Podatek od towarów i usług (VAT) przy wypłacie odszkodowań z tytułu umów ubezpieczenia w zakresie ubezpieczeń gospodarczych

• Autorzy: Bartłomiej Chmielowiec

Warianty tytułu

Value Added Tax (VAT) in the Light of the Compensation Granted under the Business Insurance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Podatek od towarów i usług, nazywany powszechnie podatkiem VAT, implikuje wiele kontrowersji oraz sporów w kwestii jego uwzględniania w przypadku wypłat odszkodowań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia. Problemy dotyczą nie tylko ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej (zarówno obowiązkowych, jak i dobrowolnych), ale również - jak pokazuje najnowsze orzecznictwo Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - innych dobrowolnych ubezpieczeń majątkowych, w szczególności ubezpieczenia autocasco. Celem niniejszego artykułu jest omówienie i przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z podatkiem VAT, tj. podmiotu i przedmiotu opodatkowania oraz podatku należnego i naliczonego, które stanowią punkt wyjścia do dalszych analiz. Omówiono i przeanalizowano orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące uwzględniania podatku VAT w odszkodowaniach wypłacanych w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Zaprezentowano najważniejsze tezy oraz argumenty prawne zawarte w uzasadnieniach rozstrzygnięć Sądu. Ponadto dokonano próby przedstawienia wniosków płynących z judykatury Sądu Najwyższego dla działalności zakładów ubezpieczeń związanej z likwidacją szkód komunikacyjnych w zakresie szkody częściowej oraz całkowitej. Przybliżono problematykę podatku VAT w przypadku szkód powstałych w pojazdach będących przedmiotem leasingu, a także w odszkodowaniach wypłacanych w ramach dobrowolnych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej. W dalszej części artykułu omówiono problematykę podatku VAT w odszkodowaniach wypłacanych w ramach umów ubezpieczenia autocasco, ze szczególnym uwzględnieniem klauzul abuzywnych w działalności ubezpieczeniowej, które dotychczas zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, jak również przedstawiono motywy, którymi kierował się Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, stwierdzając abuzywność określonego postanowienia o.w.u. (abstrakt oryginalny)

EN

VAT evokes much controversy in case of indemnities to which a person shall be entitled due to an insurance agreement. As the Competition and Consumer Court has recently indicated described problems pertain not only to the third party liability insurance but also to voluntary property insurance especially autocasco insurance. The aim of the paper is to describe the basic notions concerning VAT, mainly the subject of the taxation and output and input VAT. The author describes the jurisdiction of the Supreme Court concerning VAT in the indemnities granted under the motor third party liability insurance. Moreover, the author tackles an issue of the Supreme Court's approach to the liquidation of the communication damage, both total and partial ones. The paper contains also the analysis of a damage done to the leasing vehicles and indemnities paid under the voluntary third party liability insurance. As far as the autocasco insurance in concerned special place is devoted to the abusive contract terms in the insurance activity. They were included in the list of illegal insurance agreements. Additionally, the author explains why the Competition and Consumer Court found certain general insurance terms detrimental to the consumers. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Podatek od wartości dodanej (VAT); Odszkodowania; Ubezpieczenia gospodarcze; Umowa ubezpieczeniowa; Klauzule abuzywne

EN

Value Added Tax (VAT); Compensation; Economical insurance; Insurance contract; Abusive clauses

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 2(17)
• Strony: 7--29

Twórcy

autor

Bartłomiej Chmielowiec

• Biuro Rzecznika Ubezpieczonych

Bibliografia

• A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe. Dla studentów i praktyków, Ars Boni et Aequi, Poznań 1995, s. 327.
• K. Woźniak, Podatek od towarów i usług (VAT) oraz podatek akcyzowy, Komentarz do ustawy z dnia 8 stycznia 1993 roku, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 1993, s. 10.
• R. Mastalski, Prawo podatkowe II. Część szczegółowa, C.H. Beck, Warszawa 1996, s. 156-157.
• H. Litwińczuk, Prawo podatkowe podmiotów gospodarczych, "Kik" Konieczny i Kruszewski, Warszawa 1996, s. 227.
• M. Aleksandrowicz: Glosa do uchwał SN: z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97 oraz z dnia 16 października 1998 r., III CZP 42/98, "Glosa" 1999, nr 3, s. 21-24
• J.P. Naworski, Glosa do uchwały SN z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97, "Radca Prawny" 1998, nr 1. s. 78.
• M. Pawlik, Glosa do uchwały SN z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97, "Glosa" 1999, nr 3, s. 16-21.
• E. Kowalewski, Glosa do uchwały SN z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSP 2002, nr 7-8, poz. 103.
• B. Chmielowiec, Podatek VAT w odszkodowaniach wypłacanych w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, "Monitor Ubezpieczeniowy" nr 36, s. 28-31.
• B. Chmielowiec, Podatki w ubezpieczeniach - część 2, "Monitor Ubezpieczeniowy" nr 57.
• J. Nawracała, Komentarz, "Gazeta Finansowa" z 22 stycznia 2010.
• P. Wawszczak, Klauzule abuzywne w działalności ubezpieczeniowej. Cz. 2, "Monitor Ubezpieczeniowy" nr 46, s. 21-24.
• P. Wawszczak, Klauzule abuzywne w działalności ubezpieczeniowej. Cz. 6, "Monitor Ubezpieczeniowy" nr 50, s. 52-53.
• K. Zagrobelny, (w:) E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 570.
• M. Orlicki, Umowa ubezpieczenia, C.H. Beck. Warszawa 2002, s. 156.
• M. Zieliński, (w:) M. Safjan (red.), System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne - część ogólna, C.H. Beck, Warszawa 2007, s. 336.
• B. Kęszycka, Dobre obyczaje jako kryterium oceny ubezpieczeniowego wzorca umownego, "Prawo Asekuracyjne" 2009, nr 1, s. 25.
• E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 2002, s. 217.
• B. Kęszycka, op. cit., s. 31; por. wyrok SN z dnia 12 stycznia 2007 roku (IV CSK 307/06, LEX nr 238967).
• Z. Brodecki, Prawo ubezpieczeń morskich, LEX, Sopot 1999, s. 42.