Transfer wiedzy między gospodarką turystyczną a innymi branżami

• Autorzy: Jadwiga Berbeka , Zbigniew Głąbiński

Warianty tytułu

The Knowledge Transfer between Tourism Economy and Other Industries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel. Analiza i ocena procesów transferu wiedzy z otoczenia zewnętrznego do gospodarki turystycznej, jak również w obrębie gospodarki turystycznej. Uwagę skoncentrowano na wymianie wiedzy między sektorem turystycznym a środowiskiem akademickim.
Metoda. Indywidualne wywiady pogłębione z ekspertami posiadającymi przynajmniej dziesięcioletni staż pracy w branży.
Wyniki. W opinii badanych transfer wiedzy w Polsce następuje przede wszystkim w obrębie gospodarki turystycznej. Sektor turystyczny za strategiczną uznaje wiedzę cichą i takiej wiedzy poszukuje. Eksperci podkreślają słabe powiązania sektora turystycznego ze środowiskiem naukowym w Polsce. Podstawowymi barierami transferu wiedzy ze środowiska naukowego do gospodarki turystycznej są: brak woli pozyskiwania wiedzy, szczególnie formalnej, ze strony branży; nieadekwatność wiedzy formalnej do potrzeb branży; zbyt późna w stosunku do potrzeb podmiotów gospodarki turystycznej eksternalizacja wiedzy środowiska akademickiego i jej nieodpowiednia forma.
Ograniczenia badań i wnioskowania. Badania jakościowe o charakterze eksploracyjnym nie uprawniają do uogólnień, wyniki są punktem wyjścia badań eksplanacyjnych.
Implikacje praktyczne. Dla intensyfikacji transferu wiedzy do gospodarki turystycznej kluczowa jest ścisła współpraca ze środowiskiem akademickim. Akademicy powinni znać luki wiedzy osób zatrudnionych w sektorze, prowadzić badania pozwalające uzyskać aplikacyjne wyniki, które należy przekazywać zainteresowanym w odpowiednim czasie i formie. Przepływ informacji powinien uwzględnić także administrację państwową, a więc być co najmniej trójelementowy, obejmując branżę turystyczną, środowisko akademickie i administrację. Ze względu na specyfikę sektora turystyki, jak się wydaje, najbardziej efektywny byłby przepływ informacji na poziomie regionalnym.
Oryginalność. Próba przedstawienia modelu transferu wiedzy do gospodarki turystycznej i w jej obrębie na trzech poziomach: mikro, mezo i makro.
Rodzaj pracy. Artykuł prezentujący koncepcje teoretyczne oparte w dużej mierze na literaturze anglojęzycznej, egzemplifikowane przez wyniki pogłębionych wywiadów indywidualnych. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose. Analysis and assessment of the processes of transferring knowledge from an external environment to tourism economy, as well as within tourism economy itself. Particular attention is paid to the exchange of knowledge between the tourism sector and academic environment.
Method. Individual in-depth interviews with experts with at least ten years of experience in the tourism industry.
Findings. In the respondents' opinions, the knowledge transfer in Poland takes place primarily within the tourism economy. The results indicate that it is tacit knowledge that the tourism industry considers to be strategic and which it alternatively seeks. Experts emphasize the weak links between Poland's tourism sector and the scientific environment, which is also observed in highly developed markets. The key barriers of the knowledge transfer from a scientific environment to tourism economy: the industry's lack of will for acquiring knowledge, especially the formal type; the inadequate form and time of formal knowledge contribution; the externalization of the academia's knowledge occurs too late in relation to the needs of tourism economy subjects.
The research and conclusion limitations. The qualitative research of an exploratory nature does not allow for generalizations. It is a starting point for explanatory research.
Practical implications. Close cooperation of the tourism industry with the academic environment is recommend. Academians should be aware of the sector's gaps in knowledge, carry out up to date research and applicative results should be transmitted to those interested in an appropriate form and time. The circulation of information should also comprise administration, thus knowledge should be transferred within the triangle: tourism and other sectors, academics, administration. Due to the specificity of the tourism sector, knowledge transfer seems to be most effective at a regional level.
Originality. An attempt to elaborate a model of knowledge transfer to the tourism industry and within it at three levels: micro, mezo and macro.
Type of paper: An article presenting the theoretical concepts, largely based on English literature, exemplified by the results of in-depth individual interviews. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Transfer wiedzy; Gospodarka turystyczna; Zarządzanie informacją

EN

Knowledge transfer; Touristic economy; Information management

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 41 Zarządzanie i transfer wiedzy w turystyce
• Strony: 11--43

Twórcy

autor

Jadwiga Berbeka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Zbigniew Głąbiński

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Ahmed P., Lim K., Loh A. (2002), Learning Through Knowledge Management, Butterworth Heinemann, Oxford.
• Almeida P. (2003), Knowledge creation and flows across countries: the role of individuals, regional clusters and multinational enterprises, Paper presented at the 7th Plenary Session: Foro Intellectus, Madrid, Spain, s. 3-17.
• Almeida P., Kogut, B. (1999), Localization of knowledge and the mobility of engineers in regional networks, "Management Science", Vol. 45 (7), s. 905-917.
• Argote L. (1993), Group organizational learning curves: individual, system and environmental components, "British Journal of Social Psychology", 32, s. 31-51.
• Argote L., Ingram, P. (2000), Knowledge Transfer: A Basis for competitive Advantage in Firms, "Organizational Behaviour and Human Decision Processes", Vol. 82 (1), s. 150-169.
• Audretsch D.B., Feldman M. (1996),. R&D spillovers and the geography of innovation and production, "American Economic Review", Vol. 86 (4), s. 253-273.
• Awad E., Ghaziri H. (2004), Knowledge Management, Pearson Education, New Jersey.
• Babbie E. (2007), Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Baggio R., Cooper C. (2010), Knowledge transfer in a tourism destination: the effects of a network structure, "The Service Industries Journal", Vol. 30 (8), s. 1-15.
• Bathelt H., Malmberg A. I Maskell P. (2004), Clusters and knowledge: local buzz, global pipelines and the process of knowledge creation, "Progress in Human Geography", 28(1), s. 31-56.
• Beccatini G. (2002), Industrial sectors and industrial districts, tools for industrial analysis, "European Planning Studies",10 (4), s. 483-493.
• Bednarczyk M., red., (2006), Przedsiębiorczość w gospodarce turystycznej opartej na wiedzy, Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Beesley L. (2005), The Management of Emotion in Collaborative Tourism Research Settings, "Tourism Management" 26, s. 261-275.
• Berbeka J. (2015), Determinanty uprawiania ski touringu w rejonach arktycznych, [w:] Kazimierczak M., red., Turystyka sportowa. Społeczno-kulturowy potencjał i perspektywy rozwoju, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań, s. 138-151.
• Berbeka J. (2016a), Teoretyczne podstawy zachowań turystycznych, [w:] Berbeka J., red., Zmiany zachowań turystycznych Polaków i ich uwarunkowań w latach 2006-2015, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 34-52.
• Berbeka J. (2016b), Znaczenie innowacji w turystyce narciarskiej, "Handel Wewnętrzny", wydanie specjalne, (przyjęte do druku).
• Blackler F., Crump N., McDonald S. (1998), Knowledge organizations and competition, [w:] Venzin, M., von Krogh, G. Roos, J., Future research into knowledge management, Sage, Thousand Oaks, CA, s. 67-86.
• Bombol M., Słaby T. (2011), Konsument 55+ wyzwaniem dla rynku, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Borodako K., Berbeka J., Rudnicki M. (2014), The potential of local KIBS companies as a determinant of the development of tourism in Krakow, "Tourism Economics: the business and finance of tourism and recreation", Vol. 20 (6), s. 1337-1348.
• Borodako K., Berbeka J., Rudnicki M. (2015), External and Internal Factors Motivating Outsourcing of Business Services by Meeting-Industry Companies: A Case Study in Krakow, Poland, Journal of Convention & Event Tourism, Vol. 16 (2), s. 93-115.
• Borodako K., Berbeka J., Rudnicki M. (2015), Tourism Enterprises as Buyers of Knowledge-Intensive Business Services, SAGE OPEN, Jan-Mar, s. 1-10.
• Borodako K. Berbeka J., Rudnicki M., (2016), KIBS as a factor in meeting industry competitiveness creation in Krakow, [w:] Ferreira J. J. M., Raposo M. L., Fernandes C. I., Dejardin M., red., Knowledge Intensive Business Services and Regional Competitiveness, Routlege, NY, s. 211-235.
• Boschma R.A., Ter Wal A. (2007), Knowledge networks and innovative performance in an industrial district: The case of a footwear district in the south Italy, "Industry and Innovation", Vol. 14 (2), s. 177-199.
• Bouncken R., Sungsoo P., red. (2002), Knowledge Management in Hospitality and Tourism, Haworth Hospitality Press, New York.
• Boyd B. (1990), Corporate linkages and organizational environment: a test of the resource dependency model, "Strategic Management Journal", 12(2), s. 317-335.
• Brooking A. (1999), Corporate Memory. Strategies for Knowledge Memory, International Thomson Business Press, London.
• Brown J.S., Duquid P. (2001), Knowledge and organisation: a social-practice perspective, "Organisational Science" 12(2), s. 198-213.
• Callon M. (1986), Some elements of a sociology of translation: Domestication of the scallops and the fishermen of Saint Brieuc Bay, [w:] Law J., red., Power, action and belief: A new sociology of knowledge? Routledge, London, s. 196-233.
• Chen C.-J., Shih H.-A., Yang S.-Y. (2009), The role of intellectual capital in knowledge transfer, IEEE "Transactions on Engineering Management", Vol. 56 (3), s. 402-411.
• Cohen W., Levinthal D. (1990), Absorptive capacity: A new perspective on learning and innovation, "Administrative Science Quarterly", 35, s. 128-152.
• Cooper C. (2006), Knowledge Management and Tourism, "Annals of Tourism Research", Vol. 35 (1), s. 47-64.
• Cooper C., Prideaux B., Ruhanen L. (2003), Expanding the Horizons of Tourism Research: Developing a Knowledge Management Approach to Research Funded by the Cooperative Research Center for Sustainable Tourism. CAUTHE Conference proceedings, s. 23-41.
• Cooper M., Le T. Q., Claster W.B., Pardo P. 2015, Knowledge Transfer in the Tourism Industry: Implications of the use of Social Media in Business Analysis, Ritsumeikan Asia Pacific University Papers 10, s. 27-41.
• Czakon W. (2007), Dynamika więzi międzyorganizacyjnych przedsiębiorstwa, AE, Katowice.
• Czernek K. (2014), Wiedza, jej rodzaje i znaczenie dla budowania relacji w sektorze turystycznym, "Studia Ekonomiczne", Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach nr 182, Zarządzanie relacjami w biznesie. Współczesne wyzwania, Katowice, s. 135-144.
• Díaz-Díaz N., De Saá-Pérez P. (2014), The interaction between external and internal knowledge sources: an open innovation view, "Journal of Knowledge Management", Vol. 18 (2), s. 430-446.
• Dolot A. (2016), Coaching jako metoda rozwoju kompetencji pracowniczych w hotelarstwie, rozprawa doktorska, Wydział Zarządzania, UEK, Kraków.
• Drucker P. (1999), Społeczeństwo pokapitalistyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Drucker P.F. (1992), The new productivity challenge, "Harvard Business Review", No. 696, s. 69-79.
• Dudek D. (2008), Opensourcowe systemy zarządzania treścią witryn internetowych, [w:] red. Kiełtyka L. Technologie i systemy komunikacji oraz zarządzania informacją i wiedzą, Difin, Warszawa, s. 145-152.
• Dyer J., Singh H. (1998), The relational view: Cooperative strategy and sources of interorganizational competitive advantage, "Academy of Management Review", Vol. 23 (4), s. 660-679.
• Eisenhardt K., Martin J. (2000), Dynamic Capabilities: What Are They? "Strategic Management Journal", Vol. 21 (special issue), s. 1105-1121.
• Enz C.A., Canina L., Walsh K. (2006), Intellectual Capital: A Key Driver of Hotel Performance. Report by Centre for Hospitality Research, Cornell University.
• Evangelista R. (1999), Sectoral patterns of technological change in services, "Economics of Innovation and New Technology" 9, s. 183 221.
• Feldman M.P., Audretsch D. (1999), Innovation in cities: science-based diversity, specialization and localized competition, "European Economic Review", Vol. 43, s. 409-429.
• Forlicz S. (2001), Niedoskonała wiedza podmiotów rynkowych, PWN, Warszawa.
• Foss N., Pedersen T. (2002), Transferring Knowledge in MNCs: The Role of Sources of Subsidiary Knowledge and Organizational Context, "Journal of International Management", Vol. 8 (1), s. 49-67.
• Frost T., Birkinshaw J., Ensign P. (2002), Centers of Excellence in Multinational Corporations, "Strategic Management Journal", Vol. 23 (11), s. 997-1018.
• Frost T., Zhou C. (2005), R&D Co-practice and Reverse Knowledge Integration in Multinational Firms, "Journal of International Business Studies", 36 (6), s. 676-687.
• Gaworecki W. (2007), Turystyka, PWE, Warszawa.
• Glaser B.G. (1978), Theoretical Sensivity, Sociology Press, Mill Valley, California.
• Głąbiński Z. (2011), Szkolenie i egzaminowanie pilotów wycieczek w województwie zachodniopomorskim w latach 1999-2010, [w:] Dutkowski M., red., "Problemy turystyki i rekreacji", T.4. s. 83-86.
• Głąbiński Z. (2015), The application of social survey methods in analysing the tourist activity of seniors, "Bulletin of Geography", Socio-economic Series No. 27, s. 51-65.
• Grabowski M., Zając A. (2009), Informacje, dane, wiedza-próba definicji, Zeszyty Naukowe, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie nr 798, s. 99-116.
• Granovetter M. (1985), Economic action and social structure: The problem of embeddedness, "American Journal of Sociology" 91(3), s. 481-510.
• Grant R. (1996), Toward a knowledge-based theory of the firm, "Strategic Management Journal", Vol. 17 (special issue), s. 109-122.
• Gupta A.K, Givindarajan V. (2000), Knowledge flows within multinational corporations, "Strategic Management Journal", 21, s. 473-496.
• Hall C.M., Williams A.M. (2008), Tourism Innovation, Routledge, London.
• Hansen M.T., Nohria N., Tierney T. (1999), Whats your strategy for managing knowledge? "Harvard Business Review", March-April, s. 106-116.
• Helfat C.E., Finkelstein S., Mitchell W., Peteraf M.A., Singh H., Teece D.J., Winter S.G. (2007), Dynamic capabilities: Understanding strategic change in organizations, Blackwell, Malden, MA.
• Hirsch-Kreinsen H., Jacobson D., Robertson P.L. (2006), Low-tech industries: innovativeness and development perspectives - a summary of a European research project, "Prometheus" 24(1), s. 3-21.
• Hjalager A.M. (2002), Repairing Innovation Defectiveness in Tourism, "Tourism Management", 23, s. 465-474.
• Hymer S.H. (1960), The International Operations of National Firms: A Study of Direct Foreign Investment (thesis 1960; published 1976), MIT Press, Cambridge, MA.
• Iammarino S., McCann P. (2006), The structure and evolution of industrial clusters: Transactions, technology and knowledge spillovers, "Research Policy", Vol. 35, s. 1018- 1036.
• Ingram P., Roberts P. W. (2000), Friendships among competitors in the Sydney hotel industry, "American Journal of Sociology", 106(2), s. 387-423.
• Jacob M. Tintore J., Guilo E., Bravo M., Julet J. (2003), Innovation in the tourism sector: results from a pilot study in the Balearic Islands, "Tourism Economics" 9(3), s. 279-297.
• Jaffe A.B., Trajtenberg M. (2002), Patent, citations, and innovations: a window on the knowledge economy, MIT Press, Cambridge, MA.
• Januszewska M., Nawrocka, E. (2010), Innowacyjne przedsiębiorstwo turystyczne oparte na wiedzy, Zeszyty Naukowe UE w Poznaniu nr 145, s. 35-47.
• Kachniewska M. (2012), Internetowe platformy upowszechniania wiedzy jako narzędzie poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów turystycznych, [w:] Morawski M., red., Zarządzanie wiedzą w turystyce a efektywność gospodarki turystycznej, AWF Wrocław, s. 13-34.
• Kandampully J., Duddy R. (1999), Competitive advantage through anticipation, innovation and relationships, "Management Decision", 37 (1), s. 51-56.
• Kindleberger C.P. (1969), American Business Abroad, Yale University Press, New Haven.
• Konecki T.K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. PWN, Warszawa.
• Kopera S., Najda-Janoszka M., Wszendybył-Skulska E. (2014), Kanał You-Tube jako przykład wykorzystania mediów społecznościowych w procesie transferu wiedzy do biznesu turystycznego, "Folia Turistica", nr 32, s. 55-72.
• Kultys J. (2002), Charakter wiedzy a koncepcje firmy, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, nr 600, Kraków.
• Ladd D., Ward M. (2002), Of Environmental Factors Influencing Knowledge Transfer http:www.tlainc.com/jkmp3.htm (15.03.2014).
• Lane P., Lubatkin M. (1998), Relative absorptive capacity and interorganizational learning, "Strategic Management Journal", Vol. 19 (5), s. 461-477.
• Larsen T. (2001), The Phenomenon of Diffusion, [w:] Ardis M. and Marcolin B., (red)., Diffusing Software Product and Process Innovations, Boston, Kluwer, s. 35-50.
• Latour B. (2005), Reassembling the social. An introduction to actor-networktheory, Oxford University, Oxford.
• Law J. (1992), Notes on the theory of the Actor-Network: Ordering, strategy and Heterogeneity, "Systems Practice", 5, s. 379-393.
• Lusch R., Vargo S. (2006), Service-Dominant Logic as a Foundation for Building a General Theory, [w:] The service dominant logic of marketing: Dialog, debate and directions, M.E. Sharpe, Armonk, NY, s. 406-420.
• Malecki E. (1997), Technology and economic development: The dynamics of local, regional and national competitiveness, Addison-Wesley, Longman, London.
• Malmberg A., Maskell P. (2002), The elusive concept of localization economies: towards a knowledge-based theory of spatial clustering, "Environment and Planning", Vol. 34, s. 429-449.
• Marco-Lajara B., Claver-Cortés E., Úbeda-García M., Zaragoza-Sáez P.C., (2014), Hotel Performance and Agglomeration of Tourist Districts "Regional Studies", Volume 50 (6), s. 1016-1035.
• Mayntz R., Holm K., Hübner P. (1985), Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa.
• McDermott R. (1999), Why Information Technology Inspired But Cannot Deliver Knowledge Management, "California Management Review", 4, s. 44-61.
• McElroy M. W. (2002), The New Knowledge Management-Complexity, Learning, and Sustainable Innovation, Butterworth-Heinemann, Boston.
• Middleton V.T.C. (1989), Tourism product, [w:] Tourism Marketing and Management Handbook, S. Witt, L. Mountinho (red.), Prentice Hall, Londyn, s. 573-596.
• Mikuła B., Oczkowska R. (2009), Transfer wiedzy między partnerami aliansu strategicznego, "Organizacja i Zarządzanie" 2(6), Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, s. 121-138.
• Mizruchi (1996), What do interlocks do? An analysis, critique and assessment on interlocking directorates, "Annual Review of Sociology", 22, s. 271-298.
• Możdżeń M., Chrabąszcz R. (2011), Co wpływa na zasoby i procesy wiedzy - wybrane aspekty organizacyjnego uczenia się organizacji publicznych, "Zarządzanie Publiczne", Nr 4(18)/2011, s. 75-96.
• Nicińska M. (2000), Indywidualne wywiady pogłębione a zogniskowane wywiady grupowe - analiza porównawcza, "Społeczeństwo. Badania. Metody", Nr 8. s. 39-50.
• Nonaka I. (1994), A Dynamic Theory of Organizational Knowledge Creation, "Organization Science", Vol. 5 (1), s. 14-37.
• Nonaka I. (1991), The Knowledge Creating Company, "Harvard Business Review" 69(6), s. 96-104.
• Nonaka I., Takeuchi H. (2000), Kreowanie wiedzy w organizacji, Poltext, Warszawa.
• O'Hagan S.B., Green, M.B. (2002), Tacit knowledge transfer via interlocking directorates: a comparison of Canada and the United States, "Geografiska Annaler", 84B, s. 49-63.
• Olszewski M., Bednarska M. (2016), Zdolność do absorpcji wiedzy w przedsiębiorstwach turystycznych: identyfikacja znaczenia i możliwości pomiaru, "Ekonomiczne Problemy Turystyki", 2(34), Szczecin, s. 331-341.
• Olszewski M. (2014), Współpraca przedsiębiorstw turystycznych z uczelniami wyższymi jako metoda niwelowania luki wiedzy, [w:] Dynamika przemian rynku turystycznego, Kruczek Z., Banasik W. (red), WSTiJO, Stowarzyszenie Ekspertów Turystyki, Warszawa, s. 249-257.
• Orfila-Sintes F., Crespí-Cladera R. Nez-Ros E. M. (2005), Innovation activity in the hotel industry: Evidence from Balearic Islands, "Tourism Management", 26, s. 851-865.
• Orfila-Sintes F., Mattsson J. (2009), Innovation behavior in the hotel industry, "The International Journal of Management Science", 37, s. 380-394.
• Perechuda K. (2005a), Pracownicy wiedzy jako kreatorzy sieciowych potencjałów, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi", nr 5, s. 10-15.
• Perechuda K. (2005b), Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Perechuda K., Chołodnik D. (2012), Nowoczesny model gospodarstwa agroturystycznego oparty na wiedzy, [w:] Morawski M., red., Zarządzanie wiedzą w turystyce, a efektywność gospodarki turystycznej, AWF, Wrocław, s. 35-44.
• Perechuda K., Chomiak-Orsa I. (2013), Znaczenie kapitału relacyjnego we współczesnych koncepcjach zarządzania, "Zarządzanie i Finanse", T.4, z.2, s. 293-307.
• Perechuda K., Nawrocka E. (2006), Zarządzanie informacją i wiedzą jako instrument uzyskiwania przewagi konkurencyjnej podmiotów gospodarki turystycznej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Nr 429. "Ekonomiczne Problemy Turystyki" Nr 7, s. 237-243.
• Perechuda K., Nawrocka E. (2013), Nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne jako narzędzie wspomagające CMR w firmie turystycznej, "Współczesne Zarządzanie", nr 1, s. 124-131.
• Pine B.J., Gilmore J.H. (1998), Welcome to the experience economy, "Harvard Business Review", t. 76, nr 4, s. 97-105.
• Polanyi M. (1958), Personal Knowledge: Towards a Post-Critical Philosophy, University of Chicago Press, Chicago.
• Rhodri T. (2011), Business elites, universities and knowledge transfer in tourism, "Tourism Management", 33(3), s. 553-561.
• Rodríguez-Pose A., Refolo M.C. (2003), The link between local production systems and public and university research in Italy, "Environment and Planning", Vol. 35 (8), s. 1477-1492.
• Rogers E. (1995), Diffusion of Innovations, Free Press, New York.
• Sainaghi R., (2006), From contents to processes: Versus a dynamic destination management model (DDMM) "Tourism Management", 27 (5), s. 1053-1063.
• Schmid S., Schurig A. (2003), The Development of Critical Capabilities in Foreign Subsidiaries: Disentangling the Role of the Subsidiarys Business Network. "International Business Review", 12 (6), s. 755-782.
• Shapira P., Rosenfield L. (1996), An Overview of Technology Diffusion Policies and Programs to Enhance the Technological Absorptive Capabilities of Small and Medium Enterprises (4.02.2013).
• Shaw C., Ivens J. (2002), Building Great Customer Experiences, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
• Shaw G., Williams A.M. (2009), Knowledge transfer and management in tourism organisations: An emerging research agenda, "Tourism Management", 30(3), s. 325-335.
• Shaw G., Williams A.M. (2004), Tourism and Tourism Spaces, Sage, Londyn.
• Shostack G.L. (1984), Designing Services that Deliver, "Harvard Business Review", 62 (1), s. 133-139.
• Silverman D. (2007), Interpretacja danych jakościowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Skrzypek E. (2002), Miejsce zarządzania informacją i wiedzą w strategii przedsiębiorstwa, [w:] Stabryła A., red., Zarządzanie firmą w społeczeństwie informacyjnym. Materiały konferencji naukowej. Szczawnica 26-29 września 2002. Wydawnictwo EJB, Kraków173-191.
• Song J., Almeida P., Wu G. (2003), Learnig-by-hiring: when is mobility more likely to facilitate interfirm knowledge transfer? "Management Science", Vol. 49 (4), s. 351-365.
• Sørensen F. (2007), The geographies of social networks and innovation in tourism, "Tourism Geographies", 9(1), s. 22-48.
• Spender J.C. (1996), Making knowledge the basis of a dynamic theory of the firm, "Strategic Management Journal", Vol. 17 (special issue), s. 49-62.
• Stamboulis Y., Skayannis P. (2003), Innovation Strategies and Technology for Experience-Based Tourism, "Tourism Management", 24, s. 35-43.
• Staszyńska K. (1989), Wiarygodność respondentów w socjologicznych badaniach ankietowych. Ossolineum, Wrocław.
• Światowiec-Szczepańska J. (2012), Ryzyko partnerstwa strategicznego przedsiębiorstw: ujęcie modelowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Teece D., Pisano G., Shuen A. (1997), Dynamic Capabilities and Strategic Management, "Strategic Management Journal", Vol. 18 (7), s. 509-533.
• Thorpe R., Holt R., Macpherson A., Pittaway L. (2005), Using Knowledge Within Small and Medium-Sized Firms: A Systematic Review of the Evidence, "International Journal of Management Reviews", 7(4), s. 257-281.
• Tinsley R., Lynch P. (2001), Small tourism business networks and destination development, "International Journal of Hospitality Management", 20(4), s. 367-378.
• Tsai W. (2001), Knowledge Transfer in Intraorganizational Networks: Effects of Network Position and Absorptive Capacity on Business, Unit Innovation and Performance, "Academy of Management Journal", 44(5), s. 996-1004.
• Urbancová H., Vnoučková L., Laboutková Š. (2016), Knowledge transfer in a knowledge-based economy, "Ekonomie a Management", nr 2, t. XIX, s. 73-86.
• Von Hippel E. (1986), Lead Users: A Source of Novel Product Concepts, "Management Science", nr. 32, s. 791-805.
• Voss C., Zomerdijk L. (2007), Innovation in Experiential Services - An Empirical View, London Business School, London.
• Walsh J.P., Ungson G.R. (1991), Organisational Memory, "Academy of Management Review", 16, s. 57-91.
• Wang CL., Ahmed P.K. (2007), Dynamic capabilities: A review and research agenda, "International Journal of Management Review", Vol. 9 (1), s. 31-51.
• Welch J. (2001), Timeless principles, "Executive Excellence", Vol. 18 Issue 2, s. 3-21.
• Wenger E., Snyder W.M. (2000), Communities of practice: the organizational frontier, "Harvard Business Review" Jan-Feb, s. 139-145.
• Yang J-T. (2007), Knowledge sharing: Investigating appropriate leadership roles and collaborative culture, "Tourism Management", 28, s. 530-543.
• Yang J-T., Wan C-S. (2004), Advancing organizational effectiveness and knowledge management implementation, "Tourism Management", 25, s. 593-601.
• Zack M. (1999), Developing a knowledge strategy, "California Management Review", 41 (3), s. 125-145.
• Zięba E. (2006), Technologia informacyjno-komunikacyjna w zarządzaniu wiedzą niejawną w organizacji, Prace Naukowe AE we Wrocławiu nr 1121, Wrocław, s. 209-225.
• Zienkowski L. (2003), Gospodarka "oparta na wiedzy" - mit czy rzeczywistość? [w:] Zienkowski L., red., Wiedza a wzrost gospodarczy, Scholar, Warszawa, s. 3-24.