Mentalne budżetowanie gospodarstw domowych na przykładzie programu Rodzina 500+

• Autorzy: Joanna Węgrzyn

Warianty tytułu

Mental Budgeting of Household Finance by the Case of Child Subsidy Program Family 500+

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule zostały postawione dwa pytania badawcze: 1) jak gospodarstwa domowe kategoryzują przepływy finansowe w ramach mentalnego budżetowania oraz 2) jak gospodarstwa domowe mentalnie budżetują ex ante i ex post przepływy pieniężne związane z programem Rodzina 500+. W odpowiedzi na tak postawione pytania badawcze w pierwszej części artykułu przedstawiono mechanizm procesu mentalnego budżetowania i budowania systemu kont mentalnych w ujęciu teoretycznym. W kolejnej części artykułu dokonano analizy mechanizmu mentalnego budżetowania w odniesieniu do pierwszych ekonomicznych decyzji gospodarstw domowych związanych z działaniem programu Rodzina 500+. Ograniczeniem badawczym artykułu są ramy czasowe okresu funkcjonowania programu rządowego (od kwietnia 2016 r.), niemniej jednak za podjęciem tej tematyki w kontekście finansów behawioralnych już na tak wczesnym etapie przemawia zauważalny mechanizm mentalnego budżetowania, stosowany przez gospodarstwa domowe. Pozwoli to na zweryfikowanie postawionej hipotezy, że gospodarstwa domowe po dokonaniu skategoryzowania grupy strumieni dochodów i wydatków w ramach początkowego etapu funkcjonowania programu Rodzina 500+, kolejne otrzymane z tej puli środki będą kodować już automatycznie, na tych samych kontach mentalnych. (fragment tekstu)

EN

The purpose of this article is to feature the influence of mental budgeting over household finance after introducing a new governmental child subsidy program named Family 500+. The 500 Polish złoties per child monthly subsidy, which took effect in April 2016, will be available for every second and subsequent child under eighteen years of age, embracing some 2.7 million households in total. In accordance with the assumptions of Family 500+, the extra direct financial support may seem to be helpful for Polish families as well as the whole domestic economy. However, the households may face with the challenge of correct money allocation, as a consequence of their mental budgeting and setting new mental accounts. The article rises two research questions relating to household mental budgeting process. Firstly, how households categorize and mentally code their financial incomes. Secondly, in what way they may mentally budget received subsidies. It seems possible to presume that the households will automatically code every monthly subsidy by using the same mental accounts, what is not economically efficient in case of meeting unexpected needs and transferring some values between the mental accounts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarstwa domowe; Budżetowanie; Polityka rodzinna; Przepływy pieniężne; Program Rodzina 500+

EN

Households; Budgeting; Family policy; Cash flows; Family 500+ program

• Czasopismo: Przedsiębiorczość i Zarządzanie
• Rocznik: 2016
• Numer: t. 17, z. 8, cz. 3 Terapia finansów
• Strony: 267--278

Twórcy

autor

Joanna Węgrzyn

• Społeczna Akademia Nauk

Bibliografia

• Buszko A., Wojtowicz K., Szumowska K. i inni (2015), Finanse behawioralne w niestabilnym otoczeniu makroekonomicznym, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn.
• Clingingsmith D. (2014), Mental Accounts and the Mutability of Altruism: An Experiment with Online Workers, Working paper.
• Dowling M., Lucey B. (2005), The Role of Feeling in Investors Decision Making, "Journal of Economic Surveys", vol. 19, ss. 211-237.
• Gajdka J. (2013), Behawioralne finanse przedsiębiorstw. Podstawowe podejścia i koncepcje, Wydawnictwo Uniwersytetu Łodzkiego, Łodź.
• GUS (2014), Gospodarstwa domowe i rodziny. Charakterystyka demograficzna, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa.
• Hens T., Bachmann K. (2010), Psychologia rynku dla doradców finansowych, CeDeWu, Warszawa.
• Heath C., Soll J.B. (1996), Mental Budgeting and Consumer Decisions, "The Journal of Consumer Research", vol. 23, No. 1, ss. 40-52.
• Jajuga K., Jajuga T. (2007), Inwestycje. Instrumenty finansowe. Ryzyko finansowe. Inżynieria finansowa, PWN, Warszawa.
• Kawiński M. (2015), Przegląd teorii finansów gospodarstw domowych w kontekście współczesnych uwarunkowań polityki publicznej, "Studia z Polityki Publicznej", nr 1, ss. 9-27.
• Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, IRG SGH (2016), Sytuacja na rynku consumer finance III kwartał 2016 r., Warszawa - Gdańsk.
• Lord C., Ross L., Lepper M. (1979), Biased Assimilation and Attitude Polarization: the Effects of Prior Theories on Subsequently Considered Evidence, "Journal of Personality and Social Psychology", vol. 37, ss. 2098-2110.
• Maciejasz-Świątkiewicz M., Musiał M. (2013), Behawioralna hipoteza cyklu życia - próba adaptacji do warunków polskich w świetle badań [w:] U. Łangowska-Szczęściak, A.Bobrowska (red.), Kierunki i determinanty przemian konsumpcyjnych - aktualne problemy, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Nofsinger J. (2011), Psychologia inwestowania, HELION, Gliwice.
• Nowak M. (2007), Finanse behawioralne jako nowy kierunek analizy racjonalności inwestorów na rynkach finansowych, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Sulechow.
• NBP (2016), Sytuacja finansowa sektora gospodarstw domowych w I kw. 2016 r., Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
• Raczkowski K., Noga M., Klepacki J. (2015), Zarządzanie ryzykiem w polskim systemie finansowym, Difin, Warszawa.
• Sherfin H., Statman M. (2000), Behavioral Portfolio Theory, "The Journal of Financial and Quantitative Analysis", vol. 35, No. 2, ss. 127-151.
• Shefrin H. (2007), Beyond Greed and Fear. Understanding Behavioral Finance and Psychology of Investing, Oxford University Press, New York.
• Sherfin H., Thaler R. (1988), The Behavioral Life-Cycle Hypothesis, "Economic Inquiry", vol. 26, ss. 609-643.
• Solarz J.K. (2010), Zarządzanie ryzykiem finansowym codzienności, "Bezpieczny Bank", 3(42), ss. 62-79.
• Statman M. (2012), Czego naprawdę chcą inwestorzy?, CeDeWu, Warszawa.
• Szyszka A. (2009), Behawioralne aspekty kryzysu finansowego, "Bank i Kredyt", nr 40, ss. 5-30.
• Szyszka A. (2007), Wycena papierów wartościowych na rynku kapitałowym w świetle finansów behawioralnych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Thaler R. (1999), Mental Accounting Matters, "Journal of Behavioral Decision Making", vol. 12, ss. 183-209.
• Thaler R., Johnson E. (1990), Gambling with the House Money and Trying to Break Even: The Effects of Prior Outcomes on Risky Choice, "Management Science", vol. 36, ss. 643-660.
• Wielicka-Regulska A. (2012), Heurystyki oceniające w wyborach konsumentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań.
• Zalega T. (2008), Konsumpcja w gospodarstwach domowych o niepewnych dochodach, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Zaleśkiewicz T. (2011), Psychologia ekonomiczna, PWN, Warszawa.
• Zielonka P. (2011), Giełda i psychologia. Behawioralne aspekty inwestowania na rynku papierów wartościowych, CeDeWu, Warszawa.