Drobny uspołeczniony przemysł metalowy w województwie poznańskim - popytowe przesłanki rozwoju

• Autorzy: Zbigniew Gajniak
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zainteresowanie przemysłem drobnym w Polsce miało dotychczas charakter koniunkturalny, wynikający z sytuacji gospodarczej kraju. Najczęściej zwiększało się ono wraz z pogarszaniem się warunków gospodarowania. Małe jednostki przemysłowe były bowiem traktowane jako środek przezwyciężania powstałych trudności - zarówno w zaopatrzeniu rynku, jak i w powiązaniach inwestycyjno-zaopatrzeniowych. Szczególne znaczenie przywiązywano do realizacji funkcji aktywizacyjnych przemysłu drobnego. Natomiast nie doceniano do niedawna roli jednostek małej skali w postępie technicznym i w eksporcie polskiego przemysłu, preferując w tych dziedzinach wielkie przedsiębiorstwa. Od roku 1981 zainteresowanie przemysłem drobnym ponownie wzrosło, w związku z wprowadzaniem do praktyki - założeń reformy gospodarczej. Jej realizację rozpoczęto w pierwszej kolejności właśnie w małych jednostkach przemysłowych. Znaczenie przemysłu drobnego podkreślano również w założeniach drugiego etapu reformy gospodarczej, szczególną wagę przywiązując do tworzenia nowych jednostek małej skali, nadających elastyczność strukturze przemysłowej i zwiększających konkurencyjność polskiej gospodarki. W stosunkowo bogatej literaturze dotyczącej przemysłu drobnego przeważają z jednej strony pozycje mające charakter teoretyczny i traktujące o istocie i funkcjach przemysłu drobnego jako całości, natomiast z drugiej strony - publikacje dotyczące pojedynczych, konkretnych zagadnień w odniesieniu do poszczególnych pionów organizacyjnych lub nawet określonych jednostek przemysłowych małej skali. Widoczny jest natomiast brak opracowań poświęconych poszczególnym branżom lub gałęziom przemysłu drobnego, zwłaszcza w sensie określenia czynników sprzyjających ich rozwojowi. Przedstawiona sytuacja, dotycząca zainteresowania przemysłem drobnym zarówno ze strony praktyki gospodarczej, jak też ze strony nauki, stała się motywem podjęcia tematu prezentowanego w niniejszym artykule. Celem przeprowadzonych badań było wyodrębnienie przesłanek rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego, związanych z zapotrzebowaniem na jego wyroby. Do realizacji przedstawionego zadania wybrano gałąź przemysłu metalowego, wykazującą duże znaczenie w strukturze uspołecznionego przemysłu drobnego w Polsce. Omawiana gałąź skupia producentów zarówno środków produkcji, jak też środków konsumpcji i w związku z tym zaspokaja różnorodne potrzeby gospodarki i ludności. Do zasadniczej analizy wybrano trzy podstawowe branże drobnego, uspołecznionego przemysłu metalowego, tzn. przemysł narzędziowy, przemysł wyrobów metalowych dla przemysłu oraz przemysł wyrobów metalowych powszechnego użytku (z wyłączeniem podbranży wyrobów jubilerskich, złotniczych, grawerskich i pokrewnych). Przedmiotem badań było województwo poznańskie, w jego granicach obowiązujących od roku 1975. Jest ono w pewnym stopniu reprezentatywne dla drobnego, uspołecznionego przemysłu metalowego Polski - zarówno pod względem jego roli w strukturze przemysłowej, jak też z uwagi na zróżnicowanie branżowe. Zakres czasowy badań obejmował lata 1975-1982. Analizie poddano elementy popytowe, decydujące o potrzebie rozwoju produkcji wyrobów trzech badanych branż przemysłu metalowego. W trakcie badań niemożliwe okazało się jednoznaczne określenie zapotrzebowania kierowanego pod adresem małych, uspołecznionych jednostek przemysłowych, reprezentujących analizowane branże przemysłu metalowego. Z tego powodu omawiane potrzeby rozwoju badano w odniesieniu do całych branż. Jednak w miarę możliwości starano się wskazać potrzeby dotyczące przede wszystkim produkcji drobnego przemysłu uspołecznionego rozpatrywanych branż. W badaniach wyodrębniono trzy grupy potrzeb, tj. potrzeby konsumpcyjne, inwestycyjno-zaopatrzeniowe oraz aktywizacyjne, dotyczące aktywizacji społeczno-zawodowej i terenowej. Ze względu na brak wielu niezbędnych danych faktograficznych, niemożliwa okazała się pogłębiona analiza wymienionych potrzeb, przy zastosowaniu ekonometrycznych, ilościowych technik prognozowania i programowania rozwoju. W badaniach pominięto natomiast potrzeby eksportowe, ze względu na brak odpowiednich danych empirycznych, które mogłyby stanowić podstawę do wnioskowania na przyszłość, w odniesieniu do zapotrzebowania eksportowego na wyroby trzech analizowanych branż przemysłu metalowego. Tym samym niemożliwe okazało się wyodrębnienie przesłanek rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego badanej gałęzi, określanych przez potrzeby eksportowe. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Przemysł metalowy; Rozwój przemysłu; Zaspokojenie potrzeb; Inwestycje; Zaopatrzenie; Aktywizacja pracowników

EN

Metal industry; Industry development; Meet needs; Investment; Supplies; Employee activation

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 137 Prace Instytutu Ekonomiki Produkcji
• Strony: 69--84

Twórcy

autor

Zbigniew Gajniak

Bibliografia

• B. Trąmpczyński: Zatrudnienie i rehabilitacja zawodowa w spółdzielczości inwalidów. Wyd. 2 uzupełnione. Warszawa ZW CRS 1975.
• M. Gonetowa: Badanie zapotrzebowania na produkcją drobnej wytwórczości (metody i organizacja badań). Warszawa IPDiR 1968.
• M. Sołtysik: Rola i funkcje przemysłu drobnego w gospodarce narodowej. Zeszyty Naukowe WSE w Katowicach, z. 18. Katowice 1963.
• Przepływy międzygałęziowe 1977. Cz. 4: Bilans przepływów międzygałęziowych w gospodarce narodowej Polski w cenach uzyskiwanych przez producentów z wydzieleniem przepływów dóbr materialnych pochodzących z importu. Wariant III. Warszawa GUS 1979.
• R. Klimkiewicz: Problemy prognozowania rozwoju drobnej wytwórczości. Przegląd Drobnej Wytwórczości, 1971, nr 15.
• S. Kruszczyński: Stan zagospodarowania i kierunki aktywizacji powiatów wschodnich województwa poznańskiego. Zeszyty Naukowe WSE w Poznaniu, seria I, z. 13 (5). Poznań 1963.
• T. Pietrzkiewicz: Programowanie rozwoju w planowaniu centralnym. Warszawa PWE 1982.
• Uchwała nr 31 Zarządu Związku Spółdzielni Inwalidów z dnia 7 lipca 1979 r. w sprawie pracy chronionej w spółdzielniach inwalidów. Informator Związku Spółdzielni Inwalidów 1979, nr 7, poz. 40.
• W. Goettig: Rozmieszczenie przemysłu drobnego w Polsce i jego rola w regionalnym rozwoju ekonomicznym. Warszawa IPDiR 1970.
• W. Wrzosek: Badanie i kształtowanie rynku, Warszawa PWE 1984.
• Z. Becker: Zatrudnienie, praca i płace. W: Ekonomika i organizacja drobnego przemysłu. Praca zbiorowa pod redakcją T. Kisielewskiego. Warszawa Wydawnictwo Spółdzielcze. 1984.