Myśl ekonomiczna kalwinizmu

• Autorzy: Lucyna Chmielewska

Warianty tytułu

The Economic Thought of Calvinism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, na czym polegało nowatorstwo w kalwińskim podejściu do podstawowych zagadnień gospodarczych, takich jak obrót pieniądzem czy praca, oraz z jakich założeń teologicznych ono wynikało. Hipoteza badawcza zakłada, że kluczowy dla protestantyzmu, w tym dla kalwinizmu, dogmat grzechu pierworodnego, skutkujący teologicznym przekonaniem o radykalnym rozdziale łaski bożej i natury (ducha i materii), miał doniosłe znaczenie dla nauki społecznej kalwinizmu. Zmiana podejścia do procentu od pożyczanych pieniędzy, zwanego wówczas lichwą, oraz do pracy, zwłaszcza fizycznej, stanowią reperkusje założenia teologicznego o bezskuteczności ludzkich uczynków dla recepcji koniecznej do zbawienia łaski bożej. Paradoksalnie, nie skutkowało to pesymizmem i biernością, lecz intensyfikacją wysiłków doczesnych. Ze względu na ograniczoną objętość, tekst w uproszczony sposób przedstawia główny motyw teologiczny istotny z punktu widzenia celu artykułu oraz stosunek kalwinizmu do życia gospodarczego. Warto zaznaczyć, że to ostatnie było niejako tematem pobocznym dla myślicieli protestanckich nurtu kalwińskiego, istotnym nie z punktu widzenia teologicznego, lecz z uwagi na fakt, że wyznawcy kalwinizmu należeli do grup społecznych zainteresowanych zmianami w podejściu do zagadnień gospodarczych. (...) Artykuł powstał w oparciu o opracowania naukowe i analizę wybranych fragmentów tekstów Marcina Lutra i Jana Kalwina. (fragment tekstu)

EN

The aim of the paper is to present the economic thoughts of John Calvin and his followers, referring to current issues, such as money lending, usury, or work. The latter, according to the famous thesis of Max Weber, received spiritual value by acting as a bridge between God's will and daily life. The hypothesis of this article differs somewhat from this conviction, assuming that the main economic elements of Calvinist thought have been the consequence of the release of temporal realities from the influence of the direct action of God, according to the protestant theology of the radical separation of nature and grace. Initiated by Protestantism, the di-chotomy of nature and grace seems to have important consequences for economic thought. The salvific dimension of human fate remained in the hands of God, he depends entirely on its favour in connection with the dogma of predestination. In the earthly life, a human being was treated as a part of nature, his survival depend-ed on skill and determination. in the struggle with nature, devoid of the grace of God, ruled by the law of necessity. Survival and a better life depended primarily on human labour and effort. The flourishing of economic life has resulted not only from the ethical role of work, but also from the fact that it was no longer inhibited by religious restrictions. Thus, modern man was born, more and more aware of his subjectivity, subordinating nature to himself building the human world in place of the natural world. Building a modern society and economy is part of the Protestant ethos of mastering nature. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Historia filozofii; Poglądy filozoficzne; Etyka pracy; Protestantyzm

EN

Philosophy; History of philosophy; Philosophical thought; Work ethics; Protestantism

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2016
• Tom: 19
• Numer: nr 3
• Strony: 35--46

Twórcy

autor

Lucyna Chmielewska

• University od Lodz

Bibliografia

• Arystoteles, Polityka, tł. L. Piotrowicz [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, vol. 1, Warszawa 2003.
• Calvin J., Institutes of the Christian Religion, przekład na angielski przez H. Beveridge'a, Hendrickson Publishers, Peabody 2008.
• Franklin B., Poor Richard's Almanc, New York-Boston 1900, http://archive.org/details /poorrichardsalm01frangoog.
• Hervada J., Historia prawa naturalnego, Petrus, Kraków 2013.
• Luter M., Disputation against Scholostic Theology, http://augsburgfortress.org/media/ downloads/9780800698836kChapter1.pdf.
• McGrath A.E., Jan Kalwin. Studium kształtowania kultury Zachodu, przekł. J. Wolak, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2009.
• Rothbard M.N., Economic Thought Before Adam Smith, An Austrian Perspective on the History of Economic Thought, vol. 1, Ludwig von Mises Institute, Auburn 2006.
• Tawney R.H., Religion and the Rise of Capitalism. A Historical Study, Harcourt, Brace and Company, New York 1926, http://quod.lib.umich.edu/g/genpub.
• Trueman C.R., Calvin and Calvinism [w:] The Cambridge Companion to John Calvin, red. D.K. McKim, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
• Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, przekł. J. Miziński, Wydawnictwo Test, Lublin 1994.
• Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, przełożyła i wstępem opatrzyła D. Lachowska, PWN, Warszawa 2002.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.19.3.04