Świadczenie kulancyjne a regres ubezpieczeniowy

• Autorzy: Łukasz Mazurczak

Warianty tytułu

Ex-gratia Payment and the Insurance Recourse

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Instytucja kulancji ubezpieczeniowej jest terminem powszechnie występującym w żargonie finansowo-prawniczym oraz ma szerokie zastosowanie w praktyce działalności zakładów ubezpieczeń. Termin ten nie został jednak expressis verbis zdefiniowany w przepisach prawa ubezpieczeniowego. Obecny kształt tej instytucji ugruntowany został zatem w oparciu o poglądy przedstawicieli doktryny oraz orzecznictwo sądów. W praktyce ubezpieczeniowej świadczenie kulancyjne jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym w sytuacji, gdy z formalnoprawnego punktu widzenia po stronie zakładu ubezpieczeń brak jest obowiązku jego spełnienia. Przepis art. 828 k.c. wprowadził konstrukcję prawną, zgodnie z którą z mocy prawa na ubezpieczyciela przechodzi roszczenie ubezpieczającego przeciwko sprawcy szkody. Ubezpieczyciel z chwilą zapłaty odszkodowania wstępuje tym samym w prawa poszkodowanego będącego wierzycielem. Rodzi się zatem pytanie, czy fakt spełnienia świadczenia kulancyjnego skutkował będzie ustanowionym na mocy art. 828 k.c. prawem regresu ubezpieczyciela do podmiotu odpowiedzialnego za zdarzenie szkodowe. Brak regulacji instytucji kulancji ubezpieczeniowej w polskim prawie powoduje, iż praktycy ubezpieczeń spotykają się z trudnościami dotyczącymi z jednej strony zasadności jej zastosowania, a z drugiej - po spełnieniu świadczenia w tym trybie - możliwości dochodzenia roszczenia zwrotnego od sprawcy szkody. Wobec braku regulacji na poziomie przepisów powszechnie obowiązującego prawa przesłanki stosowania obu tych instytucji zawierane są zwyczajowo w wewnętrznych regulaminach, zarządzeniach lub wytycznych mających zastosowanie wyłącznie na potrzeby danego zakładu ubezpieczeń i uwzględniających jego aktualną politykę czy strategię rozwoju. Autor artykułu podejmuje próbę usystematyzowania prawnych aspektów dopuszczalności roszczenia regresowego po spełnieniu przez ubezpieczyciela świadczenia kulancyjnego. (abstrakt oryginalny)

EN

Ex-gratia payment is a term frequently met in the legal and financial environment and is also very widely used as far as the insurance activity is concerned. However, this notion has not been clearly defined in the insurance law provisions. The current shape of this compensation has been determined on the basis of opinions presented by the representatives of a doctrine and the judicial jurisdiction. In the insurance practice ex- gratia payment is the amount awarded in the situation when from the legal point of view an insurance service provider is not obliged to compensate for the loss. Article 828 of the Civil Code introduced a legal construction according to which an insurer is taking the responsibility for a damage liquidation. Once an insurer pays the indemnity he is granted the same rights as a creditor. The question is whether the fact that an insurer makes the ex-gratia payment will not result in an emergence of the insurer's right to subrogate against a party liable for the loss. The lack of regulation concerning the ex-gratia payment in insurance, on the one hand brings the difficulties in deciding about its validity and on the other hand raises the doubts concerning the right of recourse. Polish legal provisions are silent as to the issue of ex-gratia payment what introduces some difficulties concerning its validity and the issue of subrogation against the perpetrator. Due to lack of legal provisions concerning this case, most of the regulations pertaining to the ex-gratia payment are included in the inner rules apply by a given insurance company taking into account its current policy. Author of the article makes an attempt to systematize the issue of legal aspects of subrogation after an insurer make the ex-gratia payment. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ubezpieczenia; Prawo ubezpieczeniowe; Regulacje prawne; Regres ubezpieczeniowy

EN

Insurances; Insurance law; Legal regulations; Insurance subrogation

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 2(19)
• Strony: 50--63

Twórcy

autor

Łukasz Mazurczak

• Polska Akademia Nauk, doktorant; Eksperci NEMU Sp. z o.o.

Bibliografia

• Fuchs D., Implikacje spełnienia świadczenia kulancyjnego przez ubezpieczyciela w szczególności dla jego prawa regresu wobec sprawcy szkody, "Przegląd Prawa Handlowego" 2009, nr 7.
• Kowalewski E. et al., Prawo ubezpieczeń gospodarczych, Oficyna Wydawnicza "Branta", Bydgoszcz-Toruń 2006.
• Kowalewski E., Serwach M., Kulancja ubezpieczeniowa, "Prawo Asekuracyjne" 2008, nr 3.
• Machnikowski P. (red.), Odpowiedzialność w prawie cywilnym, "Acta Universitatis Wratislaviensis" nr 2897, Wrocław 2006.
• Morawski L., Zasady wykładni prawa, TNOiK "Dom Organizatora", Toruń 2006.
• Orlicki M., Instytucja kulancji w polskim prawie ubezpieczeniowym, "Prawo Asekuracyjne" 1988, nr 4.
• Orlicki M., Umowa ubezpieczenia, C.H. Beck, Warszawa 2002.
• Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, C.H. Beck, Warszawa 2002.
• Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania - część ogólna, C.H. Beck, Warszawa 2010.
• Serwach M., Kowalewski E., Granice kulancji oraz jej nadużycia w praktyce ubezpieczeniowej, "Wiadomości Ubezpieczeniowe" 2008, nr 5-6.
• Smoktunowicz E. (red.), Wielka encyklopedia prawa, Prawo i Praktyka Gospodarcza, Białystok 2000.
• Szczepańska-Bębenek M., Granice odpowiedzialności ubezpieczeniowej, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Zdrowotnych" 2002, nr 12.
• Włodyka S. (red.), System Prawa Handlowego, t. 1, Prawo handlowe - część ogólna, C.H. Beck, Warszawa 2009.
• Wollan E., Handbook of reinsurance law, Aspen 2003.