Pluralism, Reform, and the Path to "Civil Society": Polish Elite Thinking about the Political and the Social from Martial Law to the Round Table

• Autorzy: Piotr H. Kosicki
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Niniejszy artykuł przedstawia zarys myślenia polskich elit z lat 1981-1989 - zarówno strony opozycyjnej, jak i PZPR - co do granicy oddzielającej domenę polityczną od społecznej. Analiza opiera się na licznych oryginalnych, wcześniej niepublikowanych wywiadach przeprowadzonych w 2007 roku, jak również na publikowanych i niepublikowanych materiałach pisemnych. Artykuł opisuje dwie zasadnicze wspólne cechy myśli o tzw. "społeczeństwie obywatelskim" jawiące się zarówno w reformatorskim skrzydle "establishmentu" PZPR-owskiego, jak i wśród opozycjonistów nastawionych na pokojowe rozwiązanie kryzysu: po pierwsze, dążenie do precyzyjnego ustalenia granicy między tym, co polityczne, a tym, co społeczne; i po drugie, kluczowe znaczenie pojęcia "pluralizmu" dla dążących do porozumienia. Jeszcze przed rozpoczęciem się Okrągłego Stołu w lutym 1989 roku, dwie strony były już na tyle do siebie zbliżone, iż sam Okrągły Stół, mimo faktycznie dramatycznych momentów, stanowił swoiste uwieńczenie wypracowanego wcześniej - nawet nie w pełni świadomie - wspólnego obszaru. Analiza ta pozwala zrozumieć, dlaczego w niecały rok po pomyślnym zakończeniu Okrągłego Stołu zarówno PZPR, jak i opozycja doświadczyły katastrofalnych klęsk organizacyjnych i politycznych.(fragment tekstu)

Słowa kluczowe

EN

Martial law

PL

Stan wojenny

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2012
• Numer: R. 10, z. 3
• Strony: 79--104

Twórcy

autor

Piotr H. Kosicki

Bibliografia

• P. H. Kosicki, "Caritas across the Iron Curtain? Polish-German Reconciliation and the Bishops' Letter of 1965", East European Politics and Societies, vol. 23, Spring 2009, no. 2, p. 213-243
• J. Kubik, The Power of Symbols against the Symbols of Power: The Rise of Solidarity and the Fall of State Socialism in Poland, University Park, PA 1994, esp. p. 103-154
• M. S. Kunicki, Between the Brown and the Red: Nationalism, Communism, and Catholicism in Twentieth-Century Poland, Athens, OH 2012
• B. Porter-Szűcs, Faith and Fatherland: Catholicism, Modernity, Poland, Oxford 2011.
• S. Kotkin, J. T. Gross, Uncivil Society: 1989 and the Implosion of the Communist Establishment, New York 2009, p. xiv.
• G. Ekiert and J. Kubik, Rebellious Civil Society: Popular Protest and Democratic Consolidation in Poland, 1989-1993, Ann Arbor, MI 2000
• D. Ost, The Defeat of Solidarity: Anger and Politics in Postcommunist Europe, Ithaca, NY 2005.
• J. Elster, Introduction, in: Roundtable Talks and the Breakdown of Communism, ed. J. Elster, Chicago 1996, p. 1-20
• W. Osiatyński, The Roundtable Talks in Poland, in: The roundtable talks and the breakdown of communism, ed. J. Elster, p. 21-68
• Negotiating Radical Change: Understanding the Lessons of the Polish Round Table Talks, eds. B. Porter, M. D. Kennedy, Ann Arbor, MI 2000.
• G. Konrád, Antipolitics: An Essay, trans. R. E. Allen, New York 1984.
• E. Abramowski, Filozofia społeczna: wybór pism, Warszawa 1965.
• A. Michnik, Takie czasy... Rzecz o kompromisie, London 1985
• A. Michnik, "The Prague Spring Ten Years Later 1978", in: Letters from Prison and Other Essays, Berkeley 1985, p. 155-159
• J. Staniszkis, Poland's Self-Limiting Revolution, ed. J. T. Gross, Princeton 1984
• A. Smolar, "Towards' Self-Limiting' Revolution: Poland, 1970-89", in: Civil Resistance and Power Politics: The Experience of Non-Violent Action from Gandhi to the Present, eds. A. Roberts, T. Garton Ash, Oxford 2009, p. 127-143.
• T. Garton Ash, The Polish Revolution: Solidarity, New Haven, CT 2002, 3rd ed
• R. Laba, The Roots of Solidarity: A Political Sociology of Poland's Working-Class Democratization, Princeton 1991
• M. Bernhard, The Origins of Democratization in Poland: Workers, Intellectuals, and Oppositional Politics, 1976-1980, New York 1993
• D. Ost, Solidarity and the Politics of Anti-Politics: Opposition and Reform in Poland since 1968, Philadelphia 1990, esp. p. 100-148
• Solidarność Podziemna, 1981-1989, ed. A. Friszke, Warszawa 2006
• Ł. Kamiński, Solidarność Walcząca w dokumentach, Warszawa 2007, I.
• A. Orszulik, Rozmowy z gen. Kiszczakiem (26 IX-28 XII 1983), in: A. Orszulik, Czas przełomu, Warszawa 2006, p. 105-109
• A. Garlicki, Karuzela: Rzecz o Okrągłym Stole, Warszawa 2003, p. 197
• K. Kersten, The Establishment of Communist Rule in Poland, 1943-1948, trans. J. Micgiel, M. H. Bernhard, Berkeley 1991, p. 285-344
• P. Marciniak, "Spiralny ruch ku demokracji. Presja społeczna a upadek systemu komunistycznego w Polsce (1986-1989)", in: Polska 1986-1989: koniec systemu; Materiały międzynarodowej konferencji, Miedzeszyn, 21-23 października 1999, eds. A. Dudek, A. Friszke, P. Machcewicz, A. Paczkowski, Warszawa 2002, I, p. 29-45
• Solidarity with Solidarity: Western European Trade Unions and the Polish Crisis, 1980-1982, ed. I. Goddeeris, Lanham, MD 2010
• V. Sebestyen, Revolution 1989: The Fall of the Soviet Empire, New York 2009.
• P. Raina, Troska o internowanych: Interwencje abp. Dąbrowskiego u gen. Kiszczaka 1982-1989, Warszawa 1999
• A. Orszulik, "Rozmowy 'zespołu dobrych usług' z internowanymi: pierwsze konkluzje", in: A. Orszulik, Czas przełomu, Warszawa 2006, p. 137-138, at p. 137
• S. Pfaff, Exit-Voice Dynamics and the Collapse of East Germany: The Crisis of Leninism and the Revolution of 1989, Durham, NC 2006
• Polska 1986-1989, eds. A. Dudek, A. Friszke, P. Machcewicz, A. Paczkowski, III, p. 28
• Droga do "Okrągłego Stołu": Zakulisowe rozmowy przygotowawcze, Warszawa 1999, p. 1-5
• A. Friszke, Oaza na Kopernika: Klub Inteligencji Katolickiej 1956-1989, Warszawa 1997, p. 254-257
• A. Friszke, Komitet Obywatelski. Geneza i historia, in: Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ "Solidarność" Lechu Wałęsie: Stenogramy posiedzeń 1987-1989, ed. M. Strasz, Warszawa 2006, p. 5-72
• J. Skórzyński, Ugoda i rewolucja: władza i opozycja, 1985-1989, Warszawa 1995, p. 142
• Okrągły Stół: Dokumenty i materiały, eds. W. Borodziej and A. Garlicki, Warszawa 2004, I, p. 83-123, at p. 92
• J. Kubik, "The Polish Round Table of 1989: The Cultural Dimension(s) of the Negotiated Regime", in Negotiating Radical Change: Understanding the Lessons of the Polish Round Table Talks, eds. B. Porter, M. D. Kennedy, Ann Arbor, MI 2000, p. 87-109
• P. Codogni, Okrągły Stół, czyli polski Rubikon, Warszawa 2009
• P. Codogni, Wybory czerwcowe 1989 roku: U progu przemiany ustrojowej, Warszawa 2012
• J. Skórzyński, Rewolucja Okrągłego Stołu, Kraków 2009.
• M. Łoś and A, Zybertowicz, Privatizing the Police-State: The Case of Poland, New York 2000, esp. p. 89-101
• M. M. Howard, The Weakness of Civil Society in Post-Communist Europe, Cambridge 2003
• A. Dudek, Reglamentowana rewolucja: rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Kraków 2004