Dzienny cykl miasta

• Autorzy: Waldemar Gulczyński

Warianty tytułu

A Daily Cycle of the City

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Miasto jest systemem złożonym. Posiada nie tylko swoją strukturę, lecz jest organizmem żywym - jego części składowe powiązane są różnego rodzaju przepływami, decydującymi o jego funkcjonowaniu w ramach większej całości. Jednocześnie miasto jest systemem dynamicznym, podlegającym procesowi ciągłych przemian - zarówno w całości, jak i w poszczególnych jego elementach i relacjach. Jedne z tych przemian są możliwe do zaobserwowania w dłuższym okresie czasu, inne ujawniają się w okresie znacznie krótszym. W mieście, tak jak i w innych systemach przestrzennych zachodzą różnego rodzaju ruchy. Wiele z tych ruchów ma względnie stałe i łatwe do określenia kierunki. Charakteryzują się one powtarzalnością w określonych odstępach czasu np. w okresie roku (sezon wiosenno-letni, jesienno-zimowy), tygodnia (okres weekendowy, okres dni roboczych) itp. Dotyczy to nie tylko kierunków tych ruchów, ale także określonej intensywności ich występowania. Pośród ruchów charakteryzujących się regularnością w czasie, wiele z nich wykazuje wyraźnie zaznaczający się w skali miasta cykl dzienny. W artykule podjęto próbę przedstawienia niektórych przejawów dziennego cyklu miasta. Są one dostrzegalne zwłaszcza w codziennych dojazdach do pracy (migracji wahadłowej), w przepływach dóbr i usług oraz w funkcjonowaniu instytucji miejskich. Zwrócono również uwagę na konsekwencje "niedopasowania" dziennego cyklu funkcjonowania miasta, zwłaszcza "na styku" człowiek-organizm miejski. Wynikająca z urbanizacji koncentracja przestrzenna ludności, dóbr oraz przemieszczeń daje możliwość zwiększania liczby kontaktów, szybszego i pełniejszego zaspokajania potrzeb. Umożliwia również znaczne oszczędności czasu - zarówno w skali pojedynczego człowieka jak i całej społeczności miasta. Rozpoznanie i zbadanie dziennego rytmu może mieć istotne znaczenie poznawcze (pogłębienie znajomości problemów funkcjonowania i dynamiki miast) oraz praktyczne (pomoc w podejmowaniu decyzji w celu rozwiązywania problemów, z którymi borykają się współczesne miasta). Znaczenie dziennego rytmu życia miejskiego wykracza bowiem daleko poza problemy miasta w ścisłym tego słowa znaczeniu. Wpływa on nie tylko na funkcjonowanie systemu miejskiego, ale równocześnie na powiązania miasta z bliższym i dalszym otoczeniem w pewnym sensie "narzucając" tym, którzy znajdują się w obszarze jego oddziaływania (osobom, jednostkom gospodarczym, instytucjom) swój rytm życia. Koncentracja przestrzenna ludności, oprócz niewątpliwych korzyści, powoduje również szereg niekorzystnych zjawisk, wynikających m.in. z różnego rodzaju ograniczeń przestrzenno-czasowych niezgodności w funkcjonowaniu poszczególnych podsystemów miasta. (fragment tekstu)

EN

The article pays attention to spatial movements which appear in the city (treated as a system) and which show regularity in time and a clearly noticeable daily, cycle. The article presents some symptoms of a daily cycle of the city observed as: movements of the population, connected mainly with commuting backward and forward migration); flows of goods and services, mainly municipal (water, gas and energy supply); functioning of the municipal institutions. The daily cycle of the city significantly affects living conditions of people. One of the ways which lead to the solution of the problems appearing at the point of junction between an individual and the city is an attempt at creating a time-spatial model of society. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Wielkie miasta; Przestrzeń geograficzna; Struktura przestrzenna; Cykl życia; Dojazdy do pracy; Transport miejski; Dobra konsumpcyjne; Usługi; Koncentracja przestrzenna

EN

City; Great city; Geographic space; Spatial structure; Life cycles; Commuting; City transport; Consumer goods; Services; Spatial concentration

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 192 Prace z zakresu gospodarki przestrzennej
• Strony: 25--36

Twórcy

autor

Waldemar Gulczyński

Bibliografia

• Domański R.: Dynamika systemów przestrzennych, "Przegląd Geograficzny" 1977 t. 49 z. 3, s. 401-436.
• Domański R.: Regionalne układy gospodarki i społeczeństwa. W: Geografia ekonomiczna Polski. Pod red. R. Domańskiego, Warszawa PWE 1985, s. 370-413.
• Dzieciuchowicz J.Z.: Rozkłady przestrzenne dojazdów do pracy ludności wielkiego miasta. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Studia t. LXVI. Warszawa PWN 1979.
• Ginsbert-Gebert A.: Polityka komunalna. Wyd. 3. Warszawa PWE 1984.
• Karst Z.: Infrastruktura komunalna. Wyd. 2. Warszawa PWN. Wrocław 1982.
• Organizacja pracy w sklepach samoobsługowych. Praca zbiorowa. Warszawa PWE. 1971.
• Potrykowski M., Taylor Z.: Geografia transportu. Warszawa PWN 1982.
• Pred A.K.: Urbanizacja, problemy planowania krajowego w szwedzkich badaniach geograficznych. W: Planowanie rozwoju regionalnego w krajach europejskich. Pod red. A. Kuklińskiego. Warszawa PWN 1976, s. 191-255.
• Racine J.B., Raymond H.: Analiza ilościowa w geografii. Warszawa PWN 1977.
• Regulski J. Planowanie miast. Warszawa PWE 1986.
• Czarnecki W. Planowanie miast i osiedli. T. V. Wyd. 2. Warszawa PWN. 1970.