Uwagi o stanie badań nad funkcjonowaniem lokalnego systemu politycznego

• Autorzy: Piotr Andrzejewski , Krzysztof Gołata
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Funkcjonowanie społeczności lokalnych jest przedmiotem zainteresowania socjologów, etnografów, ekonomistów i politologów. W ostatnich kilku latach wzrosła liczba prac poświęconych temu zagadnieniu, mimo, iż wraz z rozwojem procesów centralizacji życia gospodarczego i politycznego w latach siedemdziesiątych, autonomia tych społeczności uległa ograniczeniu. W sferze nauk politycznych obiektem szczególnego zainteresowania jest zwykle kwestia funkcjonowania władzy lokalnej, jako tej, której działalność wywiera w sposób najbardziej bezpośredni wpływ na życie mieszkańców społeczności lokalnej. Sposób funkcjonowania tej władzy w znacznym stopniu kształtuje postawy i opinię obywateli na temat władzy w ogóle, z władzami centralnymi włącznie. Działalność władz lokalnych ma zatem istotny wpływ na funkcjonowanie systemu politycznego i gospodarczego danego kraju jako całości. Działanie całości nie jest - jak wiadomo - prostą sumą działań elementów składowych. Władze lokalne i prowadzoną przez nie politykę traktować można jako czynnik pośredniczący i oddziałujący między polityką władz centralnych a poziomem i całością życia ludności. Siła, charakter i zakres oddziaływań jest różny w różnym czasie, w różnych społecznościach i w różnych dziedzinach życia. Nawet w wysoko scentralizowanych systemach wpływ czynnika władzy lokalnej odgrywa jednak znaczącą rolę w funkcjonowaniu całości systemu. Także bowiem w sytuacji poważnych ograniczeń uprawnień i swobody działania władz lokalnych na rzecz władz centralnych, władze lokalne są co najmniej organizatorem i wykonawcą decyzji wyższych szczebli. Sposób realizacji tych decyzji ma istotny wpływ na poziom zaspokajania potrzeb społeczności lokalnych. Celem artykułu jest dokonanie przeglądu ważniejszych wyników badań politologicznych w omawianym wyżej zakresie, zwłaszcza z minionej dekady. Okres ten przyniósł wzrost zainteresowania polskiej politologii problematyką funkcjonowania władz lokalnych. Wydaje się, iż można postawić tezę: brak jest do tej pory opracowań opisujących mechanizm całościowego funkcjonowania lokalnego systemu politycznego. Większość powstałych prac koncentruje swoją uwagę na jednym elemencie tego systemu i poddaje go wnikliwej analizie. Nie ma natomiast opracowań ukazujących relację pomiędzy poszczególnymi elementami systemu politycznego na szczeblu lokalnym. Przegląd literaturowy poprzedzony jest krótkimi rozważaniami natury terminologicznej, odnoszącymi się do ciągle jeszcze kontrowersyjnych kategorii pojęciowych z obszaru badawczego władz lokalnych oraz propozycją teoretyczną modelu lokalnego mechanizmu decyzyjnego. Uzupełnieniem artykułu jest bibliografia polskiej literatury politologicznej, dotyczącej omawianych zagadnień, obejmującej lata 1979-1983. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

System polityczny; Społeczności lokalne; Proces podejmowania decyzji; Decentralizacja polityczna

EN

Political system; Local community; Decision making process; Political decentralization

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1988
• Numer: nr 157 Studia z nauk politycznych
• Strony: 22--46

Twórcy

autor

Piotr Andrzejewski

autor

Krzysztof Gołata

Bibliografia

• Adamski W., Grupy interesów w społeczności wiejskiej, Ossolineum 1967.
• Antoszewski A., Władza i samorząd a zagadnienie kompetencji rad narodowych, Państwo i Prawo 1983 z 4.
• Bocheński T., Gebert S., Służewski J., Rady narodowe i terenowe organy administracji państwowej, Warszawa 1977.
• Bożyk S., Zwierzchni nadzór Rady Państwa nad radami narodowymi, Państwo i Prawo 1981 z. 9-12.
• Breitkopf J., Doskonalenie funkcji rad jako podstawowych organów samorządu społecznego, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1980 nr 9.
• Buczkowski J., Analiza publikacji aktów prawotwórczych terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego, Problemy Rad Narodowych 1982 z. 54.
• Chojnowski J., Praktyczne aspekty pracy naczelnika gminy z organami samorządu wiejskiego, Organizacja - Metody - Technika 1980 nr 8-9.
• Chruściak R., Kształtowanie się koncepcji ustrojowej terenowych organów administracji państwowej w świetle dokumentów PZPR, w: Z zagadnień genezy i rozwoju ideologii ustrojowej Polski Ludowej, wyd. UW, Warszawa 1981.
• Chwistek J., Kierunki ewolucji prezydium rady narodowej, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 8.
• Chwistek J., Kierunki umacniania rad narodowych i terenowej administracji, Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 8-9.
• Chwistek J., Rady narodowe jako podstawowe organy samorządu społecznego, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 8.
• Dawidowicz W., Jeszcze jedna reforma rad narodowych czy przywrócenie samorządu terytorialnego?, Państwo i Prawo 1982 z. 3-4.
• Dobieszewski A., Treść władzy terenowej, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1980 nr 22.
• Dziabała S., Teoretyczna i metodologiczna problematyka badań nad autorytetami lokalnymi, (w:) Problemy struktury i aktywności społecznej, Warszawa 1970.
• Działocha K., Trzciński J., Gwarancje pozycji prawno-ustrojowej i jedności działania organów przedstawicielskich stopnia podstawowego, Acta Universitatis Wratislaviensis nr 632, Prawo CIX, Wrocław 1981.
• Dzun W., Działalność gminnych rad narodowych, Wieś Współczesna 1982 nr 12.
• Ehrlich St., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Warszawa 1970.
• Erazmus E., Spór o kształt partii, Warszawa 1983.
• Fuks T., Potrzeby nowej regulacji samorządu wiejskiego i rolniczego. Gmina a samorząd wiejski. Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 10.
• Fuks T., Rady narodowe a samorząd terytorialny, Państwo i Prawo 1983 z. 5.
• Fuks T., Rady narodowe w systemie samorządności społecznej, Problemy Rad Narodowych 1981 z. 53.
• Fuks T., Samorząd - rzeczywistość i oczekiwania, KiW Warszawa 1981.
• Fuks T., Samorząd mieszkańców w miastach. Założenia - rzeczywistość oczekiwania, Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 8-9.
• Fuks T., Socjalistyczne państwo a samorząd, Wieś Współczesna 1982 nr 3-4.
• Fuks T., Zawadzki S., Warunki i potrzeby działalności samorządu wiejskiego, Kronika Wielkopolski 1982 z. 1, 3-4.
• Funkcjonowanie systemu władzy i samorządu w gminie, red. naukowa E. Mazurkiewicz, WSNS Warszawa 1979.
• Gałaj D., Samorząd wiejski w PRL, Warszawa 1978.
• Gebert S., Władza i administracja terenowa po reformie, Warszawa 1978.
• Georgica J.P., Interesy społeczne a działania polityczne, Studia Nauk Politycznych nr 3/1974.
• Georgica J.P., Tarkowski J., Zółtaniecki R., Władza i polityka lokalna, COM SNP Warszawa 1980.
• Gieroń K., Rozwój koncepcji rad, Ideologia i polityka 1980 nr 5-6.
• Głowacki S., Zadania rad narodowych. Ewolucja i przyszłość. Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 4.
• Gorkin S., Partia a rady (stenogram wykładu), Szkoła Partyjna przy KC PZPR, Warszawa 1950 (maszynopis).
• Góralczyk W., Z problematyki kompetencji rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej, Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 6.
• Habuda L., Problem rozczłonkowania struktury organizacyjnej terenowej administracji państwowej, Problemy Rad Narodowych 1981 z. 51.
• Hacz W., Jasiński A., Problemy reprezentacji grup interesów w radzie narodowej, Państwo i Prawo nr 3/1964.
• Hacz W., Władza lokalna: opinie, postulaty, kanały artykulacji Studia Socjologiczno-Polityczne nr 23/1967.
• Hauser R., Organy i jednostki organizacyjne działające "przy" terenowych organach administracji państwowej, Organizacja - Metody - Technika 1980 nr 3.
• Jachowicz W., Z zagadnień kontroli nad terenowymi organami administracji państwowej, Zeszyty naukowe UJ prace prawnicze 1982 z. 91.
• Jagielski J., Ewolucja przepisów prawa o radach narodowych, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1982 nr 19.
• Janku Z., Podziały terytorialne dla celów specjalnych a kompetencje terenowych organów władzy i administracji państwowej, Problemy Rad Narodowych 1981 z. 50.
• Janku Z., Pozycja prawna miejskich organów władzy i administracji państwowej stopnia podstawowego, Problemy Rad Narodowych 1979 z. 45.
• Jaroszyński A., Funkcjonowanie rady narodowej na sesji, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981, nr 14.
• Jasiewicz K., Artykulacja interesów w polskim systemie politycznym, Studia Nauk Politycznych nr 4/1977.
• Jasiewicz K., Role społeczne radnych wojewódzkich rad narodowych, Ossolineum 1979.
• Karabasz S., Funkcjonowanie organów władzy i administracji państwowej oraz samorządu w gminie o przewadze uspołecznionej gospodarki rolnej (raport z badań), Problemy Rad Narodowych 1980 z. 48.
• Kasiński M., Indywidualna aktywność radnych wojewódzkiej rady narodowej, Problemy Rad Narodowych 1982 z. 54.
• Kawalec W., System władz lokalnych w Polsce na tle krajów europejskich, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 19-20.
• Korycki S., Partia a rady narodowe, Ideologia i polityka 1983 nr 1.
• Korycki S., Rola PZPR w rozwoju terenowych organów władzy i administracji państwowej, Zeszyty naukowe WSNS 1980 nr 1.
• Kosel E., Mieszkańcy miast o swym samorządzie, Problemy Rad Narodowych 1981 z. 53.
• Kowalewski S., Rola administracji terenowej w zakresie umocnienia ludowładztwa, Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 6.
• Kowalewski S., System pracy administracji terenowej - kierunki przemian do roku 2000, Organizacja - Metody - Technika 1982 nr 6.
• Kowalewski S., Zych J., Wybrane kierunku usprawnienia działalności organów administracji państwowej stopnia podstawowego oraz urzędów gmin, Organizacja - Metody - Technika 1980 nr 8-9.
• Kowalski J., Państwo a system polityczny, (w:) Z zagadnień teorii polityki, PWN Warszawa 1979.
• Kownacki P., Zawadzka B., Badania systemu rad narodowych, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1982 nr 16.
• Kryszeń G., Instytucja pozbawienia radnego mandatu uchwałą rady narodowej, Państwo i Prawo 1982 z. 12.
• Kuc B., Źródła niesprawności funkcjonowania administracji terenowej, Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 7.
• Kuciński J., PZPR-owska koncepcja rad narodowych w latach 1948-80, WSNS Warszawa 1980.
• Kulesza M., Władza lokalna w systemie reformy gospodarczej, Państwo i Prawo 1983 z. 3.
• Kwilecki A., Rola samorządu w aktywizacji życia społeczno-politycznego wsi polskiej, Kronika Wielkopolski 1981 nr 3-4.
• Lamentowicz W., Elita rządząca a grupa rządząca, Państwo i Prawo nr 3/1972.
• Lamentowicz W., Funkcje systemu politycznego a żywiołowa dynamika makrostruktur życia politycznego, (w:) Z zagadnień teorii polityki, PWN Warszawa 1979.
• Lang J., Pierwszy etap prac nad unifikacją samorządu terytorialnego w Polsce, Organizacja - Metody - Technika 1982 nr 3.
• Lang J., Ustrój administracji terytorialnej w Polsce międzywojennej, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1983 nr 4.
• Leoński Z., Nowa struktura i nowe zadania rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej, Poznań 1976.
• Leoński Z., Rady narodowe a organizacje społeczne i samorządowe, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 11.
• Longchamps M., Wokół reformy władzy i administracji w terenie, Państwo i Prawo 1983 z. 5.
• Lutrzykowski A., Władza polityczna w gminie, Warszawa 1979.
• Łojko E., Samorząd mieszkańców w osiedlach spółdzielczych (mity a rzeczywistość, Kultura i Społeczeństwo 1980 nr 3-4.
• Machowski E., System zinstytucjonalizowania życia w mieście, Studia Socjologiczno-polityczne nr 14/1963.
• Malinowski L., Struktura i funkcjonowanie władzy w gminie. Studium socjologiczno-polityczne na przykładzie wybranych gmin woj. siedleckiego, WSRP w Siedlcach, Siedlce 1979.
• Malinowski L., Z problematyki samorządu wiejskiego, Studia Nauk Politycznych 1983 nr 1-2.
• Małysz J., Uwagi o samorządzie wsi, Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy 1982 nr 3-4.
• Matwiejczuk E., Wybrane problemy funkcjonowania samorządu mieszkańców wsi, Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 3.
• Mleczko W., Władza lokalna w środowisku wiejskim, Studia Socjologiczno-polityczne nr 23/1967.
• Model władzy lokalnej w systemie reformy gospodarczej, red. M. Kulesza, Warszawa 1982 (na prawach rękopisu).
• Narojek W., Socjologiczne aspekty funkcjonowania systemu społeczno-politycznego gromady, (w:) Gromadzkie rady narodowe w świetle badań empirycznych przed reformą, Warszawa 1973.
• Narojek W., Socjologiczno-polityczne aspekty procesu decyzyjnego, (w:) Kierowanie w społeczeństwie. Analiza socjologiczna, red. W. Morawski, Warszawa 1979.
• Narojek W., Struktura władzy społeczności lokalnej w Polsce, (w:) Studia Socjologiczno-polityczne nr 23/1967.
• Narojek W., Założenia studium nad ludźmi władzy miasteczka, Studia Socjologiczno-polityczne, nr 12/1962.
• Nowakowski S., Społeczność lokalna w powojennej Polsce, Kultura i Społeczeństwo nr 1/1969.
• Ochendowski E., Zadania i organizacja gospodarki komunalnej po reformie administracji terenowej, Organizacja - Metody - Technika nr 3/1976.
• Olszewska-Dyoniziak B., Metodologiczne i socjologiczne problemy badań nad społecznościami lokalnymi, Studia Socjologiczne nr 1/72.
• Ostrowski K., Rola związków zawodowych w polskim systemie politycznym, Wrocław 1970.
• Piątek S., Kierunki rozszerzenia uprawnień rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej, Organizacja - Metody - Technika 1981 nr 3.
• Piekara A., Społeczności i instytucje lokalne - metoda badań porównawczych (na przykładzie Polski, Jugosławii i Szwajcarii), Studia Nauk Politycznych 1980 nr 6.
• Przeworski A., Ostrowski K., Local Leadership in Poland, The Polish Sociological Bulletin nr 2/1967.
• Ratajczak K., Rola samorządu wiejskiego w procesie intensyfikacji produkcji rolnej, Kronika Wielkopolski 1982 nr 1.
• Romanow A., Samorząd wiejski w oczach rolnika, Wieś Współczesna 1981 nr 7.
• Romanowski T., Samorząd na wsi, Ideologia i polityka 1981 nr 1.
• Rot H., Ewolucja demokracji lokalnej w Polsce Ludowej (1944-1975), Acta Universitaties Wratislaviensis. Prawo, 1980 t. 75.
• Rot H., Rady narodowe na sesjach, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 10.
• Rudolf T., Zagajenie, w: Główne problemy partyjnego kierownictwa w radach narodowych, materiały na seminarium pt. Problemy umacniania działalności administracyjnej organów władz terenowych oraz wybrane problemy naukowej organizacji pracy w administracji, Warszawa 1967.
• Ryszka F., Wstęp do nauki o polityce, Warszawa - Poznań 1978.
• Secomski K., Rady narodowe i samorząd terytorialny w świetle projektu nowej ustawy, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1982 nr 19.
• Secomski K., Rady narodowe i samorząd terytorialny, Nowe Drogi 1982 nr 6.
• Służewski J., Wojewoda w systemie administracji państwowej, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1981.
• Smoktunowicz E., Rady narodowe w systemie politycznym PRL, Problemy Rad Narodowych 1981 z. 50.
• Sokolewicz W., Działalność rad narodowych jako podstawowych organów samorządu społecznego, Organizacja - Metody - Technika nr 4/1978.
• Sokolewicz W., Przed zmianą ustawy o radach narodowych, Państwo i Prawo 1981 z. 7.
• Sokolewicz W., Przemiany polityczne a rady narodowe, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1982 nr 12.
• Sokolewicz W., Samorząd terytorialny w państwie socjalistycznym, Nowe Drogi 1983 nr 1.
• Struktura i funkcjonowanie rad narodowych i ich organów w świetle badań empirycznych, red. A. Patrzałek i H. Rot, Acta Universitaties Wratislaviensis nr 591, Prawo CIV.
• Styczyński W., Doskonalenie struktury administracji terenowej w latach siedemdziesiątych, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1980 nr 1-2.
• System władzy w mieście, Ossolineum 1967.
• Szajdakowska K., Ustawa o radach narodowych - kierunki kolejnej nowelizacji, Organizacja 1981 nr 3.
• Szpringer M., Perspektywa roli rad w gospodarce narodowej, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 10.
• Szpringer M., Ustrojowa rola rad narodowych a jej funkcja ekonomiczna, Ossolineum Wrocław 1981.
• Szpringer M., Zawadzki S., Kompetencje rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej w zakresie kompleksowego rozwoju ich terytorium, Problemy Rad Narodowych 1979 z. 46.
• Sztompka P., Analiza systemowa w naukach politycznych, (w:) Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, PWN, Warszawa 1975.
• Świątkiewicz J., Działalność terenowych organów administracji państwowej w świetle orzecznictwa NSA, Problemy Rad Narodowych 1982 z. 54.
• Tarkowski J., Aktywność społeczności lokalnej (propozycje badawcze), Studia Socjologiczno-polityczne nr 23/1967.
• Tarkowski J., Determinanty wpływu lokalnego, Studia Nauk Politycznych, nr 3/1978.
• Tegler E., Terenowa gospodarka budżetowa w świetle nowej ustawy o radach narodowych, Przegląd Zachodnio-Pomorski 1982 z. 3-4.
• Tegler E., Terenowe organy władzy i administracji państwowej na Pomorzu Zachodnim w 35-leciu PRL, Przegląd Zachodnio-Pomorski 1980 z. 2-3.
• Tendencje rozwoju władzy lokalnej we współczesnym świecie. Materiały z konferencji w Radziejowicach, 24-28.09.1974, Ossolineum 1976.
• Turowski J., Rozwój samorządu mieszkańców miast, Studia socjologiczne 1982 nr 1-2.
• Turowski J., Społeczność lokalna, Studia Socjologiczne nr 3/1977.
• Turska A., Samorządność osiedlowa. Studium empiryczne, KiW, Warszawa 1982.
• Ura E., Uprawnienia terenowych organów władzy i administracji państwowej w dziedzinie bezpieczeństwa i porządku publicznego, Nowe Prawo 1982 nr 3-4.
• Waligórski M., Samorząd mieszkańców miast, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 9.
• Wiatr J., Industrializacja socjalistyczna - system polityczny - zagadnienia władzy lokalnej, Studia Socjologiczno-polityczne nr 23/1967.
• Wiatr J.J., Samorząd społeczny w systemie politycznym Polski Ludowej, Wieś Współczesna 1983 nr 1.
• Wilkanowicz M., Nowe rozwiązania umacniające samorząd wiejski, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 14.
• Władza lokalna a zaspokajanie potrzeb. Studium sześciu miast, praca zbiorowa pod red. J.J. Wiatra, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1981.
• Wróblewski J., Modele terenowego organu administracji i problemy jego doskonalenia, Problemy Rad Narodowych 1980 z. 49.
• Wykrętowicz S., Decentralizacja i samorząd, Kronika Wielkopolski 1982 nr 1, 1981 nr 3-4.
• Zakrzewska J., Przemiany władzy lokalnej, Studia prawnicze 1981 z. 1-2.
• Zakrzewski W., Rady narodowe i ich aparat wykonawczy, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1981 nr 11.
• Zarajczyk A., Kierownicza rola PZPR w działalności rad narodowych, Warszawa 1962.
• Zawadzka B., Efektywność działania rad narodowych, Nowe Drogi 1980 nr 3.
• Zawadzka B., Gmina jako jednostka podstawowa (niektóre problemy), Organizacja-Metody-Technika nr 9/1977.
• Zawadzka B., Gminne organy władzy i administracji a instytucje podporządkowane i niepodporządkowane, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1980, nr 10.
• Zawadzka B., Rady narodowe a samorząd terytorialny, Wieś Współczesna 1982 nr 3-4.
• Zawadzka B., Rady narodowe a samorządy w świetle projektów nowych regulacji ustawowych, Państwo i Prawo 1981 z. 7.
• Zawadzka B., Rola rad narodowych w systemie społeczno-politycznym PRL, Państwo i Prawo 1983 nr 2.
• Zawadzka B., W sprawie charakteru prawnego rad narodowych, Problemy Rad Narodowych 1982 z. 54.
• Zawadzka B., Warunki samorządności rad narodowych, Państwo i Prawo 1982 z. 11.
• Zawadzka S., Gminne rady narodowe w świetle reformy. Założenia i realizacja, (w:) Studia Socjologiczne nr 2/1978.
• Zawadzki S., Chwistek J., Rady narodowe w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, KiW Warszawa 1981.
• Zawadzki S., Tendencje rozwoju rad narodowych w świetle badań prawnoempirycznych, Problemy Rad Narodowych 1981 z. 50.
• Zell Z., Samorządowa koncepcja rad, Rada Narodowa, Gospodarka, Administracja 1982 nr 12.
• Zembaty A., Rady narodowe jako instytucje demokracji socjalistycznej. Wybrane problemy, Studia Nauk Politycznych 1982 nr 3-4.
• Zieliński E., Samorząd społeczny w systemie demokracji socjalistycznej, Ideologia i polityka 1982 nr 11.