Technika płac a mechanizm kształtowania środków na wynagrodzenia w przedsiębiorstwie przemysłowym

• Autorzy: Antoni Dowżycki

Warianty tytułu

Technique of Wages Versus Mechanism of Shaping Remuneration Means in an Industrial Enterprise

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Technika płac, będąc jednym z elementów systemu płac przedsiębiorstwa, w istotnym stopniu powinna przyczyniać się do wyzyskiwania wynagrodzeń jako instrumentu pobudzenia załóg do podnoszenia efektywności gospodarowania. Motywacja do lepszej pracy osiągana za pomocą skutecznego systemu płac rozstrzyga bowiem o poprawie efektywności gospodarowania w całym przedsiębiorstwie i na każdym stanowisku pracy, racjonalnym wykorzystaniu wszystkich czynników produkcji, wzroście wydajności pracy i jakości produkcji. W wyrazie ogólnym prowadzi ona do zwiększenia podaży dóbr i usług oraz, w obecnych warunkach, przywracania równowagi rynkowej. Lepsze wykorzystanie motywacyjnej funkcji płac osiąga się przez zapewnienie realnego i bezpośredniego powiązania płacy z efektami pracy i efektywnością gospodarowania. Powiązanie to wyrażające się sprzężeniem zwrotnym oznacza, że płaca stymuluje wzrost efektów gospodarowania, które stanowią źródło wzrostu płac. Dlatego technika płac na szczeblu przedsiębiorstwa powinna przyczyniać się do możliwie najbardziej obiektywnego i racjonalnego podziału między załogę środków, które zostały wypracowane na wynagrodzenia. W warunkach przywracania przedsiębiorstwom rangi podstawowego podmiotu gospodarczego podział ten może odbywać się jedynie na podstawie indywidualnej lub grupowej efektywności pracy. Brak sprzężenia zwrotnego między efektami i efektywnością pracy a wynagrodzeniem charakteryzuje się najczęściej wysokim opłacaniem pracy nieefektywnej, nienowoczesnej i o niskim poziomie jakości, małym zróżnicowaniem w wynagradzaniu pracy dobrej i złej, wadliwą wewnętrzną strukturą płacy, dużą liczbą w płacy składników o charakterze socjalnym oraz elementów stanowiących "zapłatę" za warunki i charakter wykonywanej pracy, stabilizacją nienowoczesnych metod i technik pracy oraz inercją w zakresie zatrudnienia i postępu technicznego. Zjawiska powyższe zwracają uwagę na potrzebę systematycznej analizy skuteczności techniki płac. U podstaw wszelkich usprawnień zarówno techniki płac, jak i całego systemu płac przedsiębiorstwa jest analiza płac. Jej wyniki powinny kształtować elastyczność techniki płac oraz stanowić podstawowe źródło informacji niezbędnych dla centralnych decyzji określających politykę dochodową w krótkich i długich okresach. Wykorzystania analizy płac jako narzędzia poprawy gospodarki środkami kreowanymi na płace nie można - jak dotąd - uznać za zadowalające. Możliwość ścisłego i trwałego uzależniania płac od efektów i efektywności pracy załogi przedsiębiorstwa jest w decydującym stopniu zdeterminowana poziomem płac. Przesądza on także o sprawności samej techniki płac. Na kształtowanie poziomu płac przedsiębiorstwo uspołecznione nie ma większego wpływu, gdyż problematyka ustalania zasad kreowania środków na wynagrodzenia załóg przedsiębiorstw uspołecznionych leży - jak dotąd - w gestii centralnej polityki dochodowej. Zdecydowanie większe możliwości samodzielnego określenia absolutnego poziomu płac mają przedsiębiorstwa nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej, spółki prawa handlowego oraz spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Powyższe względy sprawiają, iż opracowanie skutecznego systemu motywacji do pracy należy w przedsiębiorstwie do zadań szczególnie trudnych, zwłaszcza w warunkach kryzysowych. Mimo całej złożoności problemu, istnieją jednak realne możliwości kształtowania lepszych, bardziej spójnych i skuteczniejszych rozwiązań motywujących do efektywnej pracy. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie problemów związanych z zapewnieniem właściwych rozwiązań dla podniesienia skuteczności techniki płac oraz powiązań między nią a mechanizmem kształtowania wynagrodzeń w uspołecznionym przedsiębiorstwie przemysłowym i wynikających stąd wniosków umożliwiających wykorzystanie płacy jako instrumentu pobudzania do podnoszenia efektywności pracy. (fragment tekstu)

EN

The basic aim of the paper is consideration of the problems connected with ensuring proper solutions in order to raise the effectiveness of the technique of wages. The paper also considers the relations between technique of wages and the mechanism of shaping remuneration in an enterprise and the conclusions resulting from this mechanism which make it possible to use wage as an instrument stimulating the effectiveness of labour. The paper presents the tasks and importance of the technique of wages in an enterprise's remuneration system, the basic principles of shaping the main elements of the enterprise's remuneration system including specification of workers' qualifications and positions, wage scale and pay schedule and forms, as well as principles of shaping remuneration means and their influence on the effectiveness of basic instruments of the wage policy in an enterprise. The paper fully confirms a great complexity of the problem of wages. It also proves that the motivation character of wages depends to a high degree upon its level and internal structure. An essential element facilitating the use of wages as a motivating instrument is also a proper proportion of wages based on real results of work. It should be achieved through a substantial modernization of the enterprise's wage systems, particularly their tariff elements and forms of wages as well as the working out of a stable and objective mechanism determining the remuneratin means in an enterprise by the central wage policy strengthening the relation between the effectiveness of labour and increase in wages. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

System płac; Wynagrodzenia; Przedsiębiorstwo przemysłowe; Motywacyjna funkcja płac; Strategia wynagrodzeń; Kwalifikacje pracowników; Wartość pracy; Polityka płacowa

EN

Wage system; Remuneration; Industrial enterprises; Wage incentives functions; Remuneration strategy; Qualifying employees; Value of work; Wage policy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 194 Z badań nad pomiarem i oceną działalności gospodarczej przedsiębiorstw przemysłowych
• Strony: 5--38

Twórcy

autor

Antoni Dowżycki

Bibliografia

• A. Melich, Technika plac i kierunki jej usprawniania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1972.
• B. Fick, Polityka zatrudnienia a place i bodźce, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1970.
• B. Przywara, Polityka płac w warunkach reformy gospodarczej, Gospodarka Planowa, nr 12, 1982.
• F. Krawiec, Formy wynagradzania robotników w przedsiębiorstwach przemysłowych, Wydawnictwo Związkowe CRZZ, Warszawa 1972.
• J. Czajka, Polityka plac w przedsiębiorstwie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1981.
• J. Kordaszewski, Płaca według pracy. Studium systemu plac w przemyśle, Książka i Wiedza, Warszawa 1973.
• J. Pajestka, Obserwacje w sprawie przyszłości reformy gospodarczej w Polsce, Materiały XIV Krajowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa 1985.
• J. Penc, Motywacja pracy w systemie ekonomicznym przedsiębiorstwa, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 3, 1983.
• J. Unolt, Zasady racjonalnego doboru form plac w przedsiębiorstwie, w pracy zbiorowej: System plac w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Poznań 1984.
• L. Borycz, Problemy struktury plac w przedsiębiorstwach przemysłowych na przykładzie hutnictwa żelaza i stali, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1965.
• M. Kabaj, Projekt systemu wartościowania pracy, Studia i Materiały Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, nr 12, 1982.
• M. Kabaj, System motywacji, Polityka Społeczna, nr 6, 1982.
• M. Kabaj, Wartościowanie pracy, Życie Gospodarcze, nr 27, 1982.
• O. Lange, Ekonomia polityczna, t. I, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959.
• Podstawy ekonomiki pracy, praca zbiorowa pod red. F. Michonia, Książka i Wiedza, 1978.
• Raport o stanie wdrażania reformy gospodarczej, Materiały Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa 1986.
• S. Borkowska, System motywowania w przedsiębiorstwie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• T. Oleksyn, Kierunki poszukiwań, Reforma Gospodarcza, nr 169/1695/, 1987.
• Ustawa z dnia 26.01.1984 roku o zasadach tworzenia zakładowych systemów wynagradzania, Dziennik Ustaw, nr 5, 1984, poz. 25.
• W. Krencik, Badania polityki zatrudnienia i plac w gospodarce socjalistycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962.
• W. Krencik, Podstawy i kierunki polityki plac w PRL, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1972.
• W. Krencik, Reforma gospodarcza a polityka zatrudnienia, Oddział Wojewódzki PTE w Katowicach, Katowice 1983.
• W. Krencik, Tendencje zmian w polityce plac w okresie kryzysu, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 3, 1984.
• W. Krencik, Wydajność pracy a place w przemyśle w latach 1971-1982, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 7, 1984.
• W. Padowicz, Relacje plac w przekroju kwalifikacyjno-zawodowym, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 7, 1984.
• Z. Jacukiewicz, Proporcje plac w Polsce, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1974.
• Z. Morecka, Społeczne aspekty gospodarowania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1981.
• Z. Sekuła, O reformie płac, Ekonomika i Organizacja Pracy, nr 2, 1983.