Idea i kierunki wykorzystania metody DEA do pomiaru efektywności działania gmin - wybrane aspekty

• Autorzy: Anna Bartoszewicz , Henryk Lelusz

Warianty tytułu

Conception and Directions of Using DEA Method to Measure the Efficiency of Local Governments - Selected Aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel - celem artykułu jest przedstawienie idei nieparametrycznej metody DEA (Data Envelopment Analysis) oraz wskazanie kierunku jej wykorzystania w pomiarze efektywności działania gmin. Metodologia badania - do realizacji przyjętego celu artykułu wykorzystano analizę literatury przedmiotu badań oraz metodę indukcji i dedukcji. Zaprezentowano i omówiono główny wzór matematyczny z podstawowego modelu CCR funkcjonującego w ramach metody DEA, który wykorzystywany jest do pomiaru efektywności działalności jednostek. Koncepcję wykorzystania przedmiotu badań odniesiono do jednostek gminnych w Polsce. Wynik - przeprowadzone badania wykazały, że DEA jest metodą kompleksową, pozwalającą na uzyskanie użytecznych informacji na temat efektywności działania jednostki. Z uwagi na fakt, iż pozwala ona na ocenę efektywności danego podmiotu może być wykorzystywana także na potrzeby realizacji kontroli zarządczej. Oryginalność/Wartość - artykuł ma charakter przeglądowy, a treści w nim zaprezentowane stanowią syntetyczne podsumowanie koncepcji i zakresu metody DEA. Artykuł może stanowić podbudowę teoretyczną do zastosowania tej metody w praktyce przez władze gmin. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose - the main aim of this article is to present the idea of non-parametric DEA (Data Envelopment Analysis) method, as well as to indicate the direction of using this method in measuring the effectiveness of the local governments in Poland. Design/Methodology/Approach - the methods used to attain the objective included the analysis of literature concerning the subject and the induction and deduction methods. The main indicators of the basic CCR model functioning in the framework of the DEA method used to measure the efficiency of the entities were presented and discussed. The concept of using DEA method referred to local governments in Poland. Findings - the conducted research showed that DEA is a complex method, which allows to obtain useful information about the effectiveness of the activity of an entity, although its use can be laborious. Due to the fact that it allows to assess the effectiveness of the entity, it can be also used for the implementation of management control. Originality/Value - the article is a review of the literature in the subject area, and its content is a synthetic summary of the concept and the scope of the DEA method. The article can provide a theoretical basis for the application of this method in practice by local governments. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Metoda DEA (analiza obwiedni danych); Pomiar efektywności; Finanse publiczne; Wydatki publiczne; Gmina

EN

Data Envelopment Analysis (DEA); Efficiency measurement; Public finance; Public expenditures; District

• Czasopismo: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 2 (80) Cz.2 Rachunkowość w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi
• Strony: 217--225

Twórcy

autor

Anna Bartoszewicz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

autor

Henryk Lelusz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Charnes, A., Cooper, W.W., Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 2, 429-444.
• Cooper, W.W., Seiford, L.M., Zhu, J. (2004). Data Envelopment Analisys. History, Models, and Interpretations. W: Handbook on Data Envelopment Analisys. Boston: Kluwer Academic Publishers.
• Ćwiąkała-Małys, A., Nowak, W. (2009). Sposoby klasyfikacji modeli DEA. Badania Operacyjne i Decyzyjne, 3, 5-18.
• Domagała, A. (2007). Metoda Data Envelopment Analysis jako narzędzie badania względnej efektywności technicznej. Badania Operacyjne i Decyzyjne, 3-4, 5-18.
• Feruś, A. (2006). Zastosowanie metody DEA do określenia poziomu ryzyka kredytowego przedsiębiorstw. Bank i Kredyt, 7, 44-59.
• Gajdzik, B., Próba implementacji metody DEA do oceny efektywności procesu restrukturyzacji sektora hutniczego w Polsce, www.ptzp.org.pl/files/konferencje/kzz/artyk_pdf_2015/T1/t1_0424.pdf (27.02.2016).
• Gospodarowicz, A. (2002). Analiza i ocena banków oraz ich oddziałów. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu.
• Guzik, B. (2009). Podstawowe Możliwości Analiztyczne Modelu CCR-DEA. Badania Operacyjne i Decyzyjne, 1, 56-75.
• Karbownik, B., Kula, G. (2009). Efektywność sektora publicznego na poziomie samorządu lokalnego. Materiały i Studia, Zeszyt nr 242, Warszawa: NBP, Departament Edukacji i Wydawnictw.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. Dz.U. nr 78, poz. 483, z późn. zm.
• Lubińska, T. (red.). (2009). Nowe zarządzanie publiczne - skuteczność i efektywność. Warszawa: Difin.
• Pedraja-Chaparro, F., Salinas Jimenez, J., Smith, P.C. (2005), http://ssrn.com/abstract=2018855 (27.02.2016)
• Rogowski, G. (1998). Zastosowanie metody DEA do analizy polskich banków 1994-1995 roku (Analiza efektywności banków na potrzeby zarządzania strategicznego bankiem; cz. 2). Badania Operacyjne i Decyzyjne, 3/4, 99-118.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Dz.U. 2010, nr 128, poz. 861, z późn. zm.
• Rudzka-Lorentz, Cz., Sierak, J. (2005). Zarządzanie finansami samorządu terytorialnego. W: A. Zalewski (red.), Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, Warszawa: Wydawnictwo SGH.
• Samuelson, P.A., Nordhaus, W.D. (2004). Ekonomia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szuwarzyński, A. (2009). Pomiar efektywności działalności badawczej jednostek organizacyjnych wydziału. Problemy Zarządzania, 7, 4 (26), 113-129.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 o finansach publicznych. Dz.U. 2013, poz. 885.

Identyfikatory

DOI

10.18276/frfu.2016.2.80/2-23