Ewolucja roli mniejszości niemieckiej w Polsce oraz Polonii w Niemczech w stosunkach polsko-niemieckich pod koniec XX i na początku XXI w.

• Autorzy: Aleksandra Trzcielińska-Polus

Warianty tytułu

Evolution of Role of German Minority in Poland and Polonia in Germany in the Polish-German Relations at the End of XX Century and Beginning of XXI

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zarówno mniejszość niemiecka w Polsce, jak i Polonia w Niemczech stanowią bezsprzecznie - obok historii, położenia geograficznego oraz wspólnego członkostwa RP i RFN w UE i NATO - jedną z ważniejszych determinant relacji między oboma państwami. W języku dyplomacji obie grupy nazywane są "naturalnymi pomostami" wnoszącymi cenny i konstruktywny wkład do życia społeczeństw Polski i Niemiec, "zwornikami" oraz ważnymi ogniwami w łańcuchu łączącym oba państwa. Te pozytywne określenia stwarzają iluzję, że nie stanowią one kwestii spornej. Tymczasem zarówno w przeszłości, jak i obecnie budzą wiele emocji oraz są przyczyną animozji w stosunkach polsko-niemieckich. Przedmiotem kontrowersji jest, z jednej strony, ich status - nierównoważność zastosowanej w Traktacie o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy terminologii, a konkretnie brak określenia "mniejszość polska" w odniesieniu do Polonii w Niemczech, co jest konsekwencją nieuznawania Polaków przez stronę niemiecką za mniejszość narodową. Z drugiej strony, istnieją rozbieżności poglądów na temat stanu realizacji praw obu grup zapisanych w tymże dokumencie (szczególnie praw Polonii w Niemczech), w tym m.in. nieadekwatnych w stosunku do potrzeb środków finansowych przekazywanych na ich działalność przez oba państwa, a także niesatysfakcjonujących warunków stwarzanych do pielęgnowania oraz rozwoju ojczystego języka i kultury. (fragment tekstu)

EN

Both German minority in Poland and Polonia in Germany constitute undoubtedly - along with the history, geographical location and common membership of the Republic of Poland's and German Federal Republic's to EU and NATO - one of more important determinants of relations between both states. As to the issue of execution of rights of Germans in Poland and Polonia in German the breakthrough took place as a result of signing Treaty on good neighborhood and friendly cooperation on 17.06.1991. On both sides though there are the charges formulated about the lack of full execution of the Treaty provisions. The subject of controversy is, on the one hand, their status - inequality of terminology used in the Treaty on good neighborhood and friendly cooperation, precisely the lack of term "Polish minority" with regard to Polonia in Germany, which is the result of not recognizing of Poles as the national minority by the Germans. On the other hand there are divergences in the views on the state of execution of the rights of both groups (especially rights of Polonia in Germany), including, among others, inadequate funds, compared to the needs, spent on their activities. Asymmetry in executing of rights of Polonia in Germany on the one hand and ten times less numerous German minority in Poland on the other hand, still exists. Since 2010 these disproportions have been the topic of bilateral talks at the governmental level as well as the talks between those interested ones within the framework of so called Round Table. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stosunki międzynarodowe; Polonia; Mniejszości narodowe

EN

International relations; Polish community abroad; Ethnic minority

• Czasopismo: Krakowskie Studia Międzynarodowe
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 2 Znaczenie nowej roli międzynarodowej Niemiec dla współpracy polsko-niemieckiej w drugiej dekadzie XXI wieku : Wyzwania współpracy polsko-niemieckiej oraz polityki wschodniej Unii Europejskiej w kontekście kryzysu ukraińskiego
• Strony: 23--41

Twórcy

autor

Aleksandra Trzcielińska-Polus

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• H. Schöps, Stanowisko rządu Republiki Federalnej Niemiec wobec mniejszości niemieckiej w Polsce do 2005 r., [w:] Między Polską a Niemcami. Śląsk - pogranicze czy region pomostu. Wczoraj - dziś - jutro: X Seminarium Śląskie. Kamień Śląski 2005. Polska - Śląsk - Niemcy. Współpraca Polaków i Niemców wobec nowych wyzwań: XI Seminarium Śląskie. Kamień Śląski 2006. Publikacja pokonferencyjna (wybór tekstów), Gliwice-Opole 2007, s. 73.
• H.D. Genscher, Erinnerungen, Berlin 1995, s. 973.
• G. Janusz, Mniejszości narodowe w Niemczech, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Poznań 2000, s. 103.
• G. Ziętkiewicz, Polen in Berlin. Geschichte und Gegenwart / Polacy w Berlinie. Historia i dzień dzisiejszy, Berlin 1994, s. 23.
• Księga jubileuszowa Duszpasterstwa Polskiego w Niemczech, red. ks. F. Mrowiec, Würzburg 1995, s. 21.
• J. Sandorski, Problem Polonii niemieckiej w zjednoczonych Niemczech - aspekty historyczne, polityczne i prawnomiędzynarodowe, [w:] Przełom i wyzwanie. XX lat polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy 1991-2011, red. W.M. Góralski, Warszawa 2011, s. 639-641.
• A. Trzcielińska-Polus, Polacy w Niemczech Wschodnich, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Poznań 2000, s. 256
• W. Lesiuk, A. Trzcielińska-Polus, Wokół definicji przedmiotu badań, [w:] Być Polakiem w Niemczech, red. A. Wolff-Powęska, E. Schulz, Poznań 2000, s. 146.
• P.O. Loew, Wir Unsichtbaren. Geschichte der Polen in Deutschland, München 2014.
• A. Papenbrock, Im Alltag noch immer gut getarnt, "Märkische Oderzeitung", 23.06.2000.
• S. Nagel, Zwischen zwei Welten. Kulturelle Strukturen der polnischsprachigen Bevölkerung in Deutschland - Analyse und Empfehlungen, Stuttgart 2009.
• E. Smechowski, Ich bin wer, den du nicht siehst. Die unsichtbaren Polen, "taz", 22.06.2015.
• M. Jaeger, Die unsichtbaren Nachbarn. Polnische Einwanderer, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 21.05.2015, http://www.faz.net/aktuell/politik/inland/polen-in-deutschland-dieunsichtbaren- nachbarn-13599176.html [dostęp: 7.04.2016].
• H. Mrowka, Zmiany położenia Polaków w Niemczech po podpisaniu traktatu,[w:] Polacy i Niemcy. Płaszczyzny i drogi normalizacji. Bilans pierwszego pięciolecia, red. M. Lis, A. Trzcielińska- Polus, Opole 1997, s. 43.
• P. Madajczyk, Niemcy polscy 1944-1989, Warszawa 2001, s. 17-18.
• J. Rogall, Polen, "Informationen zur politischen Bildung" 1991, Nr. 222: Aussiedler, s. 32.
• R. Urban, Mniejszość niemiecka w Polsce, http://www.polska-niemcy-interakcje.pl/articles/show/25 [dostęp: 16.04.2016].
• K. Grzybowska, Exposé kanclerza Helmuta Kohla. Niemiecka mniejszość nie może być źródłem nowych konfliktów, "Rzeczpospolita", 27.11.1992.
• K. Ogiolda, Trzeba dbać o skarb polsko-niemieckich stosunków, "Nowa Trybuna Opolska", dod. "Heimat", 19.01.2016.
• J. Barcz, W.M. Góralski, Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy: Koncepcja, zasadnicze regulacje i porozumienia towarzyszące, [w:] Przełom i wyzwanie. XX lat polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy 1991-2011, red. W.M. Góralski, Warszawa 2011, s. 292.
• J. Barcz, Polonia i mniejszość niemiecka: w sprawie dysparytetu pojęciowego w Traktacie RP-RFN z 17 czerwca 1991 r. Uwarunkowania negocjacyjne i konsekwencje prawne, [w:] Przełom i wyzwanie. XX lat polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy 1991-2011, red. W.M. Góralski, Warszawa 2011, s. 604.
• 25 lat Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim na fotografi ach/25 Jahre der Sozial-Kulturellen Gesellschaft der Deutschen im Oppelner Schlesien in Bildern, Opole 2015, s. 7.
• K. Ogiolda, Konsulat Niemiec w Opolu ma już 20 lat, "Nowa Trybuna Opolska", 22.06.2012, http://www.nto.pl/magazyn/reportaz/art/4506947,konsulat-niemiec-w-opolu-ma-juz-20-lat,id,t.html [dostęp: 8.04.2016].
• M. Ludwig, Angst und Zorn in der oberschlesischen Wojewodschaft Oppeln. Polen und Deutsche gegen eine Vereinigung mit Kattowitz. Umfassende Reform, "Frankfurter Allgemeine Zeitung", 27.03.1998;
• J. Lepiarz, "Wir Deutsche werden weiter diskriminiert". Umstrittene Gebietsreform in Polen: Minderheit fürchtet um ihren Einfl uß, "Rhein-Zeitung", 7.02.1998;
• M. Zeslawski, Aufstand in Schlesien, "Focus", 6.04.1998.
• K. Rak, Sytuacja polskiej mniejszości narodowej w Niemczech, Warszawa 2010, s. 35.
• P. Cywiński, Walka o symbole złączyła Polaków w Niemczech, "Rzeczpospolita", 25.08.2009, http://www.rp.pl/artykul/353571-Walka-o-symbole-zlaczyla-Polakow-w-Niemczech----.html [dostęp: 25.04.2016].
• R. Grochal, MSZ wymieni ambasadorów, "Gazeta Wyborcza", 29.04.2016.