Oznaczenia drogowe w Królestwie Polskim pierwszej połowy XIX wieku jako czynnik rozwoju ekonomicznego kraju

• Autorzy: Marek Rutkowski

Warianty tytułu

Road Marking in the Polish Kingdom of the First Half of the 19th Century as a Factor in Economic Development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Opis podejścia władz Królestwa Polskiego do lokalnych oznaczeń miejscowych i drogowych oraz wiorstowych wskazuje, iż problem ten stał się celem intensywnych zabiegów jeszcze w okresie konstytucyjnym. Otwarcie antynarodowy aspekt zagadnienia ujawnia się w roku 1833, gdy podjęto decyzję o wymazaniu z przestrzeni publicznej wszelkich oznak polskich kolorów państwowych. Następnie, gdy wprowadzono przepisy, aby we wszystkich wsiach wystawić słupy z oznaczeniem ich nazw, od roku 1835 drogowskazy miały nosić napisy nie tylko polskie, ale i rosyjskie. W roku 1843 namiestnik postanowił, aby stawiane przy szlakach komunikacyjnych przez właścicieli dóbr słupy drogowe uzupełnić o nowe dwujęzyczne napisy, zawierające informacje o "nazwie miejsca i liczbie domów". Z kolei rozporządzenie o wprowadzeniu rosyjskich, wiorstowych, oznaczeń dystansu zostało wydane na długo przed powstaniem listopadowym. W konkluzji widzimy nieustanną troskę władz państwowych o uporządkowanie sytemu drogowskazów oraz tablic z nazwami miejscowości, z czym jednak łączy się nieodparcie wykorzystanie przez Rosjan zmian systemu oznaczeń drogowych do wprowadzenia wizualnie wszechobecnej tendencji rusyfikacyjnej.(abstrakt oryginalny)

EN

The way the authorities of the Polish Kingdom treated local place and road marking as well as verst distances (Pol. wiorsta) indicates that this was a matter of serious concern already in the so-called constitutional period. An openly anti-state nature of the problem became apparent in 1833, when a decision was made to erase from the public sphere any signs of Polish national colours. When it was ordered that all villages be marked with posts bearing their names, it was decreed that such name plates indicate a given place name both in Polish and in Russian (since 1935). In 1843, the Governor ordered that roadside mile posts installed by local landowners have new bilingual inscriptions added, giving information about the "name of the place and number of houses." Notably, the order to introduce Russian verst designations of distance had been issued long before the November Uprising, which demonstrates the diligence of the Russian authorities to sort out the system of road signs and place nameplates. This in turn is associated with a strong tendency for Russification visible everywhere, including the changing of road marking(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Drogi; Historia Europy; Rozwój gospodarczy

EN

Road; History of Europe; Economic development

• Czasopismo: Roczniki Ekonomii i Zarządzania / Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
• Rocznik: 2015
• Tom: 7
• Numer: nr 1-2
• Strony: 71--97

Twórcy

autor

Marek Rutkowski

• Politechnika Białostocka

Bibliografia

• Decyzja o zastąpieniu drewnianych słupów werstwowych przy traktach słupami z żelaza lanego. Rada Administracyjna, 17/29 września 1843 r.
• Postanowienie dotyczące podziału dróg na trakty wielkie, średnie i drogi boczne oraz wymiarów takowych. Namiestnik królewski Józef Zajączek, 20 kwietnia 1816 r.
• Postanowienie określające kogo ciąży obowiązek w miastach wystawiania, naprawy i malowania barier, słupów, szlabanów, drogowskazów, celowni rogatkowych, itp. Rada Administracyjna, 29 listopada/11 grudnia 1835 r.
• Rozporządzenie objaśniające że przemalowanie drogowskazów i słupów z tablicami w dobrach rządowych kosztem skarbu, a w prywatnych kosztem właścicieli nastąpić powinno. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego, pismo do Komisji Województwa Augustowskiego, nr 2 317/4 447, 21 lutego 1834 r.
• Rozporządzenie o porządnym i czytelnym zaprowadzeniu przy wsiach tablic z ich nazwiskami. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego, pismo do Komisji Województwa Lubelskiego, nr 87 211/6467, 12 listopada 1834 r.
• Rozporządzenie o przemalowaniu na kolory w państwie rosyjskim używane: słupów, szlabanów, latarń i celbud. Rada Administracyjna, 22 kwietnia/4 maja 1833 roku
• Rozporządzenie o umieszczaniu drogowskazów przy traktach krzyżowych i tablic przy głównym wjeździe do wsi z jej nazwiskiem. Instrukcja względem naprawy traktów, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji, nr 422/91, 9 kwietnia 1817 roku
• Rozporządzenie o zamieszczaniu na drogowskazach przy traktach głównych napisów w językach polskim i ruskim. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego, rozporządzenie skierowane do Dyrekcji Komunikacji Lądowych i Wodnych, nr 10 235/32 076, 28 czerwca/10 lipca 1835 r.
• Rozporządzenie o zaprowadzeniu słupów granicznych na graniach terytoriów województw. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego, pismo skierowane do Dyrekcji Komunikacji Lądowych i Wodnych, nr 2725/6718, 27 stycznia/8 lutego 1835 r.
• Rozporządzenie o zaprowadzeniu słupów werstwowych przy wszystkich traktach pocztowych. Namiestnik królewski gen. Zajączek do Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, nr 7 557, 28 września 1825 r.
• Rozporządzenie zalecające dawanie napisów w językach ruskim i polskim na słupach drogowych, wskazujących odległość, oraz nazwisko wsi lub miasta i liczę domów. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Duchownych, 29 kwietnia/11 maja 1844 r.
• Dziennik Urzędowy Guberni Augustowskiej (dalej: DUGA), nr 5 z 23 stycznia/4 lutego 1837 r.
• DUGA, nr 22 z 22 maja/3 czerwca 1837 r.
• DUGA, nr 27 z 26 czerwca/8 lipca 1837 r.
• DUGA, nr 1 z 24 grudnia 1838/5 stycznia 1839 r.
• DUGA, dodatek do nr 15 z 2/14 kwietnia 1838 r.
• DUGA, nr 27 z 24 czerwca/6 lipca 1839 r.
• DUGA, dodatek 2 do numeru 50 z 10 grudnia 1859 r.
• DUGA, dodatek drugi do nr 13 z 14/26 marca 1859 r.
• Dziennik Urzędowy Guberni Radomskiej, nr 39 z 16/28 września 1845 r.
• Dziennik Urzędowy Guberni Sandomierskiej, nr 5 z 18/30 stycznia 1842 r.
• Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego (dalej: DUWA), nr 28 z 12 lipca 1834 r.
• DUWA, nr 22 z 16/28 maja 1836 r.
• Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego (dalej: DUWM), 29 lipca 1833 r.
• DUWM 17 listopada 1834 r.
• DUWM, 29 lipca 1833 r.
• DUWM 1834, nr 170.
• Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego, nr 173 z 24 lipca/5 sierpnia 1844 r.
• Kalendarz wydawany przez Obserwatorium Astronomiczne Warszawskie na rok przestępny 1860, Warszawa 1860 r.
• Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego, Wydział Komunikacji Lądowych i Wodnych, t. II, Komunikacje lądowe, Warszawa 1866.
• http://www.myjulia.ru/post/278503/ [dostęp: 02 i 15.10.2015].
• http://katalogmarokavto.narod.ru/versti.htm [dostęp: 04.10.2015].
• http://obzor.westsib.ru/article/368794 [dostęp: 04.10.2015].

Identyfikatory

DOI

10.18290/reiz.2015.7(43)-4