"Koncepcje człowieka" a nieetyczne zachowania pracowników w organizacji. Mediacyjna rola kompetencji moralnych

• Autorzy: Dariusz Turek

Warianty tytułu

"Concepts of Human Nature" vs. Unethical Work Behaviors. Mediation Role of Moral Competencies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zachowania nieetyczne w środowisku zawodowym stanowią w ostatnich latach jeden z częściej podejmowanych wątków w naukach o zarządzaniu. Ich konsekwencją są bowiem wymierne straty dla organizacji zarówno o charakterze finansowanym, jak i wizerunkowym. Poszczególni badacze podejmują zatem próby zrozumienia tego, co kieruje pracownikami angażującymi się w tego typu postępowanie. W niniejszym opracowaniu ukazano, że predyktorem tego typu czynów mogą być subiektywne wyobrażenia o naturze człowieka ujęte w cztery typy: człowieka ekonomicznego, niedoskonałego, społecznego i humanistycznego. Na podstawie przeprowadzonych badań na grupie 274 pracowników różnych organizacji wykazano, że posiadana przez jednostki "koncepcja człowieka ekonomicznego" i "niedoskonałego" bezpośrednio wyjaśnia nieetyczne zachowania w miejscu pracy. W przypadku "koncepcji człowieka społecznego" i " humanistycznego" związku tych zmiennych nie uzyskano. Wykazano natomiast "pośredni" wpływ tych koncepcji, poprzez mediacyjną rolę kompetencji moralnych(abstrakt oryginalny)

EN

Unethical work behaviors have represented one of the most frequently undertaken topics in managing science in recent years. The consequences of unethical behaviors are measurable outcomes, both financial and organizational. Therefore researchers try to understand predictors of this type of behaviors. In the present study it is shown that one of the determinants of such behaviors can be subjective "concepts about human nature" described in four types: economic, imperfect, social and humanistic man. Based on the study on 274 employees of various organizations it was shown that "the concept of economic man" and "imperfect man" which was possessed by the individual, directly explained unethical behaviors in the workplace. In the case of "the concept of social man" and "humanist" the relationship of these variables was not obtained. However, an "indirect" relationship between these concepts, through the mediation role of moral competencies was shown(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Moralność; Etyka; Etyka biznesu; Pracownicy w organizacji

EN

Morality; Ethics; Business ethics; Employees in the organization

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 430 Sukces w zarządzaniu kadrami. Dylematy zarządzania kadrami w organizacjach krajowych i międzynarodowych. Problemy zarządczo-psychologiczne
• Strony: 305--319

Twórcy

autor

Dariusz Turek

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Aronson E., 2004, Człowiek - istota społeczna, PWN, Warszawa.
• Bartkowiak G., 2010, Psychologia w zarządzaniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Batson C.D., Thompson E.R., 2001, Why don't moral people act morally? Motivational considerations, Current Directions in Psychological Science, vol. 10, s. 54-57.
• Batson C.D., Thompson E.R., Chen H., 2002, Moral hypocrisy: Addressing some alternatives, Journal of Personality and Social Psychology, vol. 83, s. 330-339.
• Becker W.J., Cropanzano R., Sanfey A.G., 2011, Organizational neuroscience: taking organizational theory inside the neural black box, Journal of Management, vol. 37, no. 4, s. 933-961.
• Bennett R.J., Robinson S.L., 2000, Development of a measure of workplace deviance, Journal of Applied Psychology, vol. 85, s. 349-360.
• Czarnocka M., 2003, Podmiot poznania a nauka, UW, Wrocław
• Dahrendorf R., 1968, Homo sociologicus, Routledge and Kegan Paul, London.
• De Schrijver A., Maesschalck J., 2013, A new definition and conceptualization of ethical competence,[w:] Menzel D., Cooper T., Sharpe M.E. (red.), Achieving ethical competence for public service leadership,, Armonk, NY, s. 29-51.
• Dweck C.S., 2012, Mindset: How you can fulfill your potential, Constable & Robinson Limited, London.
• Ferrell O.C., Fraedrich J., Ferrell L., 2002, Business ethics. Ethical decision making and cases, Houghton Mifflin Company, Boston.
• Haidt J., 2014, Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka, Smak Słowa, Sopot.
• Hayes A.F., 2013, An introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression- based approach, The Guilford Press, New York.
• Hirsch P., Michaels S., Friedman R., 1987, Dirty hands vs. clean models: Is sociology in danger of being seduced by economics?, Theory and Society, vol. 16, s. 317-336.
• Hoffman M.L., 2006, Empatia i rozwój moralny, GWP, Gdańsk.
• Horodecka A., 2012, Rola obrazów człowieka w koncepcjach zarządzania z uwzględnieniem aspektów metodologicznych, Zeszyty naukowe wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 118, s. 443-464.
• Horodecka A., Martowska K., 2013, Humanistic vision of man: Hope for success, emotional intelligence and pro-social engagement, International Journal of Arts & Sciences, vol. 6, no. 2, s. 151-166.
• Horodecka A., Martowska K., Wrocławska-Warchala E., 2013, Concepts of human nature, social effectiveness and communication in the workplace, Proceedings of the Tenth Annual Conference of the Applied Business and Entrepreneurship.
• Iacobucci D., Saldanha N., Deng X., 2007, A meditation on mediation: Evidence that structural equation models perform better than regression, Journal of Consumer Psychology, vol. 17, s. 140-154.
• James L.R., Mulaik S.A., Brett J.M., 2006, A tale of two methods, Organizational Research Methods, vol. 9, s. 233-244.
• Jones T.M., 1991, Ethical decision making by individuals in organizations: An issue-contingent model, Academy of Management Review, vol. 15, s. 366-395.
• Kaptein M., 2010, The ethics of organizations: A longitudinal study of the U.S. working population, Journal of Business Ethics, vol. 92, s. 601-618.
• Kehneman D., 2012, Pułapki myślenia, Media Rodzina, Poznań.
• Kidder R.M., 1995, How good people make tough choices: Resolving the dilemmas of ethical living, Fireside, New York.
• Kline R.B., 2011, Principles and practice of structural equation modelling, The Guilford Press, New York.
• Kozielecki J., 1998, Koncepcje psychologiczne człowieka, Wydawnictwo "ŻAK", Warszawa.
• Kunda Z., 1990, The case for motivated reasoning, Psychological Bulletin, vol. 108, no. 3, s. 480-498.
• Lachowicz-Tabaczek K., 2004, Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej, GWP, Gdańsk.
• Łukaszewski W., 1997, Prywatne koncepcje natury ludzkiej i ich funkcje regulacyjne, [w:] Nęcka E.,
• Tokarz A. (red.), Psychologia poznawcza w Polsce, IP PAN, Warszawa, s. 69-83.
• Martin D.E., Austin B., 2010, Validation of the moral competency inventory measurement instrument. Content, construct, convergent and discriminant approaches, Management Research Review, vol. 33, no. 5, s. 437-451.
• McGregor D., 1960, The human side of enterprise, McGraw-Hill, New York.
• Miesing P., Preble J.F., 1985, A comparison of five business philosophies, Journal of Business Ethics, vol. 4, s. 465-476.
• Mill J.S., 1966, Zasady ekonomii politycznej, PWN, Warszawa.
• Miroński J., 2013, Homo administratus, czyli człowiek w naukach o zarządzaniu, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Moore C., Detert J.R., Treviño L.K., Baker V.L., Mayer D.M., 2012, Why employees do bad things: Moral disengagement and unethical organizational behavior, Personel Psychology, vol. 65, no. 1, s. 1-48.
• Ng I.C.L., Tseng L.M, 2008, Learning to be sociable. The evolution of homo economicus, American Journal of Economics and Sociology, vol. 67, no. 2, s. 265-286.
• Podsakoff P.M., MacKenzie S.B., Lee J-Y., Podsakoff N.P., 2003, Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies, Journal of Applied Psychology, vol. 88, no. 5, s. 879-903.
• Sabanci A., 2008, School principals' assumptions about human nature, Educational Management Administration & Leadership, vol. 36, s. 511-529.
• Sady W., 2000, Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Laudana, Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej - Seria Humanistyczna, Funna, Wrocław.
• Saha A., 1990, Basic human nature and management in Japan, Journal of Managerial Psychology, vol. 5, no. 3, s. 3-12.
• Schein E., 1970, Organizational psychology, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J.
• Solomon L.D., 1996, Perspectives on human nature and their implications for business organizations, Humanomics, vol. 12, no. 1, s. 8-52.
• Sumantra G., 2005, Bad management theories are destroying good management practices, Academy of Management Leaning & Education, vol. 4, s. 75-91.
• Tomer J.F., 2001, Economic man vs. heterodox men: The concepts of human nature in schools of economic thought, Journal of Socio-Economics, vol. 30, s. 281-293.
• Treviño L.K, Butterfield K.D., McCabe D.L., 1998, The ethical context in organizations: Influences on employee attitudes and behaviors, Business Ethics Quarterly, vol. 8, no. 3, s. 447-467.
• Treviño L.K., Weaver G.R., Reynolds S.J., 2006, Behavioral ethics in organizations: A review, Journal of Management, vol. 32, s. 951-990.
• Turek D., 2010a, "Koncepcje człowieka" a modele pracownika. Inspiracje dla ZZL, Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, nr 16, s. 11-25.
• Turek D., 2010b, Kompetencja moralna jako przykład kompetencji transferowalnej, [w:] Konarski S.,Turek D. (red.), Kompetencje transferowalne. Diagnoza. Kształtowanie. Zarządzanie, SGH, Warszawa.
• Turek D., 2011, Czy postawy etyczne są dobrymi predykatorami nieetycznych zachowań pracowników?, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, nr 1 (78), s. 84-96.
• Turek D., 2012, Kontrproduktywne zachowania pracowników w organizacji. Przejawy, uwarunkowania, ograniczanie, Difin, Warszawa.
• Turek D., Wojtczuk-Turek A., 2011a, "Koncepcje natury ludzkiej" a kompetencja moralna - analiza zależności, Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, nr 21, s. 83-102.
• Turek D., Wojtczuk-Turek A., 2011b, Kompetencyjne uwarunkowania nieetycznego zachowania pracowników, Problemy Zarządzania, vol. 9, nr 4 (34), s. 127-146.
• Turek D., Wojtczuk-Turek A., 2015, Rola statystycznego "efektu mediacji" w naukowym wyjaśnianiu zjawisk w zarządzaniu, Organizacja i Kierowanie, nr 3 (168), s. 73-89.
• Weiner B., 2012, Emocje moralne, sprawiedliwość i motywacje społeczne, Smak Słowa, Sopot.
• Xinbin G., 1998, Discussion on the management meanings of humanity assumptions, Huanan Normal University Journal, vol. 2, s. 1-6.
• Zhi L., Jianling L., Nan Z., Zhangli L., 2011, Empirical study on the human-nature view of Chinese enterprise managers, Chinese Management Studies, vol. 5, no. 4, s. 403-421.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2016.430.28