Koncepcja Lean Management w publicznych instytucjach kultury - przesłanki i bariery wdrażania

• Autorzy: Justyna Maciąg
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zarządzanie jednostkami kultury jest naznaczone dylematem. Z jednej strony korzystanie z biznesowych koncepcji, metod i narzędzi zarządzania w działalności kulturalnej wydaje się niezbędne, jeśli wziąć pod uwagę m.in. konieczność optymalizowania oraz redukowania kosztów działalności. Z drugiej strony korzystanie z nich legitymizuje podejście rynkowe, odbierane jako zagrożenie dla misji i wartości, które konstytuują działalność instytucji kultury. Jak podkreśla P. Hensel, w zarządzaniu współczesną instytucją kultury dochodzi do spotkania trzech logik instytucjonalnych: kultury, biurokratycznej i rynkowej. Logikę kultury można zdefiniować jako zbiór elementów materialnych oraz symbolicznych, których fundamentalną zasadą jest postrzeganie dóbr kultury jako podstawowego nośnika wartości, myśli i ducha danego społeczeństwa. Podstawowymi zasadami logiki biurokratycznej są: przestrzeganie przepisów i funkcjonowanie zgodnie z zasadą podległości hierarchicznej. Ostatnią jest logika rynku (biznesu), której centralną przesłanką jest kierowanie się względami ekonomicznymi oraz dążenie do indywidualnego zysku. Pod wpływem neoliberalnej koncepcji nowego zarządzania publicznego przenosi się do sfery działalności publicznej metody i narzędzia stosowane w organizacjach komercyjnych. W dyskusjach nad zarządzaniem instytucjami kultury wskazuje się na przydatność zastosowania w praktyce ich działania koncepcji zarządzania jakością, zarządzania strategicznego, zarządzania marketingowego czy zarządzania zmianą. Coraz częściej wdrażane są również rozwiązania oparte na kolejnej logice instytucjonalnej - logice sieciowości. Przejawia się ona we współpracy, partnerstwie i usieciowianiu działań w obszarze kultury. Dowodem tego jest m.in. tworzenie imprez kulturalnych z innymi podmiotami prywatnymi i niepublicznymi krajowymi i zagranicznymi (współprodukcja, koprodukcje) lub klastrów (np. Klaster Sztuki i Turystyki Przemysłowej). Ponadto wykorzystuje się inne metody i techniki restrukturyzacji i podnoszenia sprawności działania instytucji kultury, tj. outsourcing15. Jednak podejmowane działania wydają się niewystarczające, gdyż często są wdrażane fragmentarycznie i nie dotykają istoty działalności organizacji, mając na uwadze realizowane procesy oraz wartość tworzoną dla klienta i pozostałych interesariuszy organizacji. Dlatego pojawiają się postulaty głębszych zmian restrukturyzacyjnych z wykorzystaniem nowoczesnych koncepcji zarządzania. Taką koncepcją może stać się Lean Management. Celem opracowania jest identyfikacja uwarunkowań wdrażania koncepcji Lean Management w publicznych instytucjach kultury. W opracowaniu oparto się na wynikach przeglądu literatury przedmiotu oraz anonimowym wywiadzie przeprowadzonym z pracownikiem śląskiej instytucji kultury. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Odchudzone zarządzanie; Instytucje kultury; Organizacje publiczne

EN

Lean management; Cultural institutions; Public organisations

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2016
• Tom: Biznes w kulturze - kultura w biznesie : wybrane problemy
• Strony: 48--60

Twórcy

autor

Justyna Maciąg

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Thornton P.H., Ocasio W.: Institutional Logics and the Historical Contingency of Power in Organisations: Executive Succession in the Higher Education Publishing Industry, 1958-1990. "American Journal of Sociology" 1999, No. 105. Za: P. Hensel, Konkurujące logiki instytucjonalne w zarządzaniu kulturą. "Zarządzanie w Kulturze" 2015, nr 16, z. 3.
• Izdebski H.: Nowe kierunki zarządzania publicznego a współczesne kierunki myśli polityczno-prawnej. W: Nowe zarządzanie publiczne i public governance w Polsce i w Europie. Red. A. Bosiacki, H. Izdebski, A. Nielicki, I. Zachariasz. Liber, Warszawa 2010.
• Lewandowski M.: Zarządzanie strategiczne w instytucjach kultury. Con Arte, Katowice 2013.
• Dragićević-Šešić M., Dragojević S.: Arts Management in Turbulent Times. Navigating the Arts through the Winds of Change. European Cultural Foundation Boekmanstu- dies, Amsterdam 2005.
• Varbanova L.: Strategie Management in the Arts. Routledge Taylor & Francis Group, New York and London 2013.
• Karna W.J.: Zmiany w zarządzaniu publicznymi instytucjami kultury. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
• Lewandowski M.: Sprawność zarządzania instytucjami kultury. W: Efektywność zarządzania organizacjami publicznymi i jej pomiar. Red. A. Frączkiewicz-Wronka. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2013, nr 168.
• Jedlewska B.: Marketing w działalności podmiotów kultury - aktualne wyzwania, problemy i doświadczenia. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCCLXXXVIII, Prace Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej, z. 9, Zarządzanie w Kulturze, t. 7. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
• Sobocińska M.: Zachowania nabywców na tynku dóbr i usług kultury. PWE, Warszawa 2008.
• Poprawski M.: Narracje i innowacje. Zarządzanie zmianą w polskich instytucjach kultury. W: Instytucje kultury w czasach kryzysu. Red. J. Sójka, P. Kieliszewski, P. Landsberg, M. Poprawski. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2009.
• Kurowska-Pysz J.: Klaster kultury i tuty styki przemysłowej w województwie śląskim jako przykład współpracy marketingowej na tynku dóbr i usług kultury. W: Zarządzanie w instytucjach kultury. Red. Ł. Wróblewski. CeDeWu.pl, Warszawa 2014.
• Czernicka A.: Outsourcing w instytucjach artystycznych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCCLX, Prace Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej, z. 5. Zarządzanie w Kulturze, t. 3. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
• Liker J.K.: Droga Toyoty. 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata. MT Biznes, Warszawa 2005.
• Radnor Z., Walley P., Stephens A., Bucci G.: Evaluation of the Lean Approach to Business Management and Its Use in the Public Sector. Scottish Executive Social Research 2006.
• Drotz E.: Lean in the Public Sector Possibilities and Limitations. Department of Management and Engineering Linköping University Sweden, Linköping 2014.
• Sullivan S.: Efficient Operations and Procedures of Children's Museums, digitalcom- mons.calpoly.edu/cgi/viewcontent.cgi. (dostęp: 1.12.2015).
• Hamrol A.: Strategie i praktyki sprawnego działania. Lean, Six Sigma i inne. WN PWN, Warszawa 2015.
• Czerska J.: Doskonalenie strumienia wartości. Difin, Warszawa 2009.
• Bednarek M.: Doskonalenie systemów zarządzania. Nowa droga do przedsiębiorstwa Lean. Difin, Warszawa 2007.
• Liker J.K., Morgan J.M.: The Toyota Way in Services: The Case of Lean Product Development. "Academy Management Perspective" 2006, Vol. 20, No. 2.
• Szymura-Tyc M.: Współczesne procesy innowacyjne w kształtowaniu produktów systemowych. W: Marketing produktów systemowych. Red. L. Żabiński. PWE, Warszawa 2012.
• Rother M., Shooka J.: Learning to See. Lean Enterprise Institute. Za: L. Kórnicki: Mapowanie strumienia wartości - narzędzie analizy i projektowania szczupłych systemów produkcyjnych. W: Praktyczne aspekty jakości i produktywności. TQM-SOFT s.c., Kraków 1999.
• Szulborska-Łukasiewicz J.: Publiczne czy prywatne? O zarządzaniu instytucjami artystycznymi w Polsce. "Zarządzanie w Kulturze" 2014, z. 3.
• Hausner J.: Instytucje kultury w czasach kryzysu. Wyzwania i zagrożenia - w jakich warunkach możliwa jest transformacja i nowoczesny model funkcjonowania instytucji. W: Instytucje kultury w czasach kryzysu. Red. J. Sójka, P. Kieliszewski, P. Landsberg, M. Poprawski. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2009.
• Głowacki J., Hausner J., Jakóbik K., Markiel K., Mituś A., Żabiński M.: Finansowanie kultury i zarządzanie instytucjami kultury. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Kraków 2009.
• Lewandowski M.: Zmiany w sposobach zarządzania a pomiar efektywności zarządzania w instytucjach kultury. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCCLXXXVIII, Prace Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej, z. 9, Zarządzanie w Kulturze, t. 7. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
• Seddon J., O'Donovan B.: Rethinking Lean Service. Management Services, Spring 2010.
• Balzer K.: Lean Higher Education. CRP Press, Francis & Taylor Group, New York 2010.