Dzieła naukowe jurystów rzymskich w zakresie prawa karnego

• Autorzy: Andrzej Chmiel

Warianty tytułu

Academic Works of Roman Jurists Regarding Criminal Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Juryści rzymscy zaczęli zajmować się w swych dziełach rzymskim prawem karnym dopiero w okresie cesarstwa. Pierwszymi pracami z tego zakresu, poświęconymi postępowaniom sądowym publicznym, były De iudiciis publicis autorstwa zwłaszcza Maecianusa, Marcianusa, Macera, Venuleiusa Saturninusa. Poza nimi należy wymienić także takie dzieła, jak De officio proconsulis Ulpiana i De cognitionibus Callistratusa. Prace poświęcone zwłaszcza problematyce kar to De poenis omnium legum i De poenis paganorum Paulusa, De poenis Modestyna i De poenis paganorum Claudiusa Saturninusa. Większość z przywołanych powyżej dzieł ma charakter komentarzy skierowanych do praktyków sędziów, a konkretnie cesarskich urzędników sprawujących określone funkcje jurysdykcyjne. Wśród nich możemy wskazać również te, które mają charakter naukowych wykładów poświęconych prawu i procesowi karnemu, jak np. De poenis paganorum Claudiusa Saturninusa. Duża część przywołanych prac ma charakter materialno-procesowy. W dziełach rzymskich jurystów z zakresu prawa karnego widać określone zabiegi czy też próby usystematyzowania omawianego materiału prawnego. Niestety, w większości prac trudno odnaleźć tak barwne i rozbudowane wypowiedzi czy wręcz naukowe dysputy, jak na gruncie prawa prywatnego, nie mówiąc o jakiejkolwiek krytyce cesarskich konstytucji. Należy stwierdzić, że przyczyną takiego stanu rzeczy był autorytarny charakter rzymskiej władzy państwowej oraz systemu sądownictwa karnego, który pozostawał w ścisłym związku z tą władzą. W następstwie tego jurystom dużą trudność sprawiało uprawianie swobodnej jurysprudencyjnej działalności. (abstrakt oryginalny)

EN

Roman jurists started to work on the criminal law only in days of the Empire. First works on this dedicated to public judicial proceedings included De iudiciis publicis created mainly by Maecianus, Marcianus, Macer, Venuleius Saturninus. Apart from them the following should also be mentioned: De officio proconsulis by Ulpian, De cognitionibus by Callistratus. Works on the issues of penalties are: De poenis omnium legum, De poenis paganorum by Paulus; De poenis by Modestyn; and De poenis paganorum by Claudius Saturninus. Most of the above-mentioned works are commentaries directed at judge practitioners, more specifically, at imperial officials having specific jurisdictional functions. However, among them we can also find ones of the academic nature focused on criminal law and criminal action, such as De poenis paganorum by Claudius Saturninus. Many of the above-mentioned works are of substantive and procedural nature. In works of Roman jurists on criminal law one can see specific efforts or attempts at systematizing discussed legal material. Unfortunately, in the majority of works it is difficult to find such vivid and complex statements or even academic debates as on private law, not to mention any critique of imperial constitutions. This was caused by an authoritarian character of Roman na tional power and system of criminal judicature that was closely connected to this power. Thus, it was very difficult for the jurists to conduct free jurisprudence activity. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo rzymskie; Prawo karne; Piśmiennictwo naukowe

EN

Roman law; Criminal Law; Scientific literature

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2016
• Numer: Vol. 25, nr 3 Od prawa przeszłego do współczesnego : księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Witkowskiemu
• Strony: 151--164

Twórcy

autor

Andrzej Chmiel

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Amielańczyk K., Crimina legitima w rzymskim prawie publicznym, Lublin 2013.
• Amielańczyk K., Prawo karne i polityka. Czy rzymscy prawodawcy prowadzili ukierunkowaną politykę karną, [w:] Prawo karne i polityka w państwie rzymskim, red. K. Amielańczyk, A. Dębiński, D. Słapek, Lublin 2015.
• Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskrypatch cesarza Hadriana, Lublin 2006.
• Amielańczyk K., Udział jurystów klasycznych w administracji rzymskiego wymiaru sprawiedliwości: upadek czy wzrost znaczenia rzymskiej jurysprudencji?, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2012, t. 28.
• Archii G.G., Rescrits impériaux et littérature jurisprudentielle dans le développment du droit criminel, "RIDA" 1957, No. 4.
• Bauman R.A., I libri 'de iudiciis publicis', "INDEX" 1975, No. 5.
• Bauman R.A., Lawyers and Politics in the Early Roman Empire. A Study of Relations between the Roman Jurists and the Emperors from Augustus to Hadrian, München 1989.
• Bojarski W., Dajczak W., Sokala A., Verba iuris. Reguły i kazusy prawa rzymskiego, Toruń 2007.
• Bonini R., D. 48, 19, 16 (Claudius Saturninus "de poenis paganorum"), "Rivista Italiana per le Scienze Giuridiche" 1959-1962, Serie III, Vol. 10.
• Bonini R., I libri de cognitionibus di Callistrato. Richerche sull'elaborazione giurisprudenziale della cognitio extra ordinem, Milano 1964.
• Bretone M., Tecniche e ideologie dei giuristi romani, Napoli 1971.
• Cannata C.A., Histoire de la Jurisprudence Européenne, Vol. 1: La jurisprudence romaine, Torino 1989.
• Chmiel A., Studia profesora Adama Wilińskiego nad rzymskim prawem karnym, "Studia Iuridica Lublinensia" 2010, t. 13.
• De Giovanni L., La giurisprudenzia severiana tra storia e diritto. Le Institutiones di Elio Marciano, "Athenaeum" 2006, No. 94.
• Dell'Oro A., I libri de officio nella giurisprudenza romana, Milano 1960.
• Dogmengeschichte und Historische individualität der Römischen Juristen. Storia dei dogmi e individualità storica dei giuristi romani. Atti del Seminario internazionale (Montepulciano 14-17 giugno 2011), a cura di C. Baldus, M. Miglietta, G. Santucci, E. Stolfi, Trento 2012.
• Fanizza L., Giuristi crimini leggi nell'eta' degli Antonini, Napoli 1982.
• Giaro T., Interpretacja jako źródło prawa - dawniej i dziś, "Studia Prawoustrojowe" 2007, nr 7.
• Giaro T., Prawda dogmatyczna i "ponadczasowość" jurysprudencji rzymskiej, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1988, t. 40, z. 1.
• Giaro T., s.v. Ateius Capito, [w:] Der neue Pauly, Vol. 2, Stuttgart-Weimar 1997.
• Giaro T., s.v. Iulius Paulus, [w:] Der neue Pauly, Vol. 2, Stuttgart-Weimar 1999.
• Giaro T., s.v. Modestinus, [w:] Der neue Pauly, Vol. 8, Stuttgart-Weimar 2000.
• Giaro T., s.v. Ulpianus, [w:] Der neue Pauly, Vol. 12, 1, Stuttgart 2002.
• Harries J., Law and Crime in the Roman World, Cambridge 2007, DOI: https:/doi.org/10.1017/CBO9780511620317.
• Jones A.H.M., The Criminal Courts of the Roman Republic and the Principate, Oxford 1972.
• Kolańczyk K., O pochodzeniu i stanowisku społecznym prawników rzymskich, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 1955, t. 7, z. 1.
• Kołodko P., S. Pietrini, L'insegnamento del diritto penale nei libri Institutionum, Napoli 2012, "Miscellanea Historico-Iuridica" 2014, Vol. 13, No. 1.
• Kuleczka G., Studia nad rzymskim wojskowym prawem karnym, Poznań 1974.
• Kunkel W., Herkunft und soziale Stellung der römischen Juristen, Weimar 1952.
• Kuryłowicz M., De publicis iudiciis. Instytucje justyniańskie o postępowaniach sądowych publicznych, [w:] Problemy stosowania prawa sądowego. Księga ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrętowiczowi, Lublin 2007.
• Kuryłowicz M., Librii terribiles. Z historii rzymskiego prawa karnego, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, Lublin 2005.
• Kuryłowicz M., Rzymskie ustawodawstwo karne w kodyfikacji justyniańskiej, [w:] Ius Romanum Schola Sapientiae. Pocta Petrovi Blahovi k. 70. narodeninám, Trnava 2009.
• Kuryłowicz M., Ustawodawstwo rzymskie w sprawach karnych, "Annales UMCS. Sectio G" 1988, Vol. 35, nr 1.
• Lenel O., Paligenesia iuris civilis, Vol. 1-2, Leipzig 1899 (przedr. Graz 1960).
• Litewski W., Jurysprudencja rzymska, Kraków 2000.
• Litewski W., Rzymski proces karny, Kraków 2003.
• Mantovani D., Il bonus praeses secondo Ulpiano. Studi su contenuto e forma die libri de officio proconsulis, "BIDR" 1993/1994, No. 96/97.
• Mossakowski W., Czyn karalny według koncepcji Klaudiusza Saturninusa, "Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo CCCV" 2008, nr 3063.
• Mossakowski W., Pojęcie crimina extraordinaria według D. 47, 11, [w:] Salus rei publicae suprema lex. Ochrona interesów państwa w prawie karnym starożytnej Grecji i Rzymu, red. A. Dębiński, H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 2007.
• Nogrady A., Römisches Strafrecht nach Ulpian. Buch 7 bis 9 De officio proconsulis, Berlin 2006, DOI: https:/doi.org/10.3790/978-3-428-52257-6.
• Pietrini S., I libri de publicis iudiciis di Venuleio Saturnino. Aspetti metodologici e problemi di autenticita, [w:] Giuristi e officium. L'elaborazione giurisprudenziale di regole per l'esercizio del potere fra II e III secolo d.c., a cura di E. Stolfi, Napoli 2011.
• Pietrini S., L'insegnamento del diritto penale nei libri Institutionum, Napoli 2012.
• Rominkiewicz J., Domicjusz Ulpian, [w:] Wybitni prawnicy na przestrzeni wieków, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 2006, nr 2910.
• Rudorff A.F., Über den liber de officio proconsulis, "Abhandlungen der preußischen Akademie der Wissenschaften" 1865, Nr 5.
• Sadowski P., Filozofia prawa w życiu i nauczaniu Ulpiana, "Zeszyty Prawnicze UKSW" 2007, nr 8.1.
• Schulz F., History of Roman Legal Science, Oxford 1953.
• Viarengo G., Studi su Erennio Modestino. Metodologie e opere per l'insegnamento del diritto, Torino 2012.
• Viarengo G., Studi su Erennio Modestino. Profili biografici, Torino 2009.
• Wenger L., Die Quellen des römischen Rechts, Wien 1953.
• Wieacker F., Textstufen klassischer Juristen, Göttingen 1960.
• Wiliński A., Das römische Recht. Geschichte und Grundbegriff des Privatrchts mit einem Anhang über Strafrecht, Leipzig 1966.
• Ziegler H.-D., Untersuchungen zur Strafrechtsgesetzgebung des Augustus, München 1964.
• Żeber I., Herennius Modestinus - ostatni klasyk jurysprudencji rzymskiej, [w:] Wybitni prawnicy na przestrzeni wieków, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 2006, nr 2910.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2016.25.3.151