Command Economy in Practice

• Autorzy: Wojciech Roszkowski

Warianty tytułu

Gospodarka nakazowa w praktyce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article is a follow-up to the analysis of theoretical premises of command/ planned economy and presents practical consequences of the implementation of Marxism and Russian Bolshevism. The author discusses the phenomena resulting from practical use of the ideology starting with a statement about the "economic expansion drive" - a major determinant of decision-making factors in the command system. The economic expansion drive, which was a result of the system's belligerent attitudes, made communist authorities take economic decisions in compliance with political criteria, irrespective of economic rationalism. As a result, all the efficiency indices in that system were poorer than in market economy. Practical effects of that also consisted in deformation of investment processes and defective consumer goods market manifesting itself in the form of invariable supply-demand disequilibrium. Political motives behind economic decisions also led to excessive use of resources and intensification of the "deficit" phenomenon in all the economic sectors. Practical consequences of the deficit were disastrous for companies' efficiency and people's financial situation. Finally, the author illustrates his theses with some data showing that from the 1970s the command system was sliding down an inclined plane and, at its end, it eventually collapsed. (original abstract)

Artykuł ten, będący kontynuacją rozważań o teoretycznych podstawach gospodarki nakazowo-rozdzielczej, dotyka praktycznych konsekwencji wprowadzenia w życie ideologicznych założeń marksizmu i rosyjskiego bolszewizmu. Autor omawia w nim zjawiska wypływające z praktycznego zastosowania tej ideologii, zaczynając od konstatacji o "pędzie do ekspansji" jako podstawowej determinancie czynników decyzyjnych w systemie nakazowo-rozdzielczym. Ów "pęd do ekspansji", wynikający z wojowniczych podstaw tego systemu, kazał władzom komunistycznym podejmować decyzje ekonomiczne wedle kryteriów politycznych, nie licząc się z racjonalnością gospodarczą. W rezultacie wszystkie wskaźniki efektywnościowe były w tym systemie gorsze niż w gospodarce rynkowej. Praktyczne tego efekty polegały także na deformacji procesów inwestycyjnych oraz na upośledzeniu ułomnego "rynku" dóbr konsumpcyjnych w postaci niezmiennej nierównowagi między podażą i popytem na tym "rynku". Polityczne motywy decyzji ekonomicznych prowadziły także do nadmiernego zużywania zasobów oraz potęgowania się zjawiska "niedoboru" we wszystkich dziedzinach gospodarki. Praktyczne skutki niedoborów były fatalne dla efektywności działania przedsiębiorstw oraz dla sytuacji materialnej ludności. W zakończeniu artykułu autor ilustruje swe tezy danymi świadczącymi o równi pochyłej, po jakiej system nakazowo-rozdzielczy staczał się od lat 70. XX wieku i na której końcu nastąpił jego krach. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Economic system; Theory of systems; Economic policy

PL

System gospodarczy; Teoria systemów; Polityka gospodarcza

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 1 (52)
• Strony: 17--36

Twórcy

autor

Wojciech Roszkowski

• Instytut Studiów Politycznych PAN

Bibliografia

• Balcerowicz L., Systemy gospodarcze, SGPiS, Warszawa 1989.
• Britannica Book of the Year 1986.
• Crawford J.T., Yugoslavia's New Economic Strategy. A Progress Report, [in:] Economic Developments in Countries of Eastern Europe, US Government Printing Office, Washington, D.C. 1970.
• Dembinski P.H., The Logic of the Planned Economy, Clarendon Press, Oxford 1991.
• Estrin S., Self-Management: Economic Theory and Yugoslav Practice, Cambridge University Press, Cambridge 1983.
• Farubotn E.G., Toward a Dynamic Model of the Yugoslav Firm, The Canadian Journal of Economics / Revue canadienne d'Economique, 1971, Vol. 4, No. 2.
• Grossman G., Economic Systems, Englewood Cliffs, N.J., Prentice-Hall, Inc., 1974.
• Kolipinski J., Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej, "Przegląd Techniczny", 1983, No. 8.
• Kornai J., Niedobór w gospodarce, PWE, Warszawa 1985.
• LeBreton J.-M., Les relations internationales depuis 1968, Paris 1984.
• Lotta R., Socialism is Much Better Than Capitalism and Communism Will Be A Far Better World, http://revcom.us/strs/set-the-record-straight.html (1 Sept. 2015).
• Many Voices, One World, Kogan Page, London 1981.
• Mieszczankowski M., Niewiadome układu docelowego, "Życie Gospodarcze", 1988, No. 1.
• Raport o stanie świata 1984, PWE, Warsaw 1986.
• Rocznik Statystyczny 1979.
• Skalski E., Praca, płaca, "Tygodnik Powszechny" 1986, No. 24. Stankiewicz T., Cykliczność inwestycji w PRL, [in:] W. Maciejewicz (ed.), Dylematy rozwoju europejskich krajów RWPG, UW, Warsaw 1986.
• Statistical Yearbook of the United Nations, 1981.
• Wiles P., Zero Growth and the International Nature of the Polish Disease, [in:] Crisis in the East European Economy, Croom Helm, London 1982.