Etnograficzne źródła turystyki kulturowej. Pejzaż symboliczny Wołynia w XIX w. na przykładzie monografii Oskara Kolberga pt. Wołyń. Obrzędy, melodye, pieśni

• Autorzy: Paulina Libura

Warianty tytułu

The Ethnographic Origins of Cultural Tourism. Symbolic Landscape of Volhynia in the Nineteenth Century Based on Oskar Kolberg's Monograph: Volhynia: The Ceremonies, Melodies & Songs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęto próbę wywiedzenia źródeł turystyki kulturowej z dziewiętnastowiecznych praktyk etnograficznych, wskazując na wspólne obu dziedzinom zainteresowanie kulturą i tradycją, przejawiające się w eksploracji przestrzenno-kulturowej. Potwierdzając stanowisko A. Stasiaka o niemożności rozdziału turystyki od kultury ze względu na ich dialogiczny charakter, opisano pogranicze polsko-ukraińskie na podstawie zbioru etnograficznego Oskara Kolberga pt. Wołyń. Obrzędy, melodye, pieśni. W odniesieniu do badań prowadzonych przez zbieracza pamiątek ludu zaproponowano zastosowanie pojęcia wiejskiej turystyki kulturowej w definicji T. Jędrysiaka. W toku przeprowadzonej argumentacji wskazano na znaczenie praktyki etnograficznej Kolberga dla współtworzenia kultury narodowej oraz zainicjowania badań antropologicznych, co stanowi istotny przyczynek dla badaczy, a współcześnie także turystów zwiedzających Wołyń. Na zakończenie wysunięto wnioski dotyczące przemian społecznych, politycznych, gospodarczych i świadomościowych na wsi w XIX w. oraz polityki ZSRR w XX w., które wskazują, iż związek etnografii z turystyką kulturową ma dziś szczególne znaczenie w procesie odzyskiwania pamięci dla przestrzeni dotychczas marginalizowanych w polu turystycznym. (abstrakt oryginalny)

EN

In this paper, the author makes an attempt to describe the ethnographic origins of cultural tourism, pointing to common areas: interest in culture and tradition, manifested in spatial and cultural explorations. The author confirms Stasiak's opinion on the impossibility of the separation of tourism and culture because of their dialogical natures, and it describes the Polish-Ukrainian Borderlands based on Oskar Kolberg's set Volhynia. 'Kolberg's set "Volhynia: The Ceremonies, Melodies & Songs". Regarding Kolberg's research, he suggests using the concept of rural tourism according to Jędrysiak's definition. Various arguments indicate the importance of Kolberg's ethnographical practice for co-creation the national culture and to initiate anthropological research, which is an important stimulus to researchers, as well as contemporary tourists visiting Volhynia. Finally, it concludes that in the context of social, political, economic and changes in consciousness in the country in the nineteenth century, and the policy of the Soviet Union in the twentieth century, the relation between ethnography and cultural tourism has today special importance in the process of recovery of memory for places previously marginalized in the field of tourism. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka kulturowa; Dziedzictwo kulturowe; Obszar kulturowy

EN

Cultural tourism; Cultural heritage; Cultural area

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 4
• Strony: 99--115

Twórcy

autor

Paulina Libura

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Bakuła B., 2006, Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki), "Teksty Drugie", nr 6 (102), s. 11-33
• Bartmiński J. (red.), 1999, Słownik stereotypów i symboli ludowych. T. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 256
• Baudouin de Courtenay-Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowa C., 2005, Ze studiów nad obrzędami weselnymi ludu polskiego, [w:] L. Mróz, A. Zadrożyńska (red.), Łańcuch tradycji. Teksty wybrane, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego,Warszawa, s. 108
• Beauvois D., 2005, Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
• Bielawski L., 1995, Rytm jako przejaw tradycji i tożsamości kulturowej, [w:] A. Czekanowska (red.), Dziedzictwo europejskie a polska kultura muzyczna w dobie przemian, Wyd. Musica Iagellonica, Kraków, s. 150-151
• Bondarenko H., Syluk A., 2003, Historyczne tradycje badań krajoznawczych Wołynia od lat 40-tych XIX w. do lat 40. XX w., "Zamojsko-Wołyńskie Zesz. Muzealne", t. 1, s. 167-179
• Dobrowolski K., 1966, Studia nad życiem społecznym i kulturą, Wyd. PAN, Warszawa, s. 77
• H. Kapełuś, J. Krzyżanowski (red.), 1982, Dzieje folklorystyki polskiej 1864-1918, Wyd. PWN, Warszawa, s. 44
• Januszkiewicz B., 1978, Tradycja jako kategoria etnologiczna, [w:] Z. Jasiewicz, B. Linette, Z. Staszczak (red.), Tradycja i przemiana. Studia nad dziejami i współczesną kulturą ludową, Wyd. UAM, Poznań, s. 61
• Jędrysiak T., 2010, Wiejska turystyka kulturowa, PWE, Warszawa, s. 21
• Kolberg O., 1907, Wołyń. Obrzędy, melodye, pieśni, z brulionów pośmiertnych przy współudziale S. Fiszera i F. Szopskiego wydał J. Tretiak, Kraków
• Kolberg O., 1971, Rzecz o obchodach weselnych ludu w Polsce i na Rusi, ze szczególnym zwrotem do dzieła "Obchody weselne", przez Pruskiego (Zygmunta Glogera), [w:] E. Miller, A. Skrukwa (red.), Dzieła wszystkie. T. 63. Studia, rozprawy i artykuły, Wyd. PTL, Wrocław-Poznań, s. 280
• Łużny R., 1977, Rosyjska literatura ludowa, Wyd. PWN, Warszawa, s. 105
• Mikos von Rohrscheidt A., 2008a, Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy. Podręcznik akademicki, Wyd. GWSHM Milenium, Gniezno, s. 103
• Mikos von Rohrscheidt A., 2008b, Turystyka Kulturowa - wokół definicji, "Turystyka Kulturowa" nr 1, s. 10
• Monołatij I., 2008, Fenomen pogranicza i stosunki międzyetniczne w Europie Środkowo-Wschodniej: przykład Ukrainy Zachodniej, [w:] С. Кавалёв, И. Набытовыч (red.), Fenomen pogranicza: polska, ukraińska i białoruska literatura - wzajemne przenikanie i wzbogacanie. Zbiór artykułów, Mińsk, Wyd. Knugazbor, s. 127
• Panas W., 1996, O pograniczu etnicznym w badaniach literackich, [w:] T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński (red.), Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów. Warszawa 1995, Wyd. IBL PAN, Warszawa, s. 605-613
• Posern-Zieliński A., 1973, Kształtowanie się etnografii polskiej jako samodzielnej dyscypliny naukowej (do 1939), [w:] M. Terlecka (red.), Historia etnografii polskiej, Wyd. Ossolineum, Wrocław, s. 33
• Serczyk W., 2001, Historia Ukrainy, Wyd. Ossolineum, Wrocław, s. 213
• Stasiak A., 2007, Kultura a turystyka - wzajemne relacje, [w:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka - razem czy oddzielnie?, Wyd. WSTH , Łódź, s. 1-11
• Waługa A., 2005, Pieśń ludowa fundamentem edukacji muzycznej, Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, Katowice, s. 22
• Zowczak M., 2003, O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości, [w:] Ł. Smyrski, M. Zowczak (red.), Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, Wyd. DiG, Warszawa, s. 9