Ewolucja statusu radcy prawnego w postępowaniu karnym

• Autorzy: Arkadiusz Bereza

Warianty tytułu

The Evolution of the Status of Legal Counsel in a Criminal Procedure

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Status radcy prawnego w postępowaniu karnym ulegał z biegiem czasu stopniowej zmianie. Były one uzależnione od czynników politycznych oraz wiązały się z koniecznością przełamania oporu adwokatury. Początkowo radca prawny mógł występować w procesie karnym jako pełnomocnik, choć to uprawnienie było do 2009 r. ograniczone do ściśle określonego kręgu reprezentowanych podmiotów. Uprawnienia obrończe po raz pierwszy, nie licząc postępowań dyscyplinarnych, zostały radcom prawnym przyznane w sprawach o wykroczenia w 2001 r. Zbliżenie uprawnień radców prawnych i adwokatów zaowocowało projektem ustawy o zawodzie adwokata z dnia 22 października 2009 r., zmierzającym do stworzenia tzw. nowej adwokatury. Projekt nie został uchwalony ze względu na krytyczne stanowiska obu samorządów. Przewidywał w swej treści możliwość występowania radcy prawnego w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym. Realizacja tego postulatu została podjęta w pracach nad wielką nowelizacją postępowania karnego. Prace te rozpoczęły się w 2012 r. i znalazły finał w ustawie z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw. Ostatecznie przyznano radcom prawnym uprawnienie do występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym, z wyłączeniem radców prawnych pozostających w stosunku pracy, nie licząc pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych. Próby zakwestionowania wskazanej nowelizacji przez adwokaturę przed Trybunałem Konstytucyjnym okazały się nieskuteczne. Kolejna zmiana postępowania karnego, uchwalona w marcu 2016 r., przywracająca niektóre rozwiązania obowiązujące przed wielką reformą procesu karnego, nie zmieniła już wprowadzonych uprawnień radców prawnych do występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym. (abstrakt oryginalny)

EN

The status of legal counsel in a criminal procedure has been gradually changing over time. It was caused by political factors, and was connected with the necessity to overcome the reluctance of the Bar Association. Initially, a legal counsel could appear in a criminal trial as an attorney, although until 2009 this entitlement was limited to a defined group of represented bodies. The authority to defend was granted to legal counsels in misdemeanour cases in 2001, except for disciplinary proceedings. Greater governance in the powers of legal counsels and defence lawyers resulted in the Bill on the lawyer profession of 22 October 2009, which aimed at creating the so-called new Bar Association. However, the Bill was not passed because of critical attitude of both professional bodies. The Bill would have allowed a legal counsel to appear before a court as a defence lawyer in a criminal procedure. An attempt to resolve this issue was made during work on comprehensive amendments to the criminal-procedure law. This work began in 2012 and resulted in the Act of 27 September 2013 on Amending the Act - the Code of Criminal Procedure and other acts. Finally, legal counsels were granted the power to appear before a court in the capacity of a defence lawyer in a criminal procedure, excluding legal counsels working under employment contracts, apart from the researchers and academics. Attempts to question the aforementioned amendment by the Bar Association in the Constitutional Tribunal proved to be ineffective. The next amendment to the criminal-procedure law, passed in March 2016, restoring some of the provisions in force prior to the great reform of criminal trials, did not change the powers of legal counsels to appear before a court as defence lawyers in a criminal procedure. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Postępowanie sądowe; Kodeks postępowania karnego; Osoba prawna; Postępowanie karne

EN

Legal proceedings; Code of Criminal Procedure; Legal entity; Criminal procedure

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2016
• Numer: Vol. 25, nr 3 Od prawa przeszłego do współczesnego : księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Witkowskiemu
• Strony: 63--84

Twórcy

autor

Arkadiusz Bereza

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Majewski J.M., Obrońcy art. 82 k.p.k., www.adwokatura.katowice.pl/z-naszej-izby-szczegoly/items/obroncy-art-82-kpk.html [dostęp: 10.05.2016].
• Opinia Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP z dnia 2 lipca 2012 r.
• Patyra S., Czy adwokat jest synonimem obrońcy, "Gazeta Prawna" 2015, http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/911095,adwokat-synonimem-obroncy.html [dostęp: 10.06.2016].
• Pismo KRRP z dnia 5 sierpnia 2015 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2015 r. w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu.
• Pismo NRA z dnia 14 maja 2012 r. dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.
• Postanowienie TK z dnia 23 grudnia 2015 r., sygn. akt Tw 8/15.
• Projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu z dnia 28 stycznia 2015 r. (nr z wykazu A95).
• Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 207).
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2015 r. w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu (Dz.U. z 2015 r., nr 816).
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu (Dz.U. z 2015 r., nr 1787).
• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z dnia 15 maja 2014 r. (druk sejmowy nr 2393).
• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny i niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 870), www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?nr=870 [dostęp: 10.06.2016].
• SN uchylił uchwały dotyczące formy protestu Adwokatury, www.adwokatura.pl/z-zycia-nra/sn-uchylil-uchwaly-dotyczace-formy-protestu-adwokatury [dostęp: 14.06.2016].
• Stanowisko KRRP do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych, http://kirp.pl/stanowisko-krrp-do-projektu-rozporzadzenia-ministra-sprawiedliwosci-w-sprawie-oplat-za-czynnosci-radcow-prawnych [dostęp: 14.06.2016].
• Stanowisko KRRP z dnia 9 lutego 2015 r. dotyczące projektu rozporządzenia MS w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu, www.bibliotekakirp.pl/items/show/390 [dostęp: 15.05.2016].
• Stanowisko KRRP z dnia 30 lipca 2015 r. w sprawie dalszych prac nad projektami rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.
• Światłowski A.R., Radca prawny jako obrońca w postępowaniach w sprawach o wykroczenia, "Radca Prawny" 2002, nr 2.
• Uchwała Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych nr 1/2010 z dnia 27 lutego 2010 r. w sprawie stanowiska samorządu radców prawnych co do prowadzonych prac legislacyjnych dotyczących zawodów prawniczych.
• Uchwała Prezydium NRA nr 88/2015 z dnia 25 sierpnia 2015 r.
• Uchwała Senatu RP z dnia 20 września 2013 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1734).
• Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 396).
• Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U., nr 12, poz. 116).
• Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (Dz.U. z 2002 r., nr 101, poz. 925 ze zm.).
• Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U., nr 19, poz. 145).
• Ustawa z dnia 22 maja 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1997 r., nr 75, poz. 471).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U., nr 89, poz. 555).
• Ustawa z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz.U., nr 83, poz. 930).
• Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U., nr 106, poz. 1148).
• Ustawa z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (Dz.U., nr 17, poz. 155).
• Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych i ustawy o notariacie (Dz.U., nr 163, poz. 1361).
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U., nr 178, poz. 1479).
• Ustawa z dnia 9 maja 2007 r. zmieniającej k.p.c. i inne niektóre ustawy (Dz.U., nr 121, poz. 831).
• Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., nr 206, poz. 1589).
• Ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o Trybunale Stanu (Dz.U., nr 75, poz. 472).
• Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., nr 13, poz. 1247).
• Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. z 2015 r., poz. 1255).
• Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.
• Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 870), http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/96832B0ED113D8FBC1257AB4004F3B04/%24File/870.pdf [dostęp: 10.05.2016].
• Wniosek NRA z dnia 22 kwietnia 2015 r. o zbadanie zgodności ustaw z Konstytucją RP, www.adwokatura.pl/admin/wgrane_pliki/file-trybunalnraradcyobrony-11446.pdf [dostęp: 14.05.2016].
• Wyrok SN z dnia 5 listopada 2015 r., sygn. akt III ZS 9/15.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2016.25.3.63