Czynniki zmian użytkowania ziemi w regionie miejskim

• Autorzy: Wanda Maria Gaczek

Warianty tytułu

Factors of Changes of Land Use in the City Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przyczyny wywołujące zmiany użytkowania ziemi danej działki czyli czynniki opóźniające bądź przyspieszające konwersję funkcji w regionie miejskim są bardzo różnorodne. Najogólniej można podzielić je na czynniki egzogeniczne - zewnętrzne, niezależne od lokalizacji - i endogeniczne, wewnętrzne, zależne od charakterystyki danej działki. Czynniki egzogeniczne oddziaływują jako wynik rozwoju całego miasta w systemie osadniczym regionu i kraju, dążenia do poprawy warunków życia ludności oraz przemian technologii produkcji i budowania. Są one niezależne od cech fizycznych, gospodarczych czy usytuowania danej działki w regionie miasta. Mają charakter czynników makro i w uproszczeniu wpływają na tempo przemian użytkowania ziemi w czasie, decydując o popycie na tereny zgłaszanym ze strony różnych funkcji występujących w mieście. Popyt ten rośnie szybciej w okresie gwałtownego przyrostu liczby ludności i potencjału gospodarczego miasta. Może też jednak wynikać ze wzrostu wymagań jakościowych będących efektem podniesienia standardu życia ludności, zmian modelu konsumpcji, zmian dominującej technologii transportu i budownictwa. Zmiany te przynajmniej w drugiej połowie XX wieku - z reguły wywołują wzrost zapotrzebowania na tereny mieszkaniowe; dekoncentrację poszczególnych funkcji i obniżenie poziomu intensywności użytkowania ziemi w regionie miasta. Działanie czynników endogenicznych jest wynikiem charakterystyki warunków przyrodniczych, poziomu dotychczasowego zainwestowania, położenia w stosunku do centrum i systemu komunikacyjnego oraz sąsiedztwa danej działki. Mają one charakter czynników mikro, decydują o podaży terenów wolnych i nadających się do zainwestowania bądź już zabudowanych ale na których możliwa jest sukcesja funkcji czy formy użytkowania ziemi. Warunkują miejsce konwersji funkcji, określają przestrzenny kierunek ekspansji terenów zainwestowanych w regionie miejskim. (fragment tekstu)

EN

The reasons fur the process of changes of land use in the city region have the character of exogeneous and endogeneous factors. Exogeneous factors are the result of: the development of the city in the settlement system of the region or the country, activities aimed at improving the standard of living of the population and changes in technology of production and construction. Ednogeneous factors result from the natural conditions, the level of the hitherto exixting investments, location in relation to the city centre and the communication system as well as the neighbourhood of the given plot. The analysis of the influence of all the factors on the changes in land use is impossible. Elimination of less important factors - in idealization approach referred to as incidental - and investigation of the main reasons only - become necessary. It is assumed that the locational value of areas decides about the intensity of building expansion in a city. It is a sum of advantages which the enterprises or the population gain by locating themselves on the given site. Only the relative locational value is taken into account for which spatial accessibility of areas and the possibility of occupying free areas for investments are decisive. Changes of this value have approximately phase character. The first phase is characterized by maximum value of the centre areas and its rapid decline as the distance from the centre is increasing. In the second phase the locational value of the centre areas decreases and simultaneously the value of peripheral areas is growing. Phase III is repeated increase of value of the central areas and further bigger importance of external areas. With the assumption that investments are mainly undertaken on the areas of maximum locational values, the process of intensfied construction activity in city s space will have a character of a wave process. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Użytkowanie ziemi; Aglomeracje miejskie; Miasto; Rozwój miasta; Struktura przestrzenna; Zagospodarowanie przestrzenne; Gospodarka przestrzenna

EN

Land use; Urban agglomerations; City; City development; Spatial structure; Spatial development; Spatial economy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1989
• Numer: nr 170 Prace z zakresu gospodarki przestrzennej
• Strony: 39--52

Twórcy

autor

Wanda Maria Gaczek

Bibliografia

• J. Grocholska: Czynniki wpływające na użytkowanie ziemi w Warszawie. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Studia Warszawa: PWN 1974, T. 46.
• J.M. Niedercorn, E.F.R. Hearle: Recent land-use trends in forty eight large American cities. W: Internal structure of the city. Red. L.S. Bourne. New York: Oxford University Press 1971.
• L. Lee: Factors effecting land use change at the urban-rural fringe. Growth and Change. A Journal of Regional Development 1979. T. 10 nr 4.
• L. Nowak: Wstęp do idealizacyjnej teorii nauki. Warszawa: PWN 1977.
• L.S. Bourne: Urban structure and land use decisions. Annals of the Association of American Geographers, 1976, T. 66, nr 4.
• M. Kosonen: A procedure for determining the expansion of urban areas as exemplified by the town of Kuopio, Fennia 154, Helsinki of Kuopio, 1978.
• M.M. Yates: Same factores affecting the spatial distribution of Chicago land values, 1910-1960. Economic Geography 1965. T. 41.
• R. Domański: Zarys teorii procesów w systemie osadniczym. Przeględ Geograficzny. 1976, T. 48, Zesz. 2.
• R. Mydel: Aktywność budowlana na obszarze miasta. Czasoprzestrzenny model ewolucji wieku oraz cyklu starzenia się zabudowy miejskiej. Folia Geographica. Series Geographica-Oeconomica. Wrocław: Ossolineum 1984 vol. 17.
• R. Mydel: Rozwój struktury przestrzennej miasta Krakowa. Kraków: PAN, Komisja Nauk Geograficznych Ossolineum 1979.
• W.M. Gaczek: Niektóre charakterystyczne cechy procesu zmian użytkowania ziemi w mieście. Zeszyty Naukowe AE w Poznaniu Seria I. Prace z zakresu gospodarki przestrzennej. Poznań 1983.