"Współdecydowanie ogólnogospodarcze" w RFN. Koncepcje programowe DGB

• Autorzy: Agenor Gawrzyał
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Udział pracowników i ich reprezentantów w podejmowaniu decyzji socjalno-ekonomicznych, określany najczęściej mianem - "współdecydowania", uważany jest powszechnie za jeden z wyróżników zachodnioniemieckiego systemu społeczno-gospodarczego. Wielokrotnie "współdecydowanie" stawało się przyczyną i treścią doniosłych wydarzeń w życiu politycznym RFN, oddziałując także na sytuację w innych państwach. W programach i praktyce wszystkich liczących się sił politycznych Niemiec Zachodnich zajmowało ono jedno z najważniejszych miejsc, przy czym głównym jej promotorem był ruch związkowy. Uwagę, także badaczy, zwracały jednak na ogół tylko dwie płaszczyzny "współdecydowania" - przedsiębiorstwa - na tle postulatów w skład rad nadzorczych i zarządów oraz zakładów pracy - w związku z działalnością rad zakładowych. Oba te obszary "współdecydowania" zostały w znacznym zakresie objęte normami prawa i przestały być - w przeciwieństwie do "współdecydowania ogólnogospodarczego" - przedmiotem głównie sporów teoretycznych. Trzy co najmniej powody sprawiają, że problematyka "współdecydowania ogólnogospodarczego" również zasługuje na zainteresowanie. Po pierwsze, zawsze znajdowała się ona wśród postulatów uznawanych przez Federację Niemieckich Związków Zawodowych (Deutscher Gewerkschaftsbund - DGB) za najważniejsze. Po drugie, zaobserwować można w ostatnich latach kolejną fazę wzrostu popularności tego "współdecydowania", co przejawiło się m. in. w przedstawieniu przez DGB w 1984 r. odrębnego dokumentu, poświęconego tylko tym zagadnieniom. Po trzecie wreszcie, "współdecydowanie ogólnogospodarcze" dotyczy sfery ogólnopaństwowej - najbardziej istotnej dla określenia i realizowania polityki społeczno-gospodarczej. W polskich opracowaniach poruszających problematykę społeczno-gospodarczą RFN "współdecydowanie ogólnogospodarcze" nieomal nie jest dostrzegane. Nawet obszerna monografia W.M. Góralskiego dotycząca DGB, pomija np. milczeniem fakt uchwalenia dotyczących tylko tych kwestii kilku odrębnych programów. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie głównych celów koncepcji "współdecydowania ogólnogospodarczego", określenie jej miejsca w programach i praktyce DGB, prześledzenie ewolucji do połowy lat osiemdziesiątych. Federacja Niemieckich Związków Zawodowych opierała swą działalność na 3 dokumentach o charakterze długofalowym i kompleksowym (1949, 1963, 1981) oraz na czterech doraźnych - tzw. programach akcyjnych (1955, 1965, 1972, 1979). Pierwsze odnosiły się do podstawowego dla każdego ruchu politycznego zagadnienia, jakim był stosunek do istniejącego porządku społecznego oraz do wynikających z tego celów i zadań zarówno taktycznych, jak i strategicznych. Programy akcyjne natomiast formułowano dla rozwiązania konkretnych problemów, wynikających z bieżącej praktyki. Miejsce pośrednie między oboma rodzajami programów zajmują dokumenty "monotematyczne" poświęcone zwartej, lecz o różnym stopniu złożoności i różnym znaczeniu, grupie spraw. Wśród tych dokumentów znalazło się kilka dotyczących "współdecydowania", w tym i "ogólnogospodarczego". Uchwalenie kolejnych programów podstawowych traktować można jako cezurę w charakteryzującym się wieloma sprzecznościami rozwoju DGB. Ich treść stanowi zarazem dość wyraźne odzwierciedlenie zmienności nastrojów, jakie kształtowały się wśród działaczy Federacji pod wpływem przemian w systemie społeczno-gospodarczym kapitalizmu, w tym zwłaszcza RFN. Ten ścisły związek z bieżącymi wydarzeniami jest równie dobrze widoczny w odniesieniu do "współdecydowania", które - na ogół stale obecne w programach DGB - co jakiś czas stawały się przedmiotem szczególnego zainteresowania. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Podejmowanie decyzji gospodarczych; Pracownicy w przedsiębiorstwie; Zaangażowanie pracowników; System społeczno-ekonomiczny; Proces podejmowania decyzji

EN

Business decisions; Employees in enterprise; Employees' engagement; Social economic system; Decision making process

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 191 Studia z nauk politycznych
• Strony: 45--63

Twórcy

autor

Agenor Gawrzyał

Bibliografia

• 25 Jahre Montanmitbestimmung. Reden und Dokumente, Franfurkt/m 1976.
• Antrage und Entschliessunen an den 8. Ordentlichen Bundeskongress des DGB von 18. bis 23 Mai 1969 in Munchen, Antrag Nr 348.
• B. Błaszczyk, Od współzarządzania do samorządności. Warszawa 1984.
• B. Otto, Gewerkschaftliche Konzeptionen uberbetrieblicher Mitbestimmung, Koln 1971.
• Der Kampf um den Erhalt der Montanmitbestimmung, Duseldorf 1980.
• DGB - Informationsdienst z 10 VIII 1951 r.
• DGB. Aktionsprogramm 1965, Dusseldorf 1965.
• Die Schleichende Demontage, Die Mitbestimmung 1985, nr 8.
• E. Kassler, Stationen zu einem ungeliebten Gezetz. Dokumentation und Information, Des Mitbestimmungsgesprach 1976, nr 1.
• Ergebnisprotokoll der Sachbearbeiter - Tagung vom 5.10.1967.
• F. Hesse, Gesmtwirtwirtschaftliche Mitbestimmung, Die Mitbestimmung 1986, nr 2-3.
• Facts about Germany, Gutersloh 1982.
• G. Leminsky, B. Otto, Politik und Programmatik des Deutschen Gewerkchaftsbundes, Koln 1984.
• G. Leminsky, B. Otto, Politik und Programmatik des Deutschen Gewerkschaftsbundes, Koln 1974.
• G. Leminsky, Uberbetriebliche Mitbestimmung, WSI - Mitteilungen 1980.
• Gesetzesvorschlag des Deutschen Gewerschaftsbundes zur Neuordnung der deutschen Wirtschaft, Dusseldorf 1950.
• Gesmarwirtschaftliche Mitbestimmung - unverzichtbarer Bestandteil einer Politik zur Losung der wirtschaftlichen und gesellschaftlichen Krise, Franfurkt/m 1984.
• H. Adam, Die Konzientrierte Aktion in der Bundesrepublik Deutschland, WSJ - Mittelungen 1972, nr 1.
• H. Gronhoff, J. Peters, Regionale Strukturpolitik und Mitbestimmung. Erfahrungen und Perspektiven: das Stahlpolitische Programm IG Metall, w: 40 Jahre Mitbestimmung. Erfahrungen. Problemem - Perspektiven, Koln 1986.
• H. Martens, M. Burger, Mitbestimmung 76 und was nun? Duseldorf 1987.
• H.O. Vetter, Mitbestimmung - Idee-Wege, Ziele. Beitrage zur Gesellschaftspolitik 1969 bis 1979, Koln 1979.
• H.O. Vetter, Montan - Mitlestimmung - Ende durch die "Wende"? Die Mitbestimmung 1985, nr 2.
• H.-U. Niedenhoff, Mitbestimmung inder Bundesrepublik Deutschland, Koln 1985.
• H.-U. Niedenhoff, Von der Enteigung zur Entmachtung: Die Entwicklung der DGB- Grundsatz - und Aktionsprogramme, Gewerkschaftsreport 1981, nr 1.
• Im Namen des Volkes. Urteil und Urteilsgrunde des Bundesverfassungsgerichts zum Mitbestimmungsgesetz im Wortlaut, Des Mitbestimmungsgesprach 1979, nr 3.
• K. Ballerstedt, Zum Programm des DGB fur eine gesmatwirtschaftliche Mitbestimmung, Gewerkschaftliche Montshefte 1971, nr 9.
• Protokoll des 7. Ordenlichen Bundeskongresses des DGB Berlin 9. bis 14. Mai 1966, Dusseldorf 1966, Enschliessung Nr 166.
• Protokoll des Deutschen Gerwerkschaftsbundes fur das Gebiet der Bundesrepublik Deutschland, Munchen vom 12-14. Oktober 1949, Dusseldorf 1950.
• R. Welzmuller, Ungleichheit der Einkommensverteilung gewachsen, WSI - Mitteilungen, 1985, nr 6.
• Rundschreiben der Abteilung Mitbestimmung im DGB - Bundesvorstand an die Vorstande der Gewerkschawten bzw. Indrustiegewerkschaften und an die Vorsitzenden der DGB - Landesbezirke vom 28.2.1967.
• S. Mielke, F. Vilmar, Bundesrepublik Deutschland, w: Internationales Gewerkschafts - Handbuch, Oplanden 1983.
• U. Bamberg, M. Burger, B. Mahnkopf, H. Martens, J. Tieman, Aber ob die Karten voll ausgereitz sind... 10 Jahre Mitbestimmurgsgesetz 1976 in der Bilanz, Koln 1987.
• U. Borsdorf, Der Anfang vom Ende - Die Montanmitbestimmung im politischen Kraftefeld der fruheren Bundesrepublik (1951-1956), WSI - Mitleeilungen 1984, nr 3.
• U. Gartner, Mitarbeiterbeteiligung - Wege zur Wirtschaftsdemokratie? Eine kritische Ubericht, w: Wirschaftsdemokratie inder Diskussion, Koln/Franfurkt /Main 1978.
• V. Jung, Aspekte der Mitbestimmungsiniative des DGB, Gewerkschaftliche Montashefte 1982, nr 10.
• W. Korzycki, Współdecydowanie zatrudnionych w zakładach pracy w RFN - jego treść i znaczenie, Kapitalizm 1979, nr 3.
• W.M. Góralski, Związki zawodowe w RFN, Warszawa 1982.
• Zur Situation bei Eisen und Stahl, Franfurkt/Main 1985.