Stronnictwo Demokratyczne w radach narodowych w latach 1944-1950

• Autorzy: Jerzy Krawulski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Nowy charakter stosunków społeczno-politycznych, jaki kształtował się w Polsce po II wojnie światowej, wymagał nie tylko podkreślenia odmiennych od poprzedniego ustroju treści politycznych, ale stworzenia także odpowiednich form instytucjonalnych, które mogły uzewnętrznić te przeobrażenia. W przebudowie i rozwoju socjalistycznej państwowości szczególne znaczenie przywiązuje się do funkcjonowania terenowych organów władzy państwowej. Taką formą, spełniającą postulat ludowładztwa, miały być rady narodowe różnego szczebla. Działalność rad narodowych przejawia się na wielu najżywotniejszych dla społeczeństwa odcinkach życia gospodarczego, kulturalnego i społecznego. Start rad narodowych w początkach Polski Ludowej nie był najłatwiejszy. Zależało to bowiem m. in. od instytucji prawnych oraz stopnia świadomości społecznej. Łatwiej było stworzyć podstawy prawne, ramy organizacyjne dla tej formy uczestnictwa społeczeństwa we współrządzeniu, niż przebudować świadomość społeczeństwa, zwiększyć jego aktywność czy przełamać bariery nieufności części Polaków do nowego typu państwa. Ponadto niestabilność sytuacji międzynarodowej oraz ostra walka polityczna wewnątrz kraju nie były czynnikami sprzyjającymi w stabilizacji i funkcjonowaniu rad narodowych. Szkic niniejszy jest próbą przedstawienia podstaw prawnoorganizacyjnych powstania rad, określenia stanowiska Stronnictwa Demokratycznego wobec tej formy przedstawicielskiej, a przede wszystkim pokazania udziału SD w radach narodowych. Dotychczasowe publikacje podejmujące problematykę SD w bardzo znikomym stopniu uwzględniają udział Stronnictwa w radach narodowych. Do tej pory ukazał się tylko jeden artykuł o udziale SD w radach w interesującym nas okresie. Istnieje więc pilna potrzeba zwrócenia uwagi na ten fragment działalności Stronnictwa, gdyż był on odzwierciedleniem miejsca i roli, jakie zajmowało ono w życiu politycznym Polski tamtych lat. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Instytucje państwa; Władza; Ustrój socjalistyczny; Społeczeństwo socjalistyczne; Programy partii politycznych; Partie polityczne; Przekształcenia ustrojowo-systemowe

EN

State institutions; Power; Socialist system; Socialist society; Programs of political parties; Political parties; Political and systemic transformations

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 191 Studia z nauk politycznych
• Strony: 94--111

Twórcy

autor

Jerzy Krawulski

Bibliografia

• A. Ajnenkiel, Administracja w Polsce. Zarys historyczny, Warszawa 1975.
• A. Zawadzki, O istocie i roli Rad Narodowych jako jednolitych organów władzy w naszym państwie demokracji ludowej, Nowe Drogi, 1950, nr 2.
• B. Bierut, Zadania partii w walce o nowe kadry na tle sytuacji ogólnej. Referat na IV Plenum KC i CKKP PZYP, Nowe Drogi, 1950, nr 2.
• Dz. U. 1944, nr 14, poz. 74.
• Dz. U. 1944, nr 2, poz. 8.
• Dz. U. 1946, nr 3, poz. 26.
• Dz. U. 1950, nr 14, poz. 130.
• E. Erazmus, Referendum i wybory w województwie poznańskim w latach 1946-1947, Poznań 1970.
• Ewidencja składu personalnego rad narodowych wg stanu na 1. VI. 1949. Kancelaria Rady Państwa, Warszawa 1949.
• F. Ziemski, Udział SD w strukturze samorządu terytorialnego w latach 1944-1950, Zeszyty Historyczno-Polityczne SD, 1987, z. 1(52).
• H. Szczegóła, Przeobrażenia ustrojowo-społeczne na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1947, Poznań 1971.
• J. Chwistek, Terenowe organy władzy i administracji państwowej w Polsce Ludowej, Lublin-Rzeszów 1977.
• J. Krawulski, Stronnictwo Demokratyczne w południowo-zachodnich powiatach Wielkopolski w latach 1945-1949, Rocznik Leszczyński, 1987, nr 8.
• Konstytucja i podstawowe akty ustawodawcze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Warszawa 1958.
• Kurier Codzienny, nr 129 z 13.XI.1945.
• M. Rybicki, Udział partii politycznych w działalności rad narodowych, Rada Narodowa 1946, nr 47.
• M. Wentland, Struktura osobowa prezydiów rad narodowych w latach 1944-1965, Problemy Rad Narodowych, 1967, nr 10.
• M. Wentland, Z. Zell, Rady Narodowe w liczbach 1944-1959. Wyd. tygodnika Rada Narodowa, Warszawa 1959.
• Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Dokumenty naszej tradycji Lublin 1979.
• Okólnik nr 1 Rady Administracyjno-samorządowej SD z 3 stycznia 1949 r., Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. I. Wybór dokumentów z lat 1944-1949, Warszawa 1968.
• P. Winczorek, Działalność Stronnictwa Demokratycznego w radach narodowych, Problemy Rad Narodowych, 1974, nr 29.
• Rada Narodowa, 1950, nr 6-7 (168-169).
• Rady Narodowe jako terenowe organa jednolitej władzy państwowej, Wydz. Prasy i Propagandy CK SD, cz. II, Warszawa 1950.
• Rezolucja III Kongresu w sprawach administracyjno-samorządowych, Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. I. Wybór dokumentów z lat 1944-1949, Warszawa 1968.
• Rezolucja Ogólnokrajowej Konferencji Aktywu SD w radach narodowych, Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. II. T. 1. Wybór dokumentów z lat 1950-1958, Warszawa 1970.
• Rezolucja Rady Naczelnej z 9 lipca 1950 r. Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. II. T. 1. Wybór dokumentów z lat 1950-1958, Warszawa 1970.
• Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. I. Wybór dokumentów z lat 1944-1949, Warszawa 1968.
• T. Trzciński, Nasze zadania na ziemiach wyzwolonych, Rada Narodowa, 1945, nr 2.
• Z. Leoński, Ewolucja rad narodowych w Polsce Ludowej, Poznań 1974.
• Z. Rybicki, Działalność i organizacja rad narodowych w PRL, Warszawa 1965.