Sub-regional Service Centres in Reality and Regional Planning in Poland

• Autorzy: Jacek Sołtys

Warianty tytułu

Podregionalne ośrodki obsługi w sferze realnej i planowaniu regionalnym w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Sub-regional centres are defined as towns where the services of the sub-regional level are concentrated. In Poland these are such services that can be located in several towns in a voivodeship (region), but not in every capital of a poviat (county). The transformation of civilization has influenced changes in Christaller's model of settlement network, but regularities are still valid. Models derived from Christaller's Central Place Theory have been used not only in describing reality, but also in planning, e.g. in Germany. In Poland, centres established in the spatial development plans for voivodeships are not used as a tool for the localization of services. The issue of sub-regional centres in Poland defined by sets of services has not been researched recently. Also, the role of a hierarchical service model in regional policy has not yet been researched. Thus, the objectives of the presented research were to verify: 1) whether any regularities of a hierarchical model for the localization of services exist at the sub-regional level in Poland, 2) to what extent regional planning in Poland operates according to a hierarchical model of service. Methods of research included: identification and classification of sub-regional centres (apart from metropolitan areas), which were examined on the basis of four kinds of services, and analysis of spatial development plans for voivodeships. Research shows that some towns can be identified as complete or incomplete sub-regional centres (depending on the extent of equipment provided), and that the levels of hierarchical centres established in the regional plans fail to specify whether those centres are in fact service centres.(original abstract)

Przez podregionalne ośrodki obsługi rozumie się miasta, w których koncentrują się usługi poziomu podregionalnego, czyli takie, które w Polsce mogą być w kilku miastach województwa, ale nie w każdym mieście powiatowym. Przemiany cywilizacyjne wpłynęły na zmiany w hierarchicznym modelu sieci osadniczej Christallera, ale wiele prawidłowości zachowuje aktualność. Powstaje pytanie, w jakim stopniu prawidłowości nadal dotyczą koncentracji usług w ośrodkach hierarchicznych. Modele pochodne od teorii Christallera wykorzystywane są nie tylko do opisu rzeczywistości, ale i w planowaniu, np. w Niemczech. W Polsce ośrodki ustalane w planach zagospodarowania przestrzennego województw nie są narzędziem lokalizacji usług. Problematyka ośrodków podregionalnych w Polsce definiowanych poprzez zestawy usług nie była współcześnie badana. Nie była też badana rola hierarchicznego modelu obsługi w polityce regionalnej. Zatem celem prezentowanych badań było sprawdzenie: 1) czy prawidłowości hierarchicznego modelu lokalizacji usług nadal są aktualne na poziomie podregionalnym w Polsce, 2) w jakim stopniu planowanie regionalne operuje tu modelem obsługi. Metody badań obejmowały identyfikację i klasyfikację ośrodków podregionalnych poza obszarami metropolitalnymi na podstawie czterech rodzajów usług oraz analizę planów zagospodarowania przestrzennego województw. Badania wykazały, że są miasta, które można nazwać ośrodkami podregionalnymi pełnymi i niepełnymi. Hierarchiczne ośrodki ustalane w planowaniu regionalnym są częściej ośrodkami rozwoju niż obsługi.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Services; Regional planning; Regional policy

PL

Usługi; Planowanie regionalne; Polityka regionalna

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 431 Local and Regional Economy in Theory and Practice
• Strony: 9--17

Twórcy

autor

Jacek Sołtys

• Gdansk University of Technology, Poland

Bibliografia

• Domański R., 2006, Gospodarka przestrzenna: Podstawy teoretyczne, WN PWN, Warszawa.
• Dziemianowicz W., Szlachta J., Szmigiel-Rawska K. (eds.), 2011, Subregionalne bieguny wzrostu w Polsce, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• Fujita M., Krugman P., Mori T., 1999, On the evolution of hierarchical urban systems, European Economic Review, no. 43(2), pp. 209-251.
• Guzik R., Działek J., Plaza M., Kołoś A., 2012, Czynniki i ograniczenia rozwoju miast województwa pomorskiego w świetle relacji przestrzennych i dostępności komunikacyjnej, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk.
• Ilnicki D., 2014, Usługi w polskiej literaturze przedmiotu. Ujęcie chronologiczno-tematyczne, [in:] Ludność, mieszkalnictwo, usługi - w 70. rocznicę urodzin Profesora Jerzego Dzieciuchowicza, ed. E. Klima, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 203-246.
• Koncepcja przestrzennego zagospodarowana kraju 2030, 2011, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Korcelli P., Degórski M., Drzazga D., Komornicki T., Markowski T., Szlachta J., Węcławowicz G., Zaleski J., Zaucha J., 2010, Ekspercki projekt Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do roku 2033, Studia KPZK PAN, vol. CXXVIII, Warszawa.
• Krugman P., 1996, Confronting the mystery of urban hierarchy, Journal of the Japanese and International Economies, 10(4), pp. 399-418.
• Lista sądów powszechnych, https://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/lista-sadow-powszechnych (accessed 6.09.2015).
• Local Data Bank, Central Statistical Office, www.stat.gov.pl (accessed 6.09.2015).
• Parr J.B., 2002, The location of economic activity: central place theory and the wider urban system, [in:] Industrial Location Economics, ed. P. McCann, Edward Elgar Publishing Ltd, Cheltenham, pp. 32-82.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego, 2014a, Załącznik nr 1 do Uchwały nr XLVIII/1622/2014 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 27 marca 2014 r., Wrocław.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, 2003a, Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego. Aktualizacja, 2010a, Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi, Łódź.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego. Projekt, 2015, Zarząd Województwa Lubelskiego, Lublin.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego, 2003b, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, 2014b, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego, 2010b, Zarząd Województwa Opolskiego, Opole.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego. Perspektywa 2030, 2014c, Zarząd Województwa Podkarpackiego, Rzeszów.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego, 2003c, Zarząd województwa podlaskiego, Białystok.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, 2010c, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego, 2004, Marszałek Województwa Śląskiego, Katowice.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego, 2002, Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego, 2010d, Samorząd Województwa Wielkopolskiego, Poznań.
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa zachodniopomorskiego, 2010e, Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1998 r. w sprawie krajowej sieci szpitali oraz ich poziomów referencyjnych, 1998, Dz.U. 1998.164.1193.
• Sieci multipleksów w Polsce, https://pl.wikipedia.org/wiki/Multipleks_kinowy (accessed 6.09.2015).
• Sobolewski S., 1978, Kształtowanie systemu osadniczego w planach zagospodarowania przestrzennego województw, Biuletyn IKŚ, no. 7-8.
• Sokołowski D., 2005, Centralność a węzłowość większych miast w Polsce, Przegląd Geograficzny, vol. 77, no. 4, pp. 507-526.
• Suchta J., Drońska A., Celmer A., 2007, Rola dużych i średnich miast województwa warmińsko-mazurskiego w procesie rozwoju regionu, Acta Scientiarum Polonorum, Olsztyn, pp. 5-20.
• Suliga J., 1976, Zasady kształtowania systemu osadniczego w planach zagospodarowania przestrzennego województw
• (materiały do projektowania), IKŚ, Warszawa. Zaborowski Ł., 2014, Sieć ośrodków regionalnych w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Próba uporządkowania według czynników wielkości i odległości, Przegląd Geograficzny, no. 86(4), pp. 591-619.
• Załącznik nr 1 do uchwały XXII/191/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 21 marca 2012 r.
• Zmiana planu zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego: Kierunki polityki przestrzennej, 2014, Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Kielce.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2016.431.01