Społeczeństwo czasu wolnego i konsumpcji w dobie postmodernizmu : analiza socjologiczna

• Autorzy: Krzysztof Czubocha , Krzysztof Rejman

Warianty tytułu

Leisure and Consumption Society in the Age of Postmodernism : a Sociological Analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rozważania autorów opierają się na tezie, zgodnie z którą współczesny kapitalizm oparty jest na kondycji ponowoczesności z kulturowego punktu widzenia. Postmodernizm ukształtował się w tym samym czasie co kapitalizm konsumpcyjny. Wewnętrzna sprzeczność neoliberalnego kapitalizmu polega na zbyt dużej podaży w stosunku do popytu. Rozwiązaniem problemu stała się kultura konsumencka oparta na postmodernistycznych podstawach. Konsumpcja jest utożsamiana przez zwolenników neoliberalnego kapitalizmu z wolnością wyboru, kształtowaniem własnej tożsamości i równością konsumentów. Socjologia odnosi się krytycznie do tego dyskursu wskazując, że konsumpcja stanowi podstawę dla rozwoju współczesnego kapitalizmu. W związku z tym postmodernizm należy uważać za prąd kulturowy wspierający właścicieli kapitału a nie wolność i kreatywność jednostki. Konsumenci podlegają manipulacji w celu zachęcenia ich do praktykowania kultury konsumenckiej. W ten sposób czas wolny staje się czasem konsumpcji a jednostka realizuje się jako konsument, co nie przynosi jednak trwałego zadowolenia. Przepracowani ludzie kupują coraz więcej nietrwałych i podlegających częstym zmianom produktów. Konsumpcja jest wyznacznikiem samooceny jednostki oraz jej statusu społecznego, dlatego ludzie współzawodniczą między sobą poprzez wzmożoną konsumpcję. W rezultacie pogarsza się jakość relacji międzyludzkich co skutkuje pogorszeniem stanu psychicznego społeczeństw państw kapitalistycznych. Zakres artykułu obejmuje także współczesny kryzys gospodarczy i finansowy od 2008 r. Konsumpcja na kredyt zapoczątkowała współczesny kryzys gospodarczy i finansowy poprzez niewypłacalność relatywnie ubogich Amerykanów zachęconych do zaciągania kredytów hipotecznych. Autorzy dochodzą do wniosku, że w obecnej kryzysowej sytuacji możliwości konsumpcyjne będą ograniczone a w związku z tym sens życia człowieka nie może się ograniczać do konsumpcji a ludzie powinni być świadomi skali manipulacji jakiej podlegają. (abstrakt oryginalny)

EN

The authors' considerations are based on the assumption that contemporary capitalism has cultural underpinnings. Sociologists claim that postmodernism appeared simultaneously with leisure society and consumer culture. Current cultural trends support consumerism by way of constant changes of design and fashion. Consumerism is promoted by capital owners to create demand for economic output as neoliberal capitalism suffers from oversupply and insufficient demand. As a result, leisure time becomes the time of consumption. Consumers are manipulated into believing that consumption involves choice, freedom, or self-expression whereas in fact it boils down to profit enhancement for capital owners. Ever more sophisticated techniques are employed by the advertising industry to entice people to buy. As religion has been weakened, the mall culture appeared. Consumers make pilgrimages to shopping centers which has become temples of consumption. Consumption has acquired a magical dimension. People compete among themselves for social status by way of consumption and as a result, consumers are overworked as they compete for social status but at the same time the objects they buy fail to give them a lasting satisfaction. The scope of the paper encompasses the issue of the current global financial and economic crisis which has resulted from overconsumption on credit in the context of wrong leisure time choices. The authors come to a conclusion that as consumption capabilities are limited nowadays, consumerism should not be regarded as the purpose of life and people should be made aware of the scale of manipulation they are subjected to. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Czas wolny; Konsumpcja; Postmodernizm

EN

Leisure time; Consumption; Postmodernism

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2015
• Tom: 20 (XX)
• Numer: nr 22 (4)
• Strony: 99--109

Twórcy

autor

Krzysztof Czubocha

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu

autor

Krzysztof Rejman

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu

Bibliografia

• Baudrillard J., The Consumer Society: Myths and Structures, Sage, London 1999.
• Dąbrowska A., Usługi turystyczne a czas wolny, Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, Warszawa 2005.
• Fromm E., Mieć czy być, Rebis,Poznań 1999.
• Goux J.J., General Economics and Postmodern Capitalism, "Yale French Studies" 1990/78, s. 206-224,http://www.jstor.org/stable/2930123.
• Jameson F., Postmodernism and Consumer Society, [w:]Postmodern Culture, red. H. Foster, Pluto Press, London 1985, s. 111-125.
• Makowski G., Świątynia konsumpcji: geneza i społeczne znaczenie centrum handlowego, Trio, Warszawa 2004.
• Milian L., Socjologia czasu wolnego: wiedza o czynnościach swobodnie wybieranych,Wydawnictwo Wyższej Szkoły Administracji, Gdańsk 2010.
• Pięta J., Pedagogika czasu wolnego, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2004.
• Reinarman C., Levine H.G., The Cultural Contradictions of Punitive Prohibition, [w:] Crack in America: Demon Drugs and Social Justice, red. C. Reinarman, H.G. Levine, University of California Press, London 1997, s. 334-344.
• Ritzer G., Magiczny świat konsumpcji, Muza, Warszawa 2004.
• Rojek C., Leisure, [w:] The Cambridge Dictionary of Sociology, red. B.S. Turner, Cambridge University Press, Cambridge 2006, s. 332-334.
• Sharpley R., Stone P.R., Introduction.Thinking about the Tourist Experience, [w:] Tourist Experience: Contemporary Perspectives, red. R. Sharpley, P.R. Stone, Routledge, Abingdon 2011, s. 1-8.
• Stevenson N., Fashion, [w:] The Cambridge Dictionary of Sociology, red. B.S. Turner, Cambridge University Press, Cambridge 2006, s. 197-198.
• Szpunar M.,Konsumuję, więc jestem. Konsumowanie jako forma spędzania wolnego czasu w społeczeństwie ponowoczesnym, [w:] "Czas ukoi nas"? Jakość życia i czas wolny we współczesnym społeczeństwie, red. W. Muszyński, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 37-45.
• Szul E., Konsumpcja jako forma zniewolenia człowieka, "Jarosławskie Studia Społeczne" 2006/1, s. 81-92.
• Tomkiewicz J., Polityka makroekonomiczna w UE. Jakie słabości kryzys obnażył, jakie zmiany są konieczne, [w:] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 257-267.
• Turner B.S., Scarcity, [w:] The Cambridge Dictionary of Sociology, red. B.S. Turner, Cambridge University Press, Cambridge 2006, s. 534-535.
• Warde A., Consumption, [w:] The Cambridge Dictionary of Sociology, red. B.S. Turner, Cambridge University Press, Cambridge 2006, s. 87-90.
• Żyżyński J., Neoliberalizm - ślepa uliczka globalizacji, [w:] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G.W. Kołodko, Poltext, Warszawa 2010, s. 17-44.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2015.hss.49