Autorytet fotograficznej typologii jako narzędzie artystycznej manipulacji

• Autorzy: Błażej Filanowski

Warianty tytułu

Authority of Photographic Typology as a Tool of Artistic Manipulation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Fotograficzne typologie pojawiły się w latach 60. i 70. XX wieku w twórczości artystów takich jak: Ed Ruscha, Dan Graham, Bernd i Hilla Becher czy twórcy z kręgu "Nowej Topografii". Porzucali oni koncepcje fotografii artystycznej, takie jak surrealizm czy "decydujący moment" Cartiera-Bressona na rzecz standaryzacji i precyzji inspirowanej fotografią naukową (której estetykę i standardy znajdziemy już u Edwarda Muybridge'a). Zastosowanie typologii w projekcie fotograficznym sugerowało konceptualny i badawczy charakter przedsięwzięcia oraz brak subiektywnych ingerencji w przekaz zdjęcia. Typologia jako nowa jakość w kręgu fotografii artystycznej otworzyła drogę szkole düsseldorfskiej, której wychowankami są m.in. Andreas Gursky, Thomas Ruff, Candida Höfer czy Thomas Struth. Konwencja ta upowszechniła się i do dziś pozostaje popularna, kusząc artystów postrzeganiem jej przez odbiorców jako obiektywnego, wiarygodnego zapisu rzeczywistości. Artykuł poddaje pod dyskusję autorytet fotograficznej typologii jako "katalogu obiektywnych faktów" i ukazuje jej potencjał manipulacyjny. Omówiony zostanie rozwój strategii artystycznych, czerpiących z tej konwencji, na przykładach twórców z kręgu szkoły düsseldorfskiej oraz współczesnych artystów polskich takich jak: Piotr Uklańki, Elżbieta Janicka, Wojciech Wilczyk, Krzysztof Pijarski, Zbigniew Libera, Maurycy Gumolicki czy Tomasz Saciłowski. (abstrakt oryginalny)

EN

Photographic typologies emerged in the 60s and 70s in the works of artists such as Ed Ruscha, Dan Graham Bernd and Hilla Beher's and the artist from the "New Topography" movement. They have created a new artistic concept based on standardization and precision inspired by a scientific and institutional photography (which aesthetics and standards we can already find at Edward Muybridge). The use of typology in artistic photo projects suggested the conceptual and the research nature of the project and the lack of subjective interference in the transmission of the image. The article presents the phenomena of typology in the context of "Düsseldorf school" artists like: Andreas Gursky, Thomas Ruff, Candida Höfer and Thomas Struth and contemporary Polish artists such as Peter Uklańki Elizabeth Janicka, Wojciech Wilczyk, Krzysztof Pijarski, Zbigniew Libera, Maurice Gumolicki or Tomasz Saciłowski. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Fotografika; Sztuka; Instytucjonalizm; Topografia

EN

Photography; Art; Institutionalism; Topography

• Czasopismo: Rynek - Społeczeństwo - Kultura
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 4(16) Fotografia
• Strony: 17--23

Twórcy

autor

Błażej Filanowski

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• 1. Barthes R., (1996) Światło obrazu, Warszawa: Aletheia.
• 2. Bazin A., (1963) Ontologia obrazu fotograficznego [w:] Film i rzeczywistość, Warszawa: WAIF.
• 3. Berger P.L., Luckmann T., (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa: PWN.
• 4. Buchloh B., (1999) Conceptual Art 1962-1969: From the Aesthetics of Administration to the Critique of Institutions, ,,October", nr 55.
• 5. Clarke G., (2010) Miasto w fotografii [w:] Rewers R., (red.), Miasto w sztuce - sztuka miasta, Kraków: Universitas.
• 6. Costello D., Iversen M., (2010) Photography After Conceptual Art, Oxford: Wiley-Blackwell.
• 7. Dziamski G., (2008) Konceptualna teoria i praktyka (część II), "Dyskurs", nr 6.
• 8. Flusser V., (2004) Ku filozofii fotografii, Katowice: ASP.
• 9. Foucault M., (1993) Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przekład Komendant T., Warszawa: Aletheia.
• 10. Gronert S., (2009) The Dusseldorf school of photography, New York: Aperture.
• 11. Grunberg A., (1999) Crisis of the real, New York: Aperture.
• 12. http://pijarski.art.pl/pl/ [1.06.2016].
• 13. LeWitte S., (1990) Paragraphs on conceptual art [w:] Alberto A., Stimson B., (red.), Conceptual art - A critical anthology, Massachusetts: MIT Press.
• 14. Mazur A., (2012) Decydujący moment. Nowe zjawiska w fotografii polskiej po 2000 roku, Kraków: Karakter.
• 15. Monkiewicz D., (red.), (2009), Zbigniew Libera prace z lat 1982-2008, Warszawa: Zachęta.
• 16. New Topographics, (2009) Przedruk katalogu, Rochester's: University of Arizona.
• 17. Rancière J., (2007) Estetyka jako polityka, tłumaczenie Kutyła J., Mościcki P., Warszawa: Wydawnictwo Krytyka Polityczna.
• 18. Robakowski J., (1988) Zaproszenie na wystawę "Kąty energetyczne", Warszawa: Mała Galeria.
• 19. Sztabiński G., (2008) Autorytet fotografii, "Format", nr 2.
• 20. Tagg J., (2010) Nieciągłe miasto: fotografia i pole dyskursu [w:] Rewers R., (red.), Miasto w sztuce - sztuka miasta, Kraków: Universitas.
• 21. Westerbeck C., (2010) W mieście i na prowincji. Fotografia amerykańska po II wojnie światowej [w:] Rewers R., (red.), Miasto w sztuce - sztuka miasta, Kraków: Universitas.