieluń Upland, Poland)

• Autorzy: Jan Maciej Waga , Maria Fajer
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The central part of the Woźniki-Wieluń Upland is characterised by mature old glacial landforms associated with the Middle- Polish Glaciations. In some areas, however, more pronounced post-glacial landforms can be observed that were remodelled by later morphogenetic processes to a lesser extent. To the south-east of Krzepice, in the vicinity of Dolisko, there is an extensive depression in which twelve parallel ridges can be found. In terms of their morphology and location as well as due to their relationship to the surrounding landforms, the ridges examined resemble forms that would be referred to as drumlins, glaciotectonic forms or glacial curvilineations in late glacial areas. The material presented is the result of the initial research stage. The studies conducted in this stage involved primarily geomorphological mapping supplemented by an analysis of landforms on a shaded relief model and on an orthophotomap. At the current stage of studies on the glacigenic landforms in the vicinity of Dolisko, three scenarios concerning their origins have been put forward that need to be verified. The first scenario involves glaciotectonic origins, the second assumes that they were formed in the same manner as classic drumlins, fluted moraines or longitudinal squeeze ridges, and the third scenario assumes that they have the same origins as glacial curvilineations. The group of glacigenic ridges discussed is a glacial landform unique in southern Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

EN

Geology; Mezoenvironment; Glaciation

PL

Geologia; Mezootoczenie; Zlodowacenie

• Czasopismo: Environmental & Socio-economic Studies
• Rocznik: 2016
• Tom: 4
• Numer: nr 3
• Strony: 33--40

Twórcy

autor

Jan Maciej Waga

• University of Silesia in Katowice, Sosnowiec, Poland

autor

Maria Fajer

• University of Silesia in Katowice, Sosnowiec, Poland

Bibliografia

• Bednarek J., Haisig J., Lewandowski J., Wilanowski S. 1987. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50000, ark. Kłobuck. PIG, Warszawa.
• Bednarek J., Haisig J., Lewandowski J., Wilanowski S. 1992. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50000, ark. Kłobuck. PIG, Warszawa.
• Chutkowski K., Olszewski A. 2008. The problem of the genesis and relief of glacial basins: the case of the Ugoszcz-Żałe area, the Dobrzyń Moraine Plateau. Landform Analysis, 6: 3-16.
• Cline M.D., Iverson N.R., Harding C. 2015. Origin of washboard moraines of the DesMoines Lobe: Spatial analyses with LiDAR data. Geomorphology, 246: 570-578.
• Evans D.J.A., Young N.J.P., Ó Cofaigh C. 2014. Glacial geomorphology of terrestrial-terminating fast flow lobes/ice stream margins in the southwest Laurentide Ice Sheet. Geomorphology, 204: 86-113. [Web of Science]
• Gilewska S. 1972. Wyżyny Śląsko-Małopolskie. [in:] Klimaszewski M. (ed.) Geomorfologia Polski, t.1. Polska Południowa. Góry i Wyżyny, PWN, Warszawa: 232-339.
• Głębicki P., Marks L. 2009. The origin of drumlins at Zbójno, Central Poland. Geologija, 51, 3-4: 131-138.
• Goudie A.S. (ed.) 2004. Encyclopedia of Geomorphology. Taylor & Francis Ltd, London.
• Haisig J., Wilanowski S. 1985. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Krzepice. PIG, Warszawa.
• Haisig J., Wilanowski S. 1990. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50000, ark. Krzepice. PIG, Warszawa.
• Jewtuchowicz S. 1956. Struktura drumlinów w okolicy Zbójna. Acta Geogr. Univ. Lodziensia, 7: 1-74.
• Johnson M.D., Clayton L. 2003. Supraglacial landsystems in lowland terrain. [in]: D.J.A. Evans (ed.) Glacial Landsystems. Arnold, London: 228-258.
• Karasiewicz M. T., Hulisz P., Świtoniak M. 2014. Wpływ procesów denudacji na właściwości osadów wypełniających zagłębienia między krętymi wałami z erozji wód subglacjalnych w okolicy Zbójna (Pojezierze Dobrzyńskie). Landform Analysis, 25: 29-42.
• Klatkowa H. 1993. Uwagi o strukturach glacistatycznych i ich morfologicznym wyrazie w strefach zlodowacenia warciańskiego Polski środkowej i zachodniej. Acta Geogr. Lodziensia, 65: 141-166.
• Klimaszewski M. 1978. Geomorfologia. PWN.
• Klimek K. 1966. Deglacjacja północnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej w okresie zlodowacenia środkowopolskiego. Pr. Geogr. IG PAN, 53: 1-136.
• Kobojek S., Przybył R. 1993. Glacjalna geneza wysokich teras dolnej Liswarty. Acta Geogr. Lodziensia, 65: 167-173.
• Kondracki J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizycznogeograficzne. PWN, Warszawa.
• Krzemiński T. 1974. Geneza młodoplejstoceńskiej rzeźby glacjalnej w dorzeczu środkowej Warty. Acta Geogr. Lodziensia, 33: 1-167.
• Krzemiński T. 1997. Cechy rozwoju i zaniku lądolodu warciańskiego w środkowej Polsce. Acta Univ. Lodziensia, Folia Geogr. Phys., 1: 47-65.
• Krzemiński T. (red.) 1999. Nad górną Prosną. Monografia Praszki. Wyd. Uniw. Łódzkiego, Łódź.
• Lamparski Z. 1972. Geneza form drumlinowych okolic Zbójna (Pojezierze Dobrzyńskie). Acta Geol. Polon., 22, 1: 139-158.
• Lesemann J.-E., Piotrowski J.A., Wysota W. 2010. "Glacial curvilineations": New glacial landforms produced by longitudinal vortices in subglacial meltwater flows. Geomorphology, 120: 153-161. [Web of Science]
• Lesemann J.-E., Piotrowski J.A., Wysota W. 2014. Genesis of the 'glacial curvilineation' landscape by meltwater processes under the former Scandinavian Ice Sheet, Poland. Sedim. Geol., 312: 1-18. [Web of Science]
• Lewandowski J. 2015. Kenezoik regionu śląsko-krakowskiego. Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice.
• Marich A., Batterson M., Bell T. 2005. The morphology and sedimentological analyses of Rogen moraines, central Avalon Peninsula, Newfoundland. Current Research, Newfoundland and Labrador Dep. Natural Res. Geol. Surv., Report 05-1: 1-14.
• Menzies J., Shilts J. 2002. Subglacial environments. [in:] J. Menzies (ed.) Modern and Past Glacial Environments. Butterworth-Heinemann, Oxford: 183-528.
• Merta T. 1989. Sedimentation of fluted moraine in forefields of glaciers in Wedel Jarlsberg Land, Spitsbergen. Polish Polar Research, 10, 1: 3-29.
• Migoń P. 2006. Geomorfologia. PWN, Warszawa.
• Mojski J.E. 1979. Zarys stratygrafii plejstocenu i budowy jego podłoża w rejonie gdańskim. Biul. Inst. Geol., 317: 5-50.
• Mojski J.E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. PIG, Warszawa.
• Różycki S. Z. 1972. Plejstocen Polski Środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. PWN, Warszawa.
• Różycki S.Z., Lamparski Z. 1967. Kierunki ruchu lodu w czasie transgresji zlodowacenia środkowopolskiego w północnej części Jury Polskiej. Acta Geol. Polon., 17, 3: 369-390.
• Schoof C.G., Clarke G.K.C. 2008. A model for spiral flows in basal ice and the formation of subglacial flutes based on a Reiner-Rivlin rheology for glacial ice. J. Geophys. Res., 113, B05204, doi: [CrossRef] [CrossRef] [Web of Science]
• Skompski S. 1971. Zarys stratygrafii czwartorzędu i rozwoju rzeźby przedpola moren czołowych stadiału Warty między Radomskiem a Działoszynem. Biul. Inst. Geol., 254: 271-308.
• Szubert M. 2012. Plejstoceńska morfogeneza Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej związana ze stadiałem maksymalnym zlodowacenia Odry w świetle geostatystycznej rekonstrukcji powierzchni podplejstoceńskiej. Wyd. Nauk. Uniw. Pedagog., Kraków.
• Wieczorkowska J. 1975. Rozwój stoków Pagórków Romanowskich na tle paleogeografii obszaru. Acta Geogr. Lodziensia, 35: 1-118.