Zasięg przestrzennego oddziaływania miasta Wrześni a zmiana funkcji administracyjnych

• Autorzy: Waldemar Budner

Warianty tytułu

The Range of Spatial Influence of Września versus the Change in Administrative Functions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem pracy jest wyznaczenie przestrzennego zasięgu oddziaływania miasta Wrześni oraz analiza jego zmian wywołanych obniżeniem rangi w regionalnym systemie administracyjnym. Września należy do kategorii miast mniejszych i liczy 25409 mieszkańców (stan z 31 XII 1985 r.). Do roku 1975 była miastem o statusie powiatowym, leżącym w obrębie województwa poznańskiego. W jego skład wchodziły następujące gminy: Kołaczkowo, Miłosław, Nekla, Pyzdry i Września. Nowy podział administracyjny spowodował degradację miasta do rangi ośrodka gminnego, pozostawiając je na terenie tego samego województwa. W świetle badań empirycznych systemów osadniczych, funkcje administracyjne traktuje się jako funkcje stymulujące rozwój społeczno-gospodarczy miast. Na podstawie dotychczasowych wyników poznawczych można sformułować hipotezę, że pozbawienie Wrześni usług administracyjnych wyższego rzędu (powiatowych) wpłynęło na zmniejszenie zasięgu przestrzennego oddziaływania tego miasta. Miasto, przez swoje funkcje, ma rozgałęzione powiązania z bliższym i dalszym otoczeniem. Szczególnie intensywne i istotne są powiązania wyznaczone przez codzienny rytm życia miejskiego. Ważnym składnikiem tych powiązań są codzienne dojazdy do pracy. Powiązaniem na tym tle towarzyszy wiele innych związków i oddziaływań (np. dojazdy do szkół, sklepów, obiektów kulturalnych, obiektów służby zdrowia, obiektów administracji państwowej i innych). Ze względu na ścisłą korelację z dojazdami do pracy można przyjąć, że te ostatnie są reprezentantami ogółu związków i oddziaływań między miastem a otoczeniem. Jako podstawowe kryterium wyznaczające strefę wpływów Wrześni przyjęto zasięg dojazdów do pracy. Postępowanie badawcze w niniejszej pracy sprowadza się do: empirycznego określenia stref wpływów miasta i analizy zmian ich zasięgu przed i po 1975 roku; wyznaczenia strefy wpływów miasta w ujęciu modelu grawitacji; analizy różnic pomiędzy rzeczywistym a modelowym zasięgiem przestrzennego oddziaływania miasta. Przy interpretacji uzyskanych wyników oceniono wpływ degradacji administracyjnej na jego zasięg przestrzennego oddziaływania. (fragment tekstu)

EN

The purpose of the paper is to determine the spatial range of the influence of Września and to analyse the changes caused by its diminished importance in the regional administrative system. Września is an example of the town which, as a result of changes in the administrative division of the country in 1975, lost its functions of a district town and became a rural centre. The existing results of empirical studies (where administrative functions are treated as those stimulating social-economic growth of cities) a hypothesis is formulated that depriving Września of administrative services of higher order (i. e. those performed by discrict town) caused the shrinkage of the range of spatial influence of this town. Studies consist of three main parts: empirical determination of the zones of influence of the town and analysis of their changes before and after 1975; determination of the zones of influence of the town as approached by gravitation model; analysis of the differences between the real range and the model range of spatial influence. Results of the analysis prove the diminished range of spatial influence of the town. The paper also evaluates the impact of administrative degradation of Września on the shrinkage of this range. The paper also underlines that Września as a former district town, despite its degradation to the rank of the rural centre, has retained its significance as a focus of central functions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Funkcje miasta; Podział administracyjny; Region administracyjny; Dojazdy do pracy; Miasto; Powiat; Gmina; Gospodarka przestrzenna

EN

Town function; Administrative division; Administration region; Commuting; City; County; District; Spatial economy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 192 Prace z zakresu gospodarki przestrzennej
• Strony: 37--51

Twórcy

autor

Waldemar Budner

Bibliografia

• Budner W.: Rozwój społeczno-gospodarczy miasta Wrześni a zmiana funkcji administracyjnych. Praca magisterska, UAM Poznań, 1986.
• Chojnicki Z.: Zastosowanie modeli grawitacji i potencjału w badaniach przestrzenno-ekonomicznych. Studia KPZK PAN t. 14. Warszawa 1966.
• Converse P.A.: New Laws of Retail Gravitation. "Journal of Marketing" vol. 14, November. 1949.
• Domański R.: Regionalne układy gospodarki i społeczeństwa. W: Geografia ekonomiczna Polski. Warszawa PWE, 1985.
• Dziewoński K.: Dynamika i sterowanie procesami urbanizacyjnymi. Raport końcowy ekspertyzy. Biuletyn KPZK PAN, z. 121. Warszawa 1982.
• Korcelli P.: Regiony miejskie w systemie osadniczym Polski. W: Studia nad migracjami i przemianami systemu osadniczego w Polsce. Pod red. K. Dziewońskiego i P. Korcellego. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, nr 140. Wrocław 1981.
• Korcelli P., Potrykowska A.: Rozwój funkcji usługowych a hierarchia administracyjna miast w Polsce. Przegląd Geograficzny t. 51, z. 2. Warszawa 1979.
• Kozłowski S.: Zielona Góra. Baza ekonomiczna i powiązania zewnętrzne. Prace Geograficzne IGiPZ PAN nr 126. Wrocław 1977.
• Malicki A.: Aktualne zadania w zakresie geografii miast polskich. Czasopismo Geograficzne t. 17, z. 3-4. 1939-46.