Elementy planowania w USA (szkic wybranych problemów)

• Autorzy: Jerzy Tarajkowski

Warianty tytułu

Elements of Planning in the United States

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na temat planowania w ogólności, a planowania w gospodarce rynkowej w szczególe, utrwaliło się szereg poglądów, które mogą czytelnikowi wytworzyć nieraz nieprawdziwy obraz o teorii i praktyce tego zagadnienia. Podstawowy błąd sprowadza się do uproszczenia, które ma swe podłoże w ortodoksyjnym podejściu doktrynalnym. Polega ono na przyjęciu założenia, że gospodarka rynkowa jest zaprzeczeniem gospodarki planowej. Zatem, rozwijając nieco tę myśl, w gospodarce planowej ustalenia planu wyznaczają niezakłócony rozwój społeczeństwa i gospodarki przynajmniej w podstawowych dziedzinach życia. W przeciwstawnym systemie, w gospodarce rynkowej potrzeba planowania nie istnieje, a o procesie rozwoju rozstrzygają autoregulatory rynkowe. Obie koncepcje, obok oczywistych wad, zawierają z teoretycznego punktu widzenia szereg niebanalnych zalet. Objęcie planowaniem wszystkich lub zdecydowanej większości dziedzin życia społecznego i gospodarczego prowadzi do redukcji lub, w dalszej konsekwencji, zaniku inicjatywy poszczególnych członków społeczności a nawet ich zniewolenia, tzn. podporządkowania interesów i swobód indywidualnych interesowi ogólnemu. Z drugiej jednak strony jest to nieodzowne w co najmniej dwu sytuacjach. Po pierwsze, w warunkach wyraźnego deficytu podstawowych zasobów i czynników rozwoju układu. Po drugie, w przypadku podejmowania skomplikowanych przedsięwzięć, w których nie wystarcza wiedza i umiejętności bieżącego zarządzania podmiotem gospodarczym. Zarówno pierwsza, jak i druga sytuacja występują w ostatnich latach w wielu krajach świata. Dlatego tak wyraźna ekspansja planowania rządowego w krajach uboższych, słabiej rozwiniętych lub też przy okazji przedsięwzięć o dużej skali nakładów i efektów w różnych krajach lub ich ugrupowaniach. (fragment tekstu)

EN

There are many viewes and opinions on planning and particularly on planning in market economies which might from an untrue picture of the theory and practice of these problems. The main mistake is grounded on simplification which has its basis in orthodox doctrinal approach. It is based on the assumption that a market economy is a contradiction with a planned economy. It would mean that in centrally planned economies a plan assigns undisturbed socio-economic development, at least in basic spheres of life. In the contrary system i.e. in market economies there is no need for planning and a development process depends on market autoregulators. These both concepts, besides obvious faults, have, from theoretical point of view, several advantages. The practice however indicates necessity of taking into consideration such solutions in which advantages of both approaches are linked. One can find such examples among leading countries, and the last decades are good exemplification of this approach in the United States. The article discusses situation in the sphere of introduction of planning in the American economy. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Planowanie gospodarcze; Gospodarka rynkowa; Gospodarka kapitalistyczna; Sektor prywatny w gospodarce; Sektor prywatny; Korporacje; Sektor publiczny w gospodarce; Sektor publiczny; Gospodarka narodowa

EN

Economic planning; Market economy; Capitalist economy; Private sector in economy; Private sector; Corporation; Public sector in economy; Public sector; National economy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 156 Planowanie rozwoju społeczno-gospodarczego za granicą
• Strony: 149--168

Twórcy

autor

Jerzy Tarajkowski

Bibliografia

• Budget of the United States Government, Fiscal Year 1984, Executive Office of the President, Office of Menagement and Budget, US Government Printing Office, Washington, DC.
• Friedman M.: Market Mechanisms and Central Economic Planning, Economic Impact, No 42, 1983 pp 78-83.
• Kahn H., Phelps J.B.: The Economic Present and Future, Economic Impact, No 29, 1980 pp 8-17.
• Long - term planning, Papers presented to the Seventh Meeting of Senior Economic Advisers to ECE Governments, New York 1971 pp 163-174.
• Lerner A.P.: The Economics of Control, The Macmillan Company, New York 1944.
• Lewis A.W.: Development Planning, The Essentials of Economic Policy, George Allen and Unwin Ltd. 1966.
• Jones H., Twiss B.C. Forecasting Technology form Planning Decisions, A. Petrocelli Book, New York, Princeton, 1978.