Prawo i rewolucja : rozważania jurysty o rewolucji francuskiej 1789-1794

• Autorzy: Marcin Konarski

Warianty tytułu

Law and Revolution: Jurist Reflections on the French Revolution 1789-1794

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejsza analiza dotyczy relacji pomiędzy prawem i rewolucją rozumianą jako forma kwestionowania legitymacji prawa. Refleksje autora zawarte w tekście opierają się na przykładzie Wielkiej Rewolucji Francuskiej nazywanej również często "rewolucją adwokatów", a to z racji faktu, iż prawie połowę posłów stanu trzeciego stanowili prawnicy (w tym Maksymilian Robespierre, Louis Saint-Just, Georges Couthon, Georges Danton). Dla jurysty, co oczywiste, zarówno przyczyny, przebieg i skutki tej największej w dziejach świata rewolucji, stanowią niezwykle bogaty materiał badawczy, dzięki któremu, może on w sposób kompleksowy oceniać współczesną pozycję i rolę obywatela w państwie demokratycznym, jak również wpływ ewolucji koncepcji prawo-ustrojowych na jego obecny kształt nie tylko w państwach europejskich. Niepodważalnym jest fakt, iż Wielka Rewolucja Francuska zmieniła oblicze Europy i świata na lepsze. To lepsze, wyraża się w realizacji zasady demokratycznego państwa prawnego, która miała znaczenie podstawowe dla wielkich działaczy rewolucji francuskiej, mimo że nie nosiła tej nazwy będącej przecież wytworem XX wieku. Skutki rewolucji francuskiej z punktu widzenia prawno-ustrojowego odczuwamy po dzień dzisiejszy, a są nimi m.in. istnienie publicznych praw podmiotowych rozumianych jako prawnie chroniony interes jednostki, powszechność i równość wyborów politycznych, niezależność i niezawisłość sądownictwa, żeby wymienić tylko kilka z najważniejszych następstw rewolucji 1789 roku. Niniejsza analiza skupia się przede wszystkim na samym pojęciu rewolucji odnosząc się jednocześnie do najciekawszych, z punktu widzenia jurysty, wątków historyczno-prawnych związanych z jej przebiegiem w latach 1789 - 1794. Wokół rewolucji francuskiej od dawna narosło wiele mitów, które często nie mają nic wspólnego z faktami historycznymi. Zawarte w tym artykule spostrzeżenia i wnioski mają za cel przedstawienie niezwykle ciekawych, w ocenie autora, instytucji prawno-ustrojowych, które legły u podstaw współczesnej demokracji europejskiej. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to analyse the relationship between the law and a revolution understood as a form of challenging the legitimacy of the law. The author's reflections are based on the example of the French Revolution, often also called "a revolution of lawyers", due to the fact that nearly half of the Third Estate members of the Estates-General were lawyers (including Maximilien Robespierre, Saint-Just, Georges Couthon and Georges Danton). For a jurist, the causes, course and effects of this greatest revolution in the history of the world obviously constitute extremely rich research material allowing him or her to evaluate the modern position and role of the citizen in a democratic state as well as the impact of the evolution of legal and political ideas on its current shape, not only in Europe. It is indisputable that the French Revolution changed the face of Europe and the world for the better. This "better" is manifested through the implementation of the principle of the democratic state of law which, although not called as such before the 20th century, was essential for the eminent French Revolution activists. From the legal and political point of view, the effects of the French Revolution are felt to this day and include the existence of public subjective rights understood as the legally protected interest of an individual, the universality and equality of political elections and also the impendence of the judiciary, just to mention a few most important consequences of the 1789 revolution. This article focuses primarily on the concept of a revolution itself while also addressing the most interesting, from the point of view of a jurist, historical and legal threads related to the course of the revolution between 1789 and 1794. Many myths have arisen around the French Revolution, myths which often have nothing in common with historical facts. The aim of the observations and conclusions in the article is to present, exceptionally interesting in author's opinion, legal and political institution that lie at the foundation of modern European democracy. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Rewolucja; Konstytucja; Niezawisłość sędziowska

EN

Law; Revolution; Constitution; Judge independence

• Czasopismo: Studia Prawnicze i Administracyjne
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 15 (1)
• Strony: 31--47

Twórcy

autor

Marcin Konarski

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie

Bibliografia

• Barruel A., Historya Jakobinizmu wyięta z dzieł Xiędza Barruel - Mémoires pour servir à l'Histoire du Jacobinisme, Tom I-IV, oprac. K. Surowiecki, Berdyczów 1812.
• Baszkiewicz J., Meller S., Rewolucja francuska 1789\-1794. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1983.
• Baszkiewicz J., Ludwik XVI, Wrocław 1983.
• Baszkiewicz J., Robespierre, Wrocław 1989.
• Baszkiewicz J., Francuzi 1789 - 1794. Studium świadomości rewolucyjnej, Warszawa 1989.
• Baszkiewicz J., Historia Francji, Warszawa 1995.
• Baszkiewicz J., Państwo. Rewolucja. Kultura polityczna, Poznań 2009.
• Berman H.J., Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, Warszawa 1995.
• Blanc L., Histoire de la revolution francaise, Paris 1870.
• Borkowski J., Francja, [w:] Z. Kmieciak (red.), Postępowanie administracyjne w Europie, Warszawa 2010.
• Brzeziński W., Sądowa kontrola administracji we Francji, Warszawa 1960.
• Chmaj M., Żmigrodzki M., Wprowadzenie do teorii polityki, Lublin 1996.
• Fayard J. F., 100 dni Robespierre'a, tłum. B. Spieralska, Warszawa 2006.
• Gaxotte P., Wielka rewolucja francuska, Warszawa 2001.
• Grzybowski K., Demokracja francuska, Kraków 1947. Izdebski H., Problemy decentralizacji administracji we Francji w XIX wieku, "Czasopismo Prawno - Historyczne" 1976, z. 1.
• Jackson R., Suwerenność, Warszawa 2011.
• Jaworski I., Zarys powszechnej historii państwa i prawa, Warszawa 1996.
• Jouvenel B., Traktat o władzy, Warszawa 2013.
• Konarski M., Zarys ustroju Francji w latach 1789-1794, "Studia Prawnicze i Administracyjne" 2012, nr 1.
• Konarski M., Gwarancje praworządności w procesie tworzenia prawa - zarys problematyki, [w:] M. Konarski (red.), M. Woch (red.), Z zagadnień nadzoru i kontroli organów władzy publicznej w Polsce, Tom II, Warszawa 2013.
• Konarski M., Zamach stanu jako forma kwestionowania legitymacji prawa, "Studia Prawnicze i Administracyjne" 2015, nr 3.
• Konarski M., Challenging the legitymacy of the law, "TEKA Komisji Prawniczej Polskiej Akademii Nauk Oddział w Lublinie", 2015, nr 8.
• Konarski M., Kwestionowanie legitymacji prawa jako forma ochrony godności człowieka i obywatela, "Prawo Kanoniczne" 2015, nr 3.
• Lefebvre G., Termidorianie. Dyrektoriat, Warszawa 1959.
• Linton M., The Man of Virtue: The Role of Antiquity in the Political Trajectory of L. A. Saint-Just, "French History" 2010, nr 3.
• Mandle J., Globalna sprawiedliwość, Warszawa 2009.
• Manfred A., Rousseau, Mirabeau, Robespierre. Trzy portrety z epoki Wielkiej Rewolucji Francuskiej, Warszawa 1988.
• Meller S., Kamil Desmoulins, Warszawa 1982.
• Meller S., Rewolucja w dolinie Loary. Miasto Chinon 1788-1798, Warszawa 1987.
• Mohl R., Encyklopedia umiejętności politycznych, Warszawa 2003.
• Price R., Historia Francji, Poznań 2009.
• Rostworowski E., Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 1994.
• Rousseau J.J., Umowa społeczna, tłum. A. Peretiatkowicz, Warszawa 2010.
• Salmonowicz S., Francja pod jakobińską gwiazdą. Szkice z dziejów rewolucji francuskiej, Warszawa 1966.
• Sczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1994.
• Sczaniecki M., Wybór źródeł do historii państwa i prawa w dobie nowożytnej, Warszawa 1996.
• Saint-Just L., Wybór pism, wyb. I. Bibrowska, tłum. J. Ziemilski, B. Kulikowski, Warszawa 1954.
• Seidler G.L., Z zagadnień filozofii prawa. Część I: prawo i idee, Lublin 1984.
• Sójka-Zielińska K., Drogi i bezdroża prawa. Szkice z dziejów kultury prawnej Europy, Wrocław 2010.
• Starościak J., Prawo administracyjne, Warszawa1977.
• Szelągowski A., Rok 1789. Monarchia a rewolucja, Warszawa 1927.
• Szelągowski A., Rewolucja francuska 1789-1793, Lwów 1934.
• Tocqueville A., Dawny ustrój i rewolucja, Warszawa 2009.
• Thiers L.A., Historya zgromadzeń prawodawczych Konwencyi Narodowej i Dyrektoryatu, czyli Francyja od 1789 do 1800 roku, Tom I, tłum. L. Rogalski, Warszawa 1845.
• Thompson J.M., Robespierre, Tom II, tłum. A. Dobrot, Warszawa 1937.
• Znamierowski Cz., Szkoła prawa. Rozważania o państwie, Warszawa 1988.