Przedawnienie typowych roszczeń regresowych ubezpieczycieli

• Autorzy: Łukasz Mazurczak

Warianty tytułu

Limitation of Standard Insurers' Recourse Claims

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedawnienie jest jedną z instytucji dawności, wiążącej z upływem czasu określone skutki prawne. Pierwotnym celem wprowadzenia tej instytucji było ograniczenie wierzycielowi w czasie możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń majątkowych. Stwierdzić należy, iż instytucja ta wywiera pozytywny wpływ na stabilizację stosunków prawnych, a jednocześnie odgrywa wobec wierzyciela rolę wychowawczą. Przedawnienie uwzględniane jest na wyraźny zarzut uprawnionego, nie może być on podniesiony w sposób dorozumiany, z kolei sąd nie uwzględnia go z urzędu. Co warte podkreślenia, przedawnienie roszczenia nie jest równoznaczne w skutkach z jego wygaśnięciem. Przedawnienie bowiem powoduje jedynie zmianę charakteru roszczenia poprzez przekształcenie w roszczenie niezupełne, a w konsekwencji istniejące zobowiązanie staje się zobowiązaniem naturalnym. Zobowiązanie takie ciągle istnieje, a spełniając je, dłużnik spełnia świadczenie należne. W polskim kodeksie cywilnym wyróżnić można trzy grupy przepisów regulujących zasady przedawniania roszczeń. Pierwszą z nich stanowią przepisy lex generalis zawarte w art. 117-125 k.c. Do drugiej grupy należą przepisy regulujące przedawnienie roszczeń z określonego stosunku zobowiązaniowego, np. umowy o dzieło, umowy spedycji, umowy ubezpieczenia. W trzeciej grupie znajdują się przepisy traktujące o konkretnych roszczeniach podmiotów w nich określonych, np. wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego, roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy. Roszczenie regresowe ubezpieczyciela powstaje wyłącznie w przypadku istnienia tak zwanego trójstronnego stosunku zobowiązaniowego, z jednej strony łączącego poszkodowanego ze sprawcą zdarzenia szkodowego, a z drugiej tegoż sprawcę z ubezpieczycielem. W konsekwencji faktu, iż w ramach regresu typowego ubezpieczyciel nabywa to samo roszczenie pierwotnie przysługujące ubezpieczonemu, za początek biegu terminu przedawnienia tegoż roszczenia uznaje się ten sam moment, w którym zaczyna biec termin przedawnienia roszczenia poszkodowanego wobec sprawcy. Wśród przedstawicieli doktryny pojawiały się rozbieżne koncepcje dotyczące określenia długości terminu przedawnienia tego roszczenia. Wśród nich wymienić można koncepcję uznającą, iż roszczenie to związane jest z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą, a także głoszącą, że wynika ono z tytułu umowy ubezpieczenia i przedawnia się w terminach określonych dla tego typu roszczeń. Niniejsze opracowanie poddaje analizie przepisy traktujące o przedawnieniu roszczeń zawarte w kodeksie cywilnym oraz stanowi swoiste podsumowanie zarówno stanowisk prezentowanych przez przedstawicieli doktryny, jak i orzecznictwa na temat terminów przedawnienia typowego roszczenia regresowego. (abstrakt oryginalny)

EN

Claims barred by statute of limitation, prescription and concealment are strictly connected with the legal consequences resulting from the passage of time. The aim of limitation of insurance claims is to delay creditor's possibility to effectively recover the material claims. This institution is said to introduce a stabilization of legal relationship on the market and play an educational role as far as a creditor is considered. Limitation of claim is accepted at the request of a party entitled, however the court is not accepting it automatically. It should be highlighted that the limitation of claims is not equal with it expiration. Limitation causes a change of claim character by transferring this claim into a natural claim. This claim still exists and a person is obliged to satisfy it. Polish Civil Code distinguishes three groups of provisions regulating the limitation of claims. The first group are the provisions lex generalis included in article 117-125 of the Civil Code. The second group are the provisions regulating claims pertaining to the specific task contract, agreement forwarding, insurance agreement. The third group are the provisions pertaining to claims of specific entities claims: mutual claims of a producer and a contracting party, claim of a tenant against a landlord. Limitation of claims of an insurer is said to occur only in case when there is so called trilateral commitment. In this commitment, an injured party is connected with a perpetrator and a perpetrator is connected with an insurer. In the consequence, as far as standard recourse is concerned, an insurer gains the initial claim of an insured. Deadline for a recourse of this type of claims is the same as the moment of recourse deadline for an injured party claim against a perpetrator. Many controversy concerning the way of calculating limitation period has appeared Some experts are of the opinion that these type of claim is connected with the business activity conducted by an insurer. There is also an opinion that this type of claim results from an insurance agreement and the limitation period should be determined according to it. The following article analyses the provisions concerning the limitation of claims included in the Civil Code. The author summarizes opinions of experts and the jurisdiction concerning the limitation period. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ubezpieczenia; Kodeks cywilny; Roszczenia

EN

Insurances; Civil Code; Claims

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 1(20)
• Strony: 89--101

Twórcy

autor

Łukasz Mazurczak

• Eksperci NEMU Sp. z o.o.

Bibliografia

• Balwicka-Szczyrba M., Przedawnienie roszczeń z tytułu odpowiedzialności deliktowej za szkody przyszłe na osobie, Ars boni et aequi, Poznań 2008.
• Bieniek G. (red.), Komentarz do kodeksu cywilnego, ks. 3, Zobowiązania, t. 2, LexisNexis, Warszawa 2011.
• Ciszewski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2013.
• Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, LexisNexis, Warszawa 2002.
• Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, PWN, Wrocław 1964.
• Kloczewski M., Regres w prawie ubezpieczeniowym, "Wiadomości Ubezpieczeniowe" 1958, nr 9.
• Kowalewski E. et al., Prawo ubezpieczeń gospodarczych, Oficyna Wydawnicza "Branta", Bydgoszcz-Toruń 2002.
• Krajewski M., Umowa ubezpieczenia. Art. 805-834 KC. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Krajewski M., Umowa ubezpieczenia. Art. 805-834 KC. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2016.
• Krzemiński M., Terminy przedawnienia roszczeń regresowych zakładów ubezpieczeń, "Gazeta Ubezpieczeniowa" z 8 marca 2005 r.
• Kujawa M., Roszczenie regresowe, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Zdrowotnych" 2002, nr 8.
• Małysz F., Przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia, "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego" 1996, nr 4-5.
• Myszkowski J., Nowe spojrzenie na nietypowe roszczenie zwrotne, "Wiadomości Ubezpieczeniowe" 2004, nr 11-12.
• Myszkowski J., Przedawnienie roszczeń w ubezpieczeniach gospodarczych, "Wiadomości Ubezpieczeniowe" 2003, nr 3-4.
• Pyziak-Szafnicka M. (red.), Kodeks cywilny. Część ogólna, Wolters Kluwer, Warszawa-Kraków 2009.
• Radwański Z., Prawo cywilne - część ogólna, C.H. Beck, Warszawa 1997.
• Radwański Z., Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych w świetle znowelizowanego art. 442 k.c., "Monitor Prawniczy" 2007, nr 11.
• Radwański Z. (red.), System prawa prywatnego, t. 2, Prawo cywilne - część ogólna, C.H. Beck, Warszawa 2002.
• Sangowski T., Regres ubezpieczeniowy, PWE, Warszawa 1977.
• Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, PWN, Warszawa 1998.
• Stępień-Sporek A., Sporek F., Przedawnienie i terminy zawite, LexisNexis, Warszawa 2009.
• Święcicki M., Prawo pracy, PWN, Warszawa 1970.
• Winiarz J., Kodeks cywilny z komentarzem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1989.
• Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, PWN, Warszawa 1999.