Próba przedstawienia stanu rozwoju przestrzennego miasta przy zastosowaniu analizy trendu powierzchniowego

• Autorzy: Jacek Nowak

Warianty tytułu

An Attempt at Presenting Spatial Urban Development with Use of Surface Trend Analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W większości definicji miasta wśród kryteriów używanych przy zaliczaniu danej miejscowości do kategorii miasta występują cechy fizyczne osiedla. Są to takie elementy jak: rodzaj zabudowy, intensywność zabudowy, wielkość obszarów zajęta przez użytki nierolnicze albo inaczej przez użytki miejskie. Jednak elementy fizyczny miasta w niewielkim stopniu były wykorzystywane przy formułowaniu graficzno-opisowych lub matematycznych modeli miast. Najpowszechniej do tego celu wykorzystywano informacje o gęstości zaludnienia. Przegląd tych prac zawiera pozycja Rajmunda Mydla (1979). W pracach, które przedstawiały modele rozwoju miast w oparciu o badanie gęstości zaludnienia, zakładano koncentryczny rozwój miast. To założenie umożliwiało pozostawanie w przestrzeni dwuwymiarowej i posługiwanie się metodą profilową przy tworzeniu modeli graficznych i matematycznych. We wspomnianej wyżej pracy Rajmunda Mydlą dotyczącej Krakowa, przedstawił on m.in. próbę stworzenia modelu graficznego i matematycznego rozwoju miasta (w tym także stanu jego rozwoju w danym momencie). Jako miernik został w tej pracy użyty wskaźnik udziału użytków technicznych. Badanie było prowadzone metodą profilową od centrum miasta do strefy podmiejskiej. Wyniki zebrane tą drogą posłużyły do przedstawienia wykresu pokazującego powiązania między intensywnością użytkowania ziemi (udziałem użytków technicznych) a odległością od centrum. Tę zależność ukazano także w postaci matematycznej. Cały model zakładał koncentryczny rozwój miasta, a więc model pozostał dwuwymiarowy. Dużą zaletą omawianej pracy była duża czytelność i prostota proponowanych modeli. Wydaje się jednak, że podejście to doprowadza do zbyt silnych uogólnień. Miasto w pracach zajmujących się jego stroną fizyczną jest traktowane jako zbiór specyficznych użytków technicznych, które mają tendencję do skupienia się w centrum i stopniowego rozpraszania się w kierunkach zewnętrznych. Poszukiwanie syntetycznego obrazu miasta rozumianego jako zbiór rodzajów użytkowania ziemi charakterystycznych dla miasta, nazywanych ogólnie użytkami miejskimi, wydaje się potrzebnym uzupełnieniem dotychczasowych licznych badań nad rozwojem przestrzennym miasta. (fragment tekstu)

EN

The author treats the city as a set of urban grounds. The concept of using the surface trend analysis to show the model of the city is presented. This model is based on the formula z = f(x, y) + e where z - the per cent of area occupied by urban grouns - dependent variable, x and y - spatial co-ordinates - independent variables, e - residual values - value unexplained by the model. Polonomials of the two variables ranging from the first to the fourth degree arc used. On the basis of this approach the author presents mathematical and grphic model of the city. The possibility of applying this method has been verified on the example of Poznan, with the use of maps in the scale of 1:50 000 from 1978. The author considers his investigations fruitful and encouraging. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój miasta; Przestrzenne zagospodarowanie miasta; Zagospodarowanie przestrzenne; Planowanie przestrzenne miasta; Geografia miasta; Model rozwoju

EN

City development; Town spatial development; Spatial development; Town spatial planning; Geography of a city; Evaluation model

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 192 Prace z zakresu gospodarki przestrzennej
• Strony: 12--24

Twórcy

autor

Jacek Nowak

Bibliografia

• Atlas Poznania. Warszawa PPWK. 1978.
• Chojnicki Z., Czyż T.: Zastosowanie analizy trendu powierzchniowego w geografii. "Przegląd Geograficzny" 1975, 47, 2, s. 235-261.
• Chorley R.R.J., Haggelt P.: Mapy powierzchni trendu w badaniach geograficznych. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej IG PAN, 1973, 3/4, s. 129-160.
• Czyż T.: Analiza trendu powierzchniowego w badaniach geograficznych. W: Modele ilościowe i modele u geografii. Pr. zbior. pod red. Z. Chojnickiego. Warszawa. 1977.
• Czyż T.: Metody generalizacji układów przestrzennych. PAN Oddział w Poznaniu, Seria Geografia. T. I. 1978.
• Golachowski S., Kostrubiec B., Zagożdżon A.: Metody badań geograficzno-osadniczych. Warszawa 1974.
• Korcelli P.: Rozwój struktury przestrzennej obszarów metropolitalnych Kalifornii. IG PAN, Prace Geograficzne, Nr 78. Warszawa. 1969.
• Korcelli P.: Teoria rozwoju struktury przestrzennej miast. PAN. KPZK. Studia. T. 45. Warszawa. 1974.
• Kostrubiec B: Matematyczne metody badań aglomeracji miejskich. Studia nad Ekonomiką Regionu. 3, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Katowice 1972. s. 79-89.
• Mather P.M.: Computational methods of multivariate analisis in physical geography. London. 1976.
• Mydel R.: Rozwój struktury przestrzennej miasta Krakowa. PAN oddział w Krakowie, Komisja Nauk Geograficznych. 1979.
• Mydel R., Ishimizu T.: Ewolucja przestrzenno-funkcjonalnej struktury japońskich obszarów metropolitalnych. Prace Geograficzne z. 65. Prace Instytutu Geograficznego Uj. Kraków 1985.
• Norcliffe G.B.: Statystyka dla geografów. Warszawa 1986.